تغییر کاربری اراضی کشاورزی و توسعه افقی روستاها از برنامه‌هایی است که دولت سیزدهم برای رفع مشکل کمبود زمین آماده ساخت در کشور جهت ساخت واحدهای مسکن ملی در نظر گرفته است. اما این تغییر کاربری و تبدیل زمین‌ها به خانه چه عوارضی را به دنبال خواهد داشت؟
آمارهای منتشر شده از نهضت ملی مسکن نشان‌دهنده آن است که تا کنون از ۱.۷ میلیون نفر واجد شرایط قطعی برای این پروژه، حدود ۶۵۰ هزار خانوار در لیست نهایی تحویل واحدهای دولتی قرار گرفته‌اند؛ به بیان دیگر از هر سه متقاضی مسکن دولتی، فقط یک نفر می‌تواند از پس هزینه‌های مربوط به این امر بربیاید.
طی اخذ مجوز وزارت راه و شهرسازی از سوی رهبر انقلاب بنا شد تا ۲ میلیارد دلار حواله نفتی در اختیار وزارت راه و شهرسازی در راستای اجرای ۴ میلیون واحد نهضت ملی مسکن قرار گیرد.
یکی از مشکلات اساسی که مردم کپرنشین چابهار با آن مواجه هستند سیطره بنیاد مسکن بر زمین‌های اطراف شهر است؛ اما حالا با اظهارات جدید معاون بازسازی و مسکن روستایی بنیاد مسکن به نظر می‌رسد دولت در حال برداشتن گام‌هایی در جهت رفع این مشکل است. مجید جودی از اجرای برنامه‌ای برای واگذاری زمین به حاشیه‌نشینان چابهار خبر داده و گفته است: علاوه بر این، بنیاد مسکن وام ساخت نیز به آنان پرداخت می‌کند.
معاون بازسازی و مسکن روستایی بنیاد مسکن گفت: تا پایان سال جاری ۱۰ هزار واحد در قالب مجموعه‌سازی مسکن روستایی در کشور احداث خواهد شد که پیش‌بینی می‌شود این میزان سال آینده به ۲۰ هزار واحد برسد.
وزیر علوم، تحقیقات و فناوری از آغاز ساخت مسکن برای دانشگاهیان از بهمن ماه امسال خبر داد و گفت: برای ساخت خوابگاه‌های متاهلی در پردیس‌های اصلی و برای احداث مسکن اعضای هیات علمی و کارکنان دانشگاه، اراضی خارج از دانشگاه‌ها برنامه‌ریزی شده است.
وزارت راه و شهرسازی به‌تازگی داده‌هایی را منتشر کرده که مدعی است، پروژه نهضت ملی مسکن در استان تهران کلید خورده و در حال حاضر ۵۰ هزار واحد مسکن دولتی در این استان در حال ساخت است؛ این در حالی‌ست که تاکنون ۱۶۰ هزار متقاضی واجد شرایط در استان تهران شناسایی شده‌‌‌اند. به این ترتیب حتی در حال حاضر و در صورتی که این داده‌ها مستند نیز باشند، نهضت ملی مسکن همچنان از تقاضای غربال‌شده هم عقب است.
چهاردهمین اجلاس سازندگان و طراحان برای پنجمین بار در تهران با هدف همفکری بین بخش خصوصی و دولتی برای حل بحران مسکن با رونمایی از طرح ساخت 100 هزار واحد مسکونی برگزار می‌شود.
دولت سیزدهم در حالی طی دو سال فعالیت خود، اصرار بر اجرای طرح جوانی جمعیت دارد که نمی‌تواند نیاز اصلی زوج‌های جوان برای تهیه یک سرپناه حداقلی را تهیه کند. اما در این بین اصلی‌ترین موانع دولت برای ساخت مسکن چیست؟
وزیر کشور گفت: امروز در کشور ساخت بالغ بر ۴ میلیون و ۱۶۰ هزار واحد مسکونی در دستور کار دولت قرار دارد که اقدامات آن آغاز شده و باید به همت همگان به نتیجه برسد.
ساخت خانه های 25 متری که از تابستان امسال سر و صدای زیادی را در بازار مسکن ایجاد کرده، بار دیگر از سوی یکی مسئولان این حوزه مورد انتقاد قرار گرفته است. مدیر کل راه و شهرسازی استان تهران در این باره گفته است: در هیچکدام از پروژه‌های مسکن، ساخت خانه های 25 متری را در برنامه نداریم و ضمن تکذیب این موضوع به شدت با این رویکرد در تهران مخالف هستیم.
مدیرعامل بانک مسکن در مورد آمار واگذای زمین‌های خودمالکی و متقاضیان معرفی شده در این بخش گفته است که از ابتدای اجرای طرح نهضت ملی مسکن تا کنون قرارداد خودمالکی ۹۳ هزار و ۲۸۲ واحد در بانک مسکن منعقد شده است. این در حالی‌ست که سقف تسهیلات نهضت ملی مسکن به پروژه‌های خودمالکی تعلق نمی‌گیرد.
کمبود زمین برای ساخت واحدهای نهضت ملی مسکن دولت را بر آن داشته تا از زمین‌های کشاورزی و اراضی ملی برای ساخت مسکن استفاده کند. اما این عملکرد در آینده چه پیامدهایی دارد؟
معاون وزیر راه و شهرسازی به‌تازگی در مورد روند ساخت و ساز در بافت فرسوده اعلام کرده است که اجرای بسته تشویقی ۱۹ بندی باعث رشد ۲۰۰ درصدی صدور پروانه در شهر تهران شده است؛ این در حالی‌ست که هنوز یک پای ارائه تسهیلات به سازندگانی که قصد ساخت و ساز در بافت فرسوده دارند می‌لنگد.
مدافعان ساخت خانه های 25 متری یا همان مسکن اقتصادی، مدعی هستند این طرح می‌تواند بخش بزرگی از تقاضای موجود را پاسخ دهد و با تنظیم عرضه و تقاضا، قیمت مسکن را کاهشی کند. با این حال اما این ادعا، منتقدان زیادی دارد.
آخرین گزارش مرکز آمار ایران از تعداد صدور پروانه‌های ساخت در بهار 1402 حاکی از رکود در ساخت و افت تعداد ساخت واحدهای مسکونی نسبت به فصل قبل است. اما دلیل این رکود در ساخت و ساز چیست و چه تاثیری بر بازار مسکن دارد؟
پروژه نهضت ملی مسکن طی دو سال گذشته، هیچ پیشرفتی نداشته است. با این حال، چند ماهی است بر اساس گفته مدیران دولتی، ساخت این پروژه روی ریل افتاده است. در همین راستا رئیس کمیسیون عمران مجلس اعلام کرده که متوسط پیشرفت فیزیکی واحدهای در حال ساخت مسکن ملی به ۳۰ درصد رسیده است.
کمبود زمین آماده ساخت، یکی از مشکلات فعلی نهضت ملی مسکن است؛ موضوعی که در کنار تامین مالی پروژه، نقش پررنگی را در تعلیق ساخت و ساز واحدها ایفا می‌کند. یکی از منابع تامین زمین، اراضی دستگاه‌هاست که بعضا برای مدت‌ها بلااستفاده بوده است. حالا اما در کنار این مورد، دولت روی اراضی منابع طبیعی نیز که خارج از حریم شهرهاست دست گذاشته است.
