وضعیت اقتصادی به شکلی است که حتی آن که مسکن دارد نمیتواند از پس هزینههای زندگی بر بیاید چه برسد به آن که مسکن ندارد. تاکید من بر این است که عدد ۲۰ میلیون بدون در نظر گرفتن هزینههای مسکن شبیه به شوخی است. همچنین فراموش نکنیم که راجع به درآمد ما در کشورمان، آمار دقیق نداریم. همه جای دنیا تولید ناخالص ملی با این روش محاسبه میشود که مخارج، درآمد و ارزش افزوده را کنار هم قرار دهند. اما ما در بخش درآمدی اطلاعات کافی نداریم.
نگاهی به تحولات اقتصادی در یک دهه گذشته نشان میدهد که با آغاز دور دوم تحریمهای اقتصادی، جمعیت فقرا در ایران ۱۰ میلیون نفر افزایش یافته است. در حال حاضر ۲۶ میلیون نفر از ایرانیان زیر خط فقر به سر میبرند. با وقوع این تحولات، سیاستگذاران با تخصیص بودجههای چشمگیر سعی در کاهش نرخ فقر داشتهاند؛ بااینحال تلاشهای مذکور در این زمینه موفق نبوده است. در چنین شرایطی بسیاری از اقتصاددانان معتقدند که حرکت به سوی رشد اقتصادی پایدار و ایجاد مشاغل متنوع و باکیفیت یکی از مهمترین راههای کاهش نرخ فقر در کشور است. بااینحال پرسشهای مختلفی در زمینه کیفیت فقر در ایران و راهکارهای کوتاهمدت مقابله با این پدیده وجود دارد.
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی با اعلام اینکه ۳۰ درصد از جمعیت کشور زیر خط فقر هستند، گفت: اغلب کسانی که به فقر مطلق دچارند شغل و درآمد دارند، اما درآمد آنها کفاف زندگیشان را نمیدهد.
فقر به معنای نبود منابع کافی برای رفع نیازهای اساسی زندگی، غذای کافی برای خود و خانواده، سقفی بالای سر و منابعی برای تأمین هزینههای پوشاک، آموزش و بهداشت است. اقتصاد ۲۴ خط فقر در ایران را و کشورهای حوزه خلیج فارس و کشورهای توعه یافته بررسی میکند.
رئیس مرکز مطالعات و اطلاعات رفاه ایرانیان گفت: امروز بر اساس دادههای پایگاه رفاه ایرانیان افراد فقیر و اشخاصی که زیر خط فقر قرار دارند بر اساس کد ملی قابل شناسایی هستند.
بررسی آخرین دادههای رسمی از وضعیت فقر در کشور نشان میدهد که نرخ فقر متوسط کشور از سال 1396 به بعد افزایش چشمگیری داشته و از حدود 20 درصد به 30.4 درصد در سال 1400 رسید. مرکز پژوهشهای مجلس نیز به تازگی هشدار داده که پیشبینی میشود با ادامه موج تورمی در ایران، روند افزایش جمعیت زیر خط فقر ادامه یابد.
طی دو سال، نرخ فقر بر اساس خط درآمدی ۶.۸۵ دلار در روز، ۷.۴ درصد کاهش یافت و به ۲۱.۹ درصد در سال ۲۳-۲۰۲۲ رسید. یعنی ۶.۵ میلیون نفر از این خط فقر بالا کشیده شدند.
سخنگوی اقتصادی دولت گفت: ماه گذشته بانک جهانی گزارش داده که رشد اقتصادی ایران در چهار سال اخیر به مرحله پایدار رسیده است و نرخ فقر از عدد ۲۹.۳ به ۲۱.۹ درصد هم کاهش داشته و ۶.۵ میلیون نفر از خط فقر در ایران خارج شدهاند.
بررسی آمارها از سبد غذایی خانوار نشان میدهد که در یک دهه اخیر میانگین کالری مصرفی سرانه ایرانیان کاهش یافته و در سال ۱۴۰۱ به میزانی پایینتر از حداقل کالری مورد نیاز برای یک نفر رسیده است.
بر اساس گزارش منتشر شده توسط مرکز پژوهشهای مجلس، می توان مدعی شد که در سالهای اخیر پدیده فقر در جامعه عمق بیشتری پیدا کرده و غیرفقرا نیز به خط فقر نزدیکتر شده اند. چاره حل این بحران و راه مقابله با آن چیست؟
نحوه تعریف و اندازهگیری فقر در سراسر جهان متفاوت است. خط فقر ملی برای یک کشور معمولاً یک آستانه پولی است که کمتر از آن حداقل نیازهای اولیه یک فرد با در نظر گرفتن شرایط اقتصادی و اجتماعی کشور برآورده نمیشود.
حسن ایزدان بازرس کانون بازنشستگان تامین اجتماعی تهران گفت: افزایش ۲۲ درصدی برای مستمری بگیران سایر سطوح اصلاً کافی نیست و موجب میشود که خیل گستردهای از بازنشستگان سازمان به شرایط حداقل بگیری و خط فقر مطلق دچار شوند.
مسوولان بارها اعلام کردند که مشکلی در تامین کالاهای اساسی همچون برنج، مرغ، گوشت قرمز و روغن وجود ندارد. این اظهارات در حالی است که نه تنها بیشتر کالاها با افزایش قیمت مواجه شدهاند، بلکه انتشار تصاویری از صفهای طولانی مردم برای خرید گوشت قرمز خارجی با تعرفه دولتی آن هم در آستانه آغاز ماه رمضان.
یک اقتصاددان گفت: امروز 30 درصد از جمعیت کشور زیر خط فقر هستند و ۴۰ درصد دیگر از جمعیت در آستانه افتادن به زیر خط فقر هستند. در این شرایط با روش تعیین دستمزدی که همواره عقب تر از تورم است، هر سال از سطح رفاه خانوارها کم می شود.
نشست شورای عالی کار امروز در حالی با حضور شرکای اجتماعی برگزار میشود که روز گذشته گزارشی از خط فقر توسط معاونت رفاه وزارت کار در کمیته مزد ارائه و از سبد جدید غذایی وزارت بهداشت رونمایی شد.
