انحصار خودرو؛ این بار در واردات
پرسش روز درباره واردات خودرو:
اسامی شرکت‌های واردکننده خودرو منتشر شد. حالا تنها خودروسازان و مونتاژکنندگان خودرو هستند که امتیاز واردات خودرو را کسب کرده‌اند. اما آیا این امر منجر به انحصار دوباره در بازار خودرو ایران می‌شود؟
پاسخ کارشناس
پنج سال پیش بانک مرکزی برای مدیریت مصرف ارز واردات را ممنوع اعلام کرد. اما هنوز این مشکل برطرف نشده است. پیش‌بینی می‌شود با این آیین‌نامه‌ای که تدوین شده، بانک مرکزی مشکل تامین ارز را حل نکند و مجوز صادر نشود. در نتیجه بعید است واردات به مرحله اجرا برسد.
بر آیین‌نامه فعلی اشکالات و ایرادات زیادی وارد شده است. یکی از ایراداتی که بر آیین‌نامه وارد شد، مساله خدمات پس از فروش است. بعد از واردکردن خودروهای خارجی، شرکت واردکننده باید تا ۱۰ سال خدمات پس از فروش ارائه کند. لذا شرکت‌های معتبر که شرایط ارائه چنین خدماتی دارند می‌توانند خودرو وارد کنند. البته در سال ۹۵ هم برای واردات چنین شرطی مطرح و ذکر شد که واردکنندگان باید تنها از خودروساز خودرو بخرند و خودروهای خارجی از بازارهای آزاد کشورها به ایران آورده نشوند.
اما علاوه بر شروط قبلی، امسال یک شرط جدیدی اضافه شد. در آیین‌نامه آمده است که شرکت‌هایی می‌توانند خودرو وارد کنند که توان صادرات هم داشته باشند. نتیجه شروط ذکرشده اعلام اسامی شرکت‌های خودروساز و مونتاژکار شد و به نوعی خودروسازان مجددا انحصار بازار را به دست گرفتند. در صورتی که بحث واردات برای از بین بردن انحصار و ایجاد رقابت مطرح شد.
اما نکته عجیبی که درباره شرکت‌های خودروساز خارجی منتخب برای واردات وجود دارد، پیشینه حضور آن‌ها در ایران است. برای مثال، شرکت رنو پیش از این در ایران حضور داشت و با ایران‌خودرو و سایپا همکاری می‌کرد.
پس از اینکه رنو ایران را ترک کرد، آبروی این دو خودروساز در برابر مشتریان خود رفت و خسارات زیادی متحمل شدند. پس از اینکه رنو از ایران رفت و خط تولید آن تعطیل شد، دو خودروساز دولتی مجبور شدند به ازای هر خودرو که به مردم پیش‌فروش کرده بودند، دو یا سه خودرو تولید داخل به مشتریان تحویل دهند. البته این اتفاق برای دو شرکت چانگان و سیتروئن هم تکرار شد و پس از سرمایه‌گذاری مشترکی که صورت گرفت، این دو شرکت از ایران رفتند.
واردات خودرو یا جبران زیان؟
این شرکت‌ها خسارات زیادی را به خودروسازان وارد کردند. حال این مساله به وجود می‌آید که آیا این خودروسازان حق فروش خودرو به ایران را دارند یا ابتدا باید زیان‌های گذشته را جبران کنند؟
سوال دیگری که در این بین مطرح می‌شود این است که شرکت‌های واردکننده از این خودروسازان خودرو می‌خرند یا از بازار آزاد کشورهای خارجی و از طریق واسطه اقدام به خرید می‌کنند؟ اگر فرض دوم به مرحله اجرا برسد، بازار خودرو ایران دچار یک عقبگرد بزرگی در آینده خواهد شد.
فهرست اسامی شرکت‌های واردکننده مایه شرمندگی است و در این زمینه با چالش بزرگی روبه‌رو هستیم. در این میان، نه تنها ادعای مسئولان در بحث واردات خودرو عملی نشد، بلکه تناقض‌های زیادی همراه دارد. البته باید توجه کرد که این فهرست، اسامی اعلامی وزارت صمت است و هنوز به مرحله نهایی نرسیده است. این امتیازی که به خودروسازان داده شده است، ظاهری است و در واقع امتیازی نصیب خودروسازان نشده است. چون واردات به صورت نیم‌بند انجام می‌شود و در سال‌های گذشته هم این واردات برای خودروسازان سودآور نبود. در نتیجه این طرح امیدوارکننده نیست.
وعده واردات خودرو عملی می‌شود؟
اما عملی شدن یا نشدن بحث واردات بستگی به اقدامات دولت دارد. دولت می‌تواند به بودجه موجود توجهی نداشته باشد و آیین‌نامه را به مرحله اجرا برساند. اگر دولت بدون توجه به بیت‌المال ارزی را به بحث واردات خودرو تخصیص دهد، واردات تا پایان سال انجام می‌شود و واردکنندگان می‌توانند بدون رعایت ضوابط فنی از بازار کشورهای همسایه خودرو وارد کشور کنند. اما اهدافی که برای راه‌اندازی مجدد واردات مشخص شده بود، محقق نمی‌شود. اگر مسئولی اهداف اصلی واردات را دنبال کند، اجازه اجرای آن را در چنین شرایطی نمی‌دهد. چراکه واردات ضد تمام گفته‌های آن‌هاست.
اما اراده اجرای این طرح، اراده دولت است و امکان این وجود دارد که برای عمل به گفته‌ها و وعده‌های خود، دست به واردکردن خودروها تا پایان سال بزند. درصورتی که در شرایط فعلی سیاسی و اقتصادی نباید اجازه واردات حتی ۱۰۰۰ دستگاه خودرو به کشور داده شود.
منبع: تجارت‌نیوز
نظرات