ناجی بازار کار در دوره رشد منفی اقتصاد
مرکز آمار ایران اخیراً طی دو گزارش، آماری از عملکرد اقتصادی کشور شامل رشد تولید ناخالص داخلی و میزان اشتغال ایجاد شده در 9 ماهه اول سال 97 منتشر نموده که به نظر عجیب، غیرواقعی و البته متناقض می‌آیند.
در گزارش اول به رشد منفی ٣,٨ درصدي محصول ناخالص داخلي با نفت و منفی ١.٩ درصدي محصول ناخالص داخلي بدون نفت اشاره کرده و در گزارش دوم به افزایش ٤٦٣٩٢٨ نفری تعداد شاغلان در سال ١٣٩٧ نسبت به سال 96 اشاره نموده است.
اینکه چرا به رغم نرخ رشد منفی تولید ناخالص داخلی حدود نیم میلیون نفر به تعداد شاغلان افزوده شده از منظرهای مختلف قابل تأمل و تحلیل است. مخاطبان این دو گزارش ممکن است احتمال دهند که مرکز آمار ایران در مورد افزایش شاغلان واقعیت را بیان نکرده یا متوسل به آمارسازی شده است.
به نظر نمیرسد این احتمال صحیح باشد، زیرا اگر قرار بر آمارسازی باشد در مورد نرخ رشد هم اینگونه عمل می‌شد. اما تحلیل دقیق‌تر که به نظر می‌رسد با واقعیت موجود تطبیق بیشتری دارد با تمرکز بیشتر بر اجزاء آمار منتشره می‌تواند به رفع شبهه این آمار به ظاهر متناقض کمک کند.
در گزارش مربوط به نرخ رشد اقتصادی، علاوه بر نرخ رشد کلی، مرکز آمار ایران نرخ رشد را به تفکیک بخش‌های سه گانه اقتصادی به شرح زیر ارائه کرده است: «نتايج مذكور حاكي از آن است كه در 9 ماهه سال ١٣٩٧ رشته فعاليت‌های گروه كشاورزی منفی 2.1 ، گروه صنعت منفی 7.9 درصد و گروه خدمات ٠.٦ درصد نسبت به دوره مشابه سال قبل، رشد داشته است.»
ملاحظه می‌شود که بخش صنعت بزرگترین رکود را در سال گذشته تجربه کرده و پس از آن بخش کشاورزی از تحولات ناشی از بازگشت تحریم‌ها تأثیر منفی پذیرفته است. اما بخش خدمات، نه‌تنها رشد منفی نداشته بلکه با رشدی مثبت اما جزئی همراه بوده است.
از طرف دیگر، آمار توزیع شاغلان در سه بخش کشاورزی، صنعت و خدمات نشان می‌دهد که بخش خدمات در ایران (به غلط شبیه به کشورهای پیشرفته) بیشترین شاغلان را به خود اختصاص داده و پس از آن بخش‌های صنعت و کشاورزی قرار دارند.
در گزارش مرکز آمار ایران برای 9 ماهه اول سال 1397 در مورد توزیع شاغلان در سه بخش اقتصادی کشور آمده است که: «بررسی اشتغال در بخش‌های عمده اقتصادی نشان می‌دهد كه در سال ١٣٩٧، بخش خدمات با 50.3 درصد بيش‌ترين سهم اشتغال را به خود اختصاص داده است. در مراتب بعدی بخش‌های صنعت با 32 درصد و كشاورزي با 17.7 درصد قرار دارند.»
همانگونه که ملاحظه می‌شود، بیش از 50 درصد شاغلان کشور در بخش خدمات به کار گرفته شده‌اند. مقایسه این دو آمار، می‌تواند تناقض اولیه مرتبط با رشد منفی اقتصاد و افزایش بیش از 400 هزار نفری شاغلان در 9 ماهه اول سال 1397 را حل کند.
اگر چه دو بخش صنعت و کشاورزی رشد منفی نسبتاً قابل ملاحظه داشته‌اند اما رشد مثبت اما جزئی بخش خدمات که بیشترین شاغلان کشور را در بر می‌گیرد توانسته است به رغم رشد منفی کل اقتصاد، این تعداد شغل جدید را ایجاد کند.
نظرات