کمبود زمین برای ساخت واحدهای نهضت ملی مسکن دولت را بر آن داشته تا از زمین‌های کشاورزی و اراضی ملی برای ساخت مسکن استفاده کند. اما این عملکرد در آینده چه پیامدهایی دارد؟
وزیر راه و شهرسازی به‌تازگی اعلام کرده است تا کنون 30 هزار هکتار زمین به نهضت ملی مسکن واگذار شده است؛ ادعایی که در همان ابتدا مقدار آن مورد انتقاد برخی از کارشناسان قرار گرفت.
پروژه نهضت ملی مسکن طی دو سال گذشته، هیچ پیشرفتی نداشته است. با این حال، چند ماهی است بر اساس گفته مدیران دولتی، ساخت این پروژه روی ریل افتاده است. در همین راستا رئیس کمیسیون عمران مجلس اعلام کرده که متوسط پیشرفت فیزیکی واحدهای در حال ساخت مسکن ملی به ۳۰ درصد رسیده است.
مدیرعامل صندوق ملی مسکن از تامین ۲۰ هزار میلیارد تومان منابع مالی برای پیشبرد طرح نهضت ملی مسکن از طریق تهاتر نفت خبر داده است. او همچنین گفته است پروژه نهضت ملی مسکن از ظرفیت‌های کشورهای خارجی بهره‌مند خواهد شد.
نهضت ملی مسکن را می‌توان ابرپروژه دولت سیزدهم نامید. طرحی که قرار بوده در پایان دور اول دولت ابراهیم رئیسی، ۴ میلیون خانوار ایرانی را صاحب سرپناهی درخور کند. اما عمر دولت از نیمه گذشته و نهضت ملی مسکن هنوز در مراحل ابتدایی است.
وزارت راه و شهرسازی صبح امروز با ارسال پیامک هشدار از متقاضیان نهضت ملی مسکن خواسته است آورده خود را به ۲۲۰ میلیون تومان افزایش دهند؛ این در حالیست که تا کنون با گذشت بیش از دو سال هنوز پروژه نهضت ملی مسکن کلید نخورده است.
ابتدای مهرماه بود که وزیر راه و شهرسازی اعلام کرد دولت فکر جدیدی برای تامین مالی نهضت ملی مسکن در سر دارد و قرار است دو میلیارد دلار توسط صندوق توسعه ملی و از طریق تهاتر نفت به طرح نهضت ملی مسکن اختصاص یابد. حرفی که روز گذشته رئیس صندوق توسعه ملی نیز بر آن مهر تایید زد.
متقاضیان نهضت ملی مسکن علاوه بر ابهامات موجود درباره زمان تحویل واحدها، در زمینه زمان و نحوه ثبت‌نام نیز سوالاتی دارند. اما ثبت نام نهضت ملی مسکن در سال 1402 در چه زمانی و با چه روشی انجام می‌شود؟
جزئیات مشارکت چینی‌ها در ساخت واحدهای نهضت ملی مسکن از سال گذشته مسکوت باقی مانده بود، اما به تازگی نماینده وزیر راه و شهرسازی در این مورد بیان کرده است: طبق توافقی که با شرکت‌های خارجی صورت گرفته قیمت ساخت هر متر واحد مسکونی ۲۰۰ الی ۳۰۰ دلار برآورد شده است و چینی‌ها مشتاق مشارکت در ساخت و ساز کشور هستند.
وزیر راه و شهرسازی با ادعای اینکه نهضت کاهش قیمت تمام شده مسکن اجرایی می‌شود، گفت: یکی از سیاست‌ها و رویکردهای دولت سیزدهم اجرای نهضت کاهش قیمت تمام شده مسکن است که در اجرای این سیاست بخش عمده‌ای از ارکان دولت همچون وزارت راه و سهرسازی، وزارت اقتصاد و وزارت صمت مشارکت حداکثری خواهند داشت.
وزیر راه و شهرسازی گفت: در راستای اجرای طرح نهضت ملی مسکن، دچار تامین منابع مالی بودیم که با موافقت رهبر معظم انقلاب از طریق تهاتر نفت و صندوق ملی این منابع مالی تزریق شد.
اظهارات اخیر وزیر راه و شهرسازی حاکی از آن است که او بورس کالا را در گرانی فولاد و سیمان و در نهایت قیمت تمام‌شده مسکن دخیل می‌داند. اما گفته کارشناسان نشان می‌دهد هزینه مصالح ساختمانی سهم زیادی در هزینه کلی و تمام‌شده ساختمان ندارد و این زمین است که قیمت نهایی را تعیین می‌کند. بر همین اساس این سوال مطرح می‌شود که چرا وزارت راه به دنبال خروج فولاد و سیمان از بورس کالاست؟
وزیر راه و شهرسازی از ساخت حدود ۱.۸ میلیون واحد نهضت ملی مسکن در کشور خبر داد و گفت: تا ۱۰ روز آینده زمین رایگان به ۲۰ هزار متقاضی در قالب طرح جوانی جمعیت واگذار می‌شود.
مدتی است زمزمه‌هایی در مورد ساخت خانه‌های 25 متری در قالب مسکن استیجاری مطرح می‌شود، اما به نظر می‌رسد صحبت‌های وزیر راه و شهرسازی آب پاکی را روی دست موافقان این اقدام ریخته است! مهرداد بذرپاش در این باره تاکید کرده است که واحدهای ۲۵ متری برای مسکن استیجاری هم مناسب نیست! وی تصریح کرده است که شاید متراژ کوچک برای سوییت‌ها و خوابگاه‌های دانشجویی مناسب باشد اما عرضه مسکن استیجاری را می‌توان با مدل نهضت ملی مسکن انجام داد.
طی سال‌های اخیر، بورس کالا دست مافیای فولاد و سیمان را از بازار این دو کالا قطع کرده است؛ با این حال اما طرفداران رانت هرگز از پای ننشسته‌اند و هر بار با یک اسم رمز جدید تلاش کرده‌اند فولاد و سیمان را از اتاق شیشه‌ای بورس خارج کنند تا قیمت‌گذاری و معاملات مصالح ساختمانی، دوباره در تاریکخانه‌ها انجام شود. این بار هم کاهش قیمت مسکن، به اسم رمز جدیدی برای خروج این دو محصول از بورس کالا تبدیل شده است.
مدیرعامل شرکت عمران شهرهای جدید به تازگی خبر داده است که چهار شهر جدید وارد فاز عملیاتی شده‌اند. به گفته علیرضا جعفری، احداث این شهرها در راستای ایجاد ظرفیت برای ساخت واحدهای نهضت ملی مسکن صورت می‌گیرد.
رئیس فراکسیون راهبردی مجلس اعلام کرده است که ساخت چهار میلیون مسکن در دولت سیزدهم آسان نیست و انتظار می‌رود دو میلیون مسکن در ابتدای دولت سیزدهم و دو میلیون هم در دولت بعدی ساخته خواهد شد. این در حالیست که دولت سیزدهم در ابتدای دوره خود تعهد داده بود سالی یک میلیون مسکن به مردم تحویل دهد.
ابراهیم رئیسی در جدیدترین اظهارات خود در هفته دولت، مجددا تأمین مسکن برای مردم را از اولویت‌های مهم خود دانسته است. این در حالی است که ابروعده نهضت ملی مسکن هنوز به نقطه شروع هم نرسیده است. از سوی دیگر، مدت‌هاست اقدام موثری در بازار مسکن صورت نگرفته و دیگر به سختی می‌توان سازنده یا خریداری در این عرصه یافت.
عمر طرح نهضت ملی مسکن مردادماه امسال دو ساله شد و این در حالی است که به دلیل موانع و سیاست‌گذاری نادرست تا امروز حتی یک واحد مسکونی نیز تحویل داده نشده است. البته به نظر می‌آید طی ماه گذشته دولت شکست خود را پذیرفته و در تکاپو برای ساماندهی وضع موجود است. امروز نیز نماینده وزیر راه و شهرسازی در این زمینه جزئیات جدیدی را اعلام کرده است.
پروژه مسکن‌های حمایتی در ایران در حالی روند ناموفقی را پشت سر می‌گذارد که در برخی کشورهای دیگر مانند آمریکا این طرح‌ها با وجود کاستی‌ها روندی مثبت را پشت سر گذاشته و قشر بزرگی از دهک‌های پایین اجتماع را صاحب خانه کرده‌اند. اما ویژگی اصلی اجرای این طرح‌ها در آمریکا چیست و چرا یک پای مسکن حمایتی در ایران همیشه می‌لنگد؟
