رضا قطبی کیست؟

به گزارش تجارت نیوز،

رضا قطبی اولین مدیر رادیو و تلویزیون ایران در سن 85 سالگی در آمریکا درگذشت.

نام کامل او عبدالرضا قطبی گیلانـی بود و  از سال 42 مدیر رادیو و تلویزیون ایران شد. قطبی اگرچه خود را ناسیونالیست می‌دانست ولی در واقع طرفدار چپ بود. او حتی اجازه داد افرادی مانند خسرو گلسرخی و احمد شاملو در تلویزیون به فعالیت بپردازند. 

موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران درباره وی نوشته است: «شاه و برخی اطرافیانش، معتقد بودند قطبی، نقش کلیدی در سقوط پهلوی داشت؛ گزاره‌ای که با روند اقدامات قطبی که بیشتر در جهت تقویت حکومت شاهنشاهی بود، در تعارض است. اما آنها برای این ادعای خود به عملکرد قطبی در تلویزیون و مشورت‌هایش در سال‌های پایانی حکومت پهلوی اشاره می‌کنند؛ چنان‌که انصاری بر این باور است قطبی با پخش نطق معروف «من صدای انقلاب شما را شنیدم»، ابهت شاه را در هم شکست.»

پس از پیروزی انقلاب، قطبی مدتی در تهران به‌صورت مخفیانه زندگی می‌کرد تا اینکه فرح پهلوی با پرداخت هزینه‌ای کلان راه خروج وی را فراهم کرد.

رضا قطبی فرزند محمدعلی در تهران متولد شد. وی خانواده نسبتاً فقیری داشت و پسردایی فرح بود. مادر فرح قبل از ازدواج فرح با محمدرضا پهلوی در خانه محمدعلی قطبی برادرش زندگی می‌کرد و وضع مالی نامناسبی داشتند.

رضا قطبی تحصیلات مقدماتی و متوسطه را در ایران گذراند و در ریاضیات قوی بود. پدرش او را برای ادامه تحصیلات به فرانسه فرستاد و قطبی موفق شد، تحصیلات خود را در دانشگاه پلی‌تکنیک پاریس به اتمام برساند. پس از ازدواج فرح و محمدرضا وضعیت مالی خانواده قطبی یک‌باره تغییر غیر قابل وصفی کرد و پدر قطبی به عنوان اولین مقاطعه‌کار دربار و سازمان برنامه و بودجه درآمد.

رضا قطبی اساساً از شخصیت‌های معتبر و بانفوذ دوران شاه بود و قدرت و نفوذش به مراتب بیش‌تر از آنی بود که شناخته شده است. در حقیقت او کوه یخی بود که فقط قسمتی از آن بیرون آب بود. این جوان باهوش و با استعداد با فرح بزرگ شده بود و بین آن دو پیوند عاطفی و فامیلی عمیق وجود داشت. 

رضا قطبی از نظر کار، سلیقه خودش را اعمال می‌کرد تا آن‌جا که حتی گاهی سروصدای فرح را هم درمی‌آورد و روحیه خاص خودش را داشت. روحیه و منش و رفتاری که با آن تکبر و خودخواهی هم همراه بود. در یک کلام فکر می‌کرد که از دماغ فیل افتاده است و تافته جدابافته است. وی با استفاده از موقعیت خود، جهت نگرش تلویزیون به مسائل جامعه را به سوی نوعی لیبرالیسم چرخانده بود.

نکته دیگر این‌که وقتی شاه در خارج از ایران در غربت به سر می‌برد، اشخاصی بودند که شاه تحمل دیدن آن‌ها را نداشت و از آن میان مخصوصاً باید از رضا قطبی نام برد. چون بسیاری از نزدیکان شاه مثل خود او معتقد بودند که قطبی و هم‌فکرانش که دوستان شهربانو نیز بودند، چپ کمونیست هستند و می‌گفتند که آن‌ها با عدم شناخت فرهنگ مردمی ‌و روحیات عامه ـ مخصوصاً در رادیو و تلویزیون ـ دست به کارهایی زدند و بعد در جریان ۵۷ هم که مشیر و مشار شدند، راه و روشی انتخاب کردند که در سقوط رژیم بسیار مؤثر بوده است.