میثم مهدی‌پور، معاون نماینده ویژه ایران در امور افغانستان گفت: «در موضوع افغانستان هیچ کشوری به اندازه ایران اثرپذیر و اثرگذار نیست. ما در شرایطی هستیم که نمی‌توانیم الگویی مانند کانادا را در ایران پیاده کنیم. نگاه فرصت و تهدید به مهاجران افغانستانی به صورت صفر و یک، ناقص است. در این مساله فرصت و تهدید با هم در جریان است.»
استرالیا در سال جاری جایگاه اول خود را برای ورود میلیونرهای خالص را حفظ کرده است؛ همانطور که قبلاً از سال 2015 تا 2019 این رتبه را در اختیار داشت. مهاجرت میلیونرهای جهان بیشتر به چه کشورهایی صورت می‌گیرد؟
استادیار گروه روانپزشکی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت روان اجتماعی گفت: «در ایران حداقل دو موج خودکشی دستیاران تخصصی پزشکی را در سه سال گذشته داشتیم. موج اول در دوران کرونا بود. موج دیگر هم با شدت کمتر امسال شکل گرفت.»
موضوع مهاجرت ایرانیان سال‌هاست که مطرح می‌شود، اما افزایش آن حالا بحث‌برانگیز شده است. شاید در یادداشت حمید سوری، اپیدمیولوژیست بعد از مهاجرت بتوان انگیزه برخی از مهاجران ایرانی را هم پیدا کرد. آنجا که نوشته است: «از تبعیض، تقسیم‌بندی به شهروند درجه یک و درجه دو و از مدیریت بی‌سوادان بیزارم».
آمار مهاجرت ایرانیان در حال افزایش است و در میان مهاجران، گروه‌های مختلفی از جمله متخصصان، دانشگاهیان، نیروهای ماهر و دانش‌آموزان حضور دارند. اما صاحبان کدام مشاغل بیشتر مهاجرت می‌کنند و مسئولان چه واکنشی به این شرایط نشان داده‌اند؟
افزایش شدید مهاجرت نخبگان از مدتی پیش مطرح شده است و عده‌ای نگران این موضوع و تبعات آن بوده و عده‌ای دیگر معتقد به بزرگنمایی این آمار هستند و میزان مهاجرت را طبیعی می‌دانند.
محمد رئیس‌زاده، رئیس سازمان نظام پزشکی می‌گوید: «چند میلیارد هزینه آموزش یک پزشک می‌شود اما به دلیل مشکلات معیشتی یا از کشور مهاجرت می‌کنند یا به شغل دیگری روی می‌آورند. تعداد مهاجرت‌های شغلی بیشتر از مهاجرت از کشور شده است. 20 هزار پزشک عمومی دیگر کار نمی‌کنند. ما کمبود متخصص داریم اما بیش از آن مشکل در توزیع نامناسب پزشکان است. 45 درصد از آنها در پنج کلانشهر ساکن هستند.»
جریان خروجی دائمی مهاجران از ایران، عمدتا متخصصان و تحصیلکرده‌ها هستند، اما جریان ورود مهاجران به کشور، به طور معمول شامل نیروی کار شاغل در بخش‌های غیرمهارتی است.
محمد فاضلی، جامعه‌شناس در همایش «فرصت‌های ایران در عصر دیجیتال» گفت: «در حال حاضر نه‌تنها در فضای کسب‌وکارهای دیجیتال که حتی در کسب‌وکارهای سنتی هم پیدا کردن نیروی انسانی به بحران تبدیل شده است.»
نتیجه تحقیقاتی از یک جامعه آماری ۱۲ هزارنفری حاکی از آن است که بیش از ۶۰ درصد ایرانیان به مهاجرت از کشور تمایل دارند. آیا زنگ خطر مهاجرت به صدا درآمده است؟
ایرانیان مهاجر مقیم آمریکا ٨ استارتاپ یونیکورن در این کشور ایجاد کرده‌اند و از نظر میزان راه‌اندازی استارتاپی با ارزش بیش از یک میلیارد دلار، رتبه هشتم را در میان مهاجران این کشور در اختیار دارند. اما چرا استعدادهای ایرانی نمی‌توانند در کشور خود چنین ارزش افزوده‌ای را ایجاد کنند و به شدت از ویزای استارتاپی کشورهای دیگر استقبال می‌کنند؟
بهرام صلواتی، مدیر رصدخانه مهاجرت گفت: «آخرین آمار مهاجرت داخلی مربوط به سرشماری سال 95 است. شاخص و پایگاه آماری برای رصد منظم تغییرات اقلیمی نداریم. هفت سال است که ما نمی‌دانیم در کشور چه اتفاقی افتاده است.»
سالانه یک میلیون نفر در داخل کشور در دهه‌های اخیر مهاجرت کرده‌اند. بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، افزایش مهاجرت‌ها و جابه‌جایی‌های جمعیتی به‌ویژه از مناطق مرزی کشور به سمت مرکز و سکونت آنها در اطراف شهرهای بزرگ به‌ویژه پایتخت، یکی از مسائل اجتماعی، جمعیتی و امنیتی حال حاضر کشور است.
وزیر علوم در روزهای اخیر از تصویب آیین‌نامه‌ای برای اشتغال و تحصیل دانشجویان رتبه‌های برتر خبر داد و آن را خبر خوب برای آموزش عالی کشور خواند. اما این آیین‌نامه چقدر می‌تواند در جذب و نگهداشت دانشجویان در کشور موثر باشد؟ آیا می‌تواند جلوی موج مهاجرت دانشجویان از کشور را بگیرد؟
بیمارستان‌ها در ایران از کمبود پرستار رنج می‌برند. در همین حال مقامات بهداشتی از موج مهاجرت پرستاران از کشور می‌گویند. پیمایش‌ها نشان می‌دهد عوامل اقتصادی و شغلی-رفاهی از جمله دلایلی است که کادر درمان از جمله پرستاران را مصمم به مهاجرت می‌کند.
مهاجرت کادر درمان در یک سال اخیر بیش از گروه‌های دیگر خبرساز شده است. دبیرکل خانه پرستاری کشور با اشاره به این‌که سالانه حداقل 2500 پرستار از ایران مهاجرت می‌کنند، می‌گوید: «حقوق پرستاران در مقاصد مهاجرتی حداقل چهار هزار دلار است، در حالی‌که در ایران حدود 300 دلار پرداخت می‌کنند.»
شب گذشته در شبکه‌های اجتماعی خبری مبنی بر لغو آزمون آیلتس در ایران منتشر شد. برخی از موسسات زبان‌آموزی با تائید این خبر می‌گویند منتظر اعلام جزئیات بیشتر از سوی سازمان سنجش کشور هستند. علت لغو آزمون شاید افزایش هزینه باشد که در این صورت تا 2 برابر افزایش می‌یابد.
بحران‌های محیط زیستی در ایران مانند کلافی در هم تنیده شده که راهی جز مهاجرت اقلیمی برای برخی از مردم نمانده است. رصدخانه مهاجرت ایران گزارش داده که با تشدید بحران تنش آبی، احتمالا ایران 70 درصد از زمین‌های کشاورزی خود را از دست دهد. در نتیجه این تنش آبی، میلیون‌ها نفر مجبور به مهاجرت خواهند شد.
