تأثیر برجام بر توسعه اقتصادی ایران
پرسش روز
با توجه به مشکلات عدیده اقتصادی، ازجمله رکود تولید در بخش‌های مختلف صنایع و بن‌بستی تجاری کشور به دنبال تحریم‌ها، امضای برجام چه تاثیری بر توسعه اقتصادی ایران دارد؟
پاسخ کارشناس
یکی از محدودیت‌های اساسی که در راه رشد و توسعه اقتصادی ایران وجود دارد، بحث تحریم‌هاست. به دنبال این تحریم‌ها دسترسی ما به بازارهای بین‌المللی و شبکه بانکی جهان از طریق روال عادی تجاری امکان‌پذیر نیست. درعمل ما در یک حصار محدود شده‌ایم و در قالب یک سیستم عادی تجاری نمی‌توانیم با دنیا تعامل کنیم.
به دنبال همین تحریم‌هاست که صادرات و واردات ایران بیشتر از طریق حواله انجام می‌پذیرد. تجارت حواله‌ای باعث کاهش حاشیه سود در صادرات می‌شود. در این مسیر، ما متحمل ریسک‌ها و هزینه‌های ترانزیت بالاتری می‌شویم. همچنین از آنجایی که نمی‌توانیم محصولات‌مان را به همه جا صادر کنیم، ناچار به ارزان‌فروشی هستیم.
تمامی مشکلات فوق در مورد واردات هم صدق می‌کنند. بنابراین دولت باید با یک دیپلماسی خوب به محدودیت‌ها و تحریم‌ها پایان دهد. البته رفع تحریم‌ها مؤلفه لازم، اما ناکافی است. نباید تصور کرد که با رفع تحریم توسعه اقتصادی محقق می‌شود. این امر نیاز متغیرها و مؤلفه‌های مختلف دارد که احیای برجام تنها یکی از آن‌هاست. در عین حال این را هم نباید فراموش کرد که در شرایط فعلی هم تولید و تجارت برقرار است. اما در صورت احیای برجام تولید با حاشیه سود بالاتر صورت می‌گیرد. سختی کار کمتر می‌شود و در تجارت جهانی حرفی برای گفتن خواهیم داشت. در چنین فرآیندی است که توسعه اقتصادی امکان‌پذیر می‌شود.
سایه روسیه بر سر بازار صادراتی ایران
اکنون در بازار تجاری تحریم‌زده هم ما با رقیبی جدی به نام روسیه مواجه شده‌ایم. روسیه که پس از حمله به اوکراین در فهرست تحریم‌ها قرار گرفت، تخفیف‌های چشمگیری روی اقلام مختلفش اعمال کرد. در نتیجه تا حدودی جای ایران را در بازار محصولات صادراتی در دو کشور چین و هند گرفت.
این اتفاق هم مشکلات خاص خود را ایجاد می‌کند. ما باید روی برخی از سیاست‌ها، به‌ویژه برنامه‌ریزی‌های داخلی تجدیدنظر کنیم. دولت به جای اینکه شرایط صادرات را تسهیل کند، سیاست‌هایی مانند افزایش عوارض صادراتی در پیش می‌گیرد!
پیش از احیای برجام ما باید به قوانینی باثبات در کوتاه‌مدت و بلندمدت دست یابیم. در راه رسیدن به اصلاح و توسعه اقتصادی مشکلات ایران محدود به تحریم نیست؛ بلکه معضلاتی از داخل کشور به جان اقتصاد افتاده‌اند.
همچنین تا پیش از جنگ روسیه در بازار غیررسمی صادرات، رقیبی برای ایران دیده نمی‌شد، اما اکنون سایه روسیه بر سر بازارهای صادراتی غیررسمی ایران دیده می‌شود. آن‌ها می‌توانند اقلام مختلف، ازجمله انرژی، نفت و فولاد را ارزان‌تر از ایران بفروشند. درنتیجه، جای ایران را در بازارهای هدف گرفته‌اند. امیدواریم با تدابیر لازم این محدودیت‌ها و تحریم‌ها با حفظ منافع ملی از طریق برجام رفع شوند.
احیای برجام حلال تمام مشکلات نیست
نباید ناگفته بماند که حتی اگر برجام هم احیا شود بلافاصله به وضعیت مطلوب نمی‌رسیم. اکثر مشکلات ریشه در برنامه‌های داخلی دارند، اما بدون رفع تحریم هم نمی‌توان به توسعه اقتصادی رسید.
اقتصاد ما دهه‌هاست که یک اقتصاد تک‌محصولی مبتنی بر نفت شناخته می‌شود. زمانی که قیمت نفت افزایش پیدا می‌کرد وضعیت اقتصادی ما بهتر می‌شد و زمانی هم که قیمت نفت کاهش می‌یافت با مشکلات بیشتری مواجه می‌شدیم. اکنون باید یک برنامه‌ریزی جدید با رویکرد میان‌مدت در دستور کار قرار بگیرد تا وابستگی به نفت، به حداقل برسد. باید از درآمدهای نفتی در زیرساخت‌ها و نه در بودجه جاری استفاده شود.
اکنون لازم است صادرات کالاهای غیرنفتی را در اولویت قرار بدهیم. فضای کسب‌و‌کار را بهبود ببخشیم. از سوی دیگر، نباید تمام موضوعات را به برجام گره زد. حتی اگر برجام هم امضا شود به یکباره اقتصاد ایران متحول نمی‌شود.
ازجمله مواردی که باید در کشور اصلاح شود می‌توان به شرایط رشد نقدینگی و هزینه‌کرد آن اشاره کرد. بخش‌های مولد اقتصادی از دیگر بخش‌های نیازمند حمایت هستند. یا ایجاد ثبات در قوانین ارتباط چندان به تحریم و برجام ندارد. ما می‌توانیم اصلاحات اقتصادی خود را از داخل کشور شروع کنیم. سپس با اجرای برجام رشد و توسعه اقتصادی را از رؤیا به واقعیت بدل کنیم. برجام یک متغیر است که روی همه بخش‌ها تاثیر می‌گذارد، ولی نمی‌توان به هوای آن از اصلاحات داخلی غافل شد.
منبع: تجارت‌نیوز
نظرات