تالاب بینالمللی شادگان، دوباره مورد هجوم تخریبگران قرار گرفته است. اینبار در تخلفی آشکار و در سکوت خبری، ۱۴ هزار هکتار از مساحت این تالاب را کم کردهاند تا راه برای ساخت پتروپالایش شادگان و توسعۀ کارخانۀ فولاد شادگان باز شود؛ این اقدام را باید آخرین ضربۀ دولت سیزدهم بر پیکر تالاب بینالمللی شادگان دانست که پیش از این با ندادن حقابه، لرزهنگاریهای شرکت نفت، طرح گردشگری و ساخت زائرسرای غیرقانونی، ضربههای مهلکی بر این تالاب نیمهجان وارد کرده بود.
تالاب میانکاله و زمینهای اطراف آن سالهاست که به سوژهای برای اخبار نگرانکننده تبدیل شدهاند. در سالهای اخیر موضوعات مختلفی، از احداث پتروشیمی گرفته تا کاهش سطح دریای خزر، نگرانیهای جدی در مورد این تالاب ارزشمند بینالمللی و زمینهای آن منطقه ایجاد کرده است. در چنین شرایطی، محیط زیست مازنداران از خشکی بخشی از تالاب میانکاله و تصرف زمینهای آن خبر داده است. این مسائل برای ساکنان چالشهای معیشتی ایجاد میکند.
وسعت تالابهای کشور بیش از ۳ میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار است که بخش زیادی از آنها دچار خشکیدگی دائمی، فصلی و مقطعی شدهاند. بررسیها نشان میدهد که ۷۰ درصد تالابهای کشور این وضعیت را دارند، از این رو مستعد تبدیل شدن به کانونهای گردو غبار هستند.
در حالی کشور افغانستان نسبت به سدسازی بر روی رودهای منتهی به تالاب بینالمللی هامون اقدام کرده است که این تالاب مایه حیات ۲۸۴ گونه جانوری است و به گفته رئیس پژوهشکده تالاب بینالمللی هامون با شرایطی که پیش میرود، امیدی به احیای مجدد این حوضه آبریز نیست، ولی بر خلاف دریاچه ارومیه میتوان با ایجاد زبان دیپلماسی مشترک آن را نجات داد.
مدیر کل دفتر حفاظت و احیای تالابهای سازمان حفاظت محیط زیست در بازدید از تالاب های بین المللی انزلی، امیرکلایه و پارک ملی بوجاق گفت: سازمان حفاظت محیط زیست رویکرد مدیریت زیست بومی تالاب های کشور را با کمک و مشارکت تمام ذینفعان و جوامع محلی در دستور کار خود قرار داده است.
تصاویر تکراری اما همچنان غمانگیزند؛ عکسها و ویدئویی که تعداد زیادی ماهی تلفشده را در بستر هورالعظیم نشان میدهد. تالابی که سالهاست حقابهاش تامین نمیشود، به محلی برای تخیله پسماندهای صنعتی و کشاورزی تبدیل شده است و در فصل گرم هر سال هم باید در انتظار آتش باشد.
نتایج یک پژوهش علمی در وبسایت «اییاواس» وابسته به اتحادیه ژئوفیزیک آمریکا، نشان میدهد که تالاب انزلی ممکن است تا سال ۱۴۳۸ خشک شود. به گفته این پژوهشگران با گسترش تغییرات اقلیمی در جهان، تالابها در برخی از کشورها با سرعت بیشتری در حال خشک شدن هستند. در این فهرست پس از یونان، ایران با از دست دادن ۱۴ درصد از مساحت تالابهای خود بین سالهای ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۸ در رتبه دوم قرار دارد.
تالابها به عنوان یکی از مهمترین زیستبومهای طبیعی، دارای کارکردهای مختلفی هستند. مرکز پژوهشهای مجلس اما نوشته، در دهههای اخیر به علت مدیریت نادرست منابع آبی کشور و نوسانات شدید اقلیمی، اغلب تالابهای کشور با مشکل خشکی و تهدید بقا مواجه شدهاند.
تالابها از مهمترین اکوسیستمهای طبیعی جهان هستند که سرزنده بودن آنها تاثیرات محیط زیستی و اجتماعی زیادی دارد. در ایران خشک شدن تالابها، تبعات اقلیمی و اقتصادی شدیدی داشته است. در چنین شرایطی دو تالاب دیگر هم در استان فارس خشک شدهاند.
احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی میگوید: «تالابهای کشور وضعیت خوبی ندارند و نسبت به سال قبل بدتر هم شده است. تالابهایی که خشک میشوند به کانون گرد و غبار تبدیل میشوند. به طور کلی گرد و غبار در کشور نسبت به قبل بیشتر شده و با شرایط فعلی بدتر هم میشود.»
تالابهای ایران در صدر لیست سیاه کنوانسیون رامسر قرار دارند. بر این اساس 9 تالاب ایران از جمله شادگان در خطر انقراض هستند. در چنین شرایطی دولت سیزدهم از ضربالاجل طرح گردشگری برای تالاب شادگان رونمایی کرده است؛ طرحی که به گفته محمد درویش، فعال محیط زیست نه برای گردشگری که برای خشک کردن تالاب و احداث پتروشیمی است.
پنجاه و دو سال پس از آن که یک کنوانسیون بینالمللی توسط 156 کشور برای حمایت از تالاب ها در شهر رامسر به تصویب رسید، اکنون ایران در کنار یونان، دو عضو این کنوانسیون هستند که تالابهایشان با بیشترین خطر نابودی مواجه شدهاند. آمارها از حضور 9 تالاب کشور در لیست سیاه کنوانسیون رامسر خبر میدهند.