دولت سیزدهم مدتی پیش اعلام کرد راه حلی برای تامین مالی پروژه نهضت ملی مسکن یافته و بر این اساس صندوق توسعه ملی اعلام آمادگی کرده است تا در ازای تخصیص دو میلیارد دلار به طرح مسکن ملی، اوراق نفتی وزارت راه و شهرسازی را با نرخ تنزیل دریافت کند. اما این اقدام تا چه اندازه می‌تواند برای این ابرپروژه موثر واقع شود و چه پیامدهایی برای صندوق توسعه ملی دارد؟
ساخت چهار میلیون مسکن طی چهار سال از بزرگ‌ترین وعده‌های انتخاباتی ابراهیم رئیسی بود که اکنون پس از گذشت بیش از دو سال از عمر دولت او، حتی یک واحد مسکونی هم ساخته نشده است. گرچه به نظر می‌رسد وزارت راه و شهرسازی عزمی برای پیشبرد این وعده ندارد، با این حال کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران در نشست این هفته خود نسبت به چالش تامین انرژی چهار میلیون مسکن هشدار داد.
مدیرعامل صندوق ملی مسکن اعلام کرده است که دست‌کم ۳۰۰۰ هزار میلیارد تومان برای ساخت چهار میلیون واحد مسکنونی نیاز است. مهدیار اسماعیلی در همین راستا از عملکرد بانک‌ها انتقاد و عنوان کرده است که «بانک‌های اقتصاد نوین و پاسارگاد به ترتیب تنها به 0.1 و 0.7 تکلیف قانونی خود در پرداخت وام نهضت ملی مسکن عمل کرده‌اند». به این ترتیب به نظر می‌رسد بانک‌ها طی دو سال گذشته عملا پای خود را از ساخت مسکن دولتی بیرون کشیده‌اند! اما چرا سیستم بانکی این رویکرد را اتخاذ کرده است و به دولت پول نمی‌دهد؟
مشاور وزیر فرهنگ و مدیرعامل صندوق اعتباری هنر با اشاره به سود وام مسکن هنرمندان گفت: تسهیلاتی که هنرمندان عضو صندوق هنر از طرح نهضت ملی مسکن دریافت خواهند کرد، تسهیلات بی‌بهره خواهد بود.
وزارت راه و شهرسازی به‌تازگی داده‌هایی را منتشر کرده که مدعی است، پروژه نهضت ملی مسکن در استان تهران کلید خورده و در حال حاضر ۵۰ هزار واحد مسکن دولتی در این استان در حال ساخت است؛ این در حالی‌ست که تاکنون ۱۶۰ هزار متقاضی واجد شرایط در استان تهران شناسایی شده‌‌‌اند. به این ترتیب حتی در حال حاضر و در صورتی که این داده‌ها مستند نیز باشند، نهضت ملی مسکن همچنان از تقاضای غربال‌شده هم عقب است.
مدیرعامل بانک مسکن در مورد آمار واگذای زمین‌های خودمالکی و متقاضیان معرفی شده در این بخش گفته است که از ابتدای اجرای طرح نهضت ملی مسکن تا کنون قرارداد خودمالکی ۹۳ هزار و ۲۸۲ واحد در بانک مسکن منعقد شده است. این در حالی‌ست که سقف تسهیلات نهضت ملی مسکن به پروژه‌های خودمالکی تعلق نمی‌گیرد.
کمبود زمین برای ساخت واحدهای نهضت ملی مسکن دولت را بر آن داشته تا از زمین‌های کشاورزی و اراضی ملی برای ساخت مسکن استفاده کند. اما این عملکرد در آینده چه پیامدهایی دارد؟
وزیر راه و شهرسازی به‌تازگی اعلام کرده است تا کنون 30 هزار هکتار زمین به نهضت ملی مسکن واگذار شده است؛ ادعایی که در همان ابتدا مقدار آن مورد انتقاد برخی از کارشناسان قرار گرفت.
پروژه نهضت ملی مسکن طی دو سال گذشته، هیچ پیشرفتی نداشته است. با این حال، چند ماهی است بر اساس گفته مدیران دولتی، ساخت این پروژه روی ریل افتاده است. در همین راستا رئیس کمیسیون عمران مجلس اعلام کرده که متوسط پیشرفت فیزیکی واحدهای در حال ساخت مسکن ملی به ۳۰ درصد رسیده است.
مدیرعامل صندوق ملی مسکن از تامین ۲۰ هزار میلیارد تومان منابع مالی برای پیشبرد طرح نهضت ملی مسکن از طریق تهاتر نفت خبر داده است. او همچنین گفته است پروژه نهضت ملی مسکن از ظرفیت‌های کشورهای خارجی بهره‌مند خواهد شد.
نهضت ملی مسکن را می‌توان ابرپروژه دولت سیزدهم نامید. طرحی که قرار بوده در پایان دور اول دولت ابراهیم رئیسی، ۴ میلیون خانوار ایرانی را صاحب سرپناهی درخور کند. اما عمر دولت از نیمه گذشته و نهضت ملی مسکن هنوز در مراحل ابتدایی است.
وزارت راه و شهرسازی صبح امروز با ارسال پیامک هشدار از متقاضیان نهضت ملی مسکن خواسته است آورده خود را به ۲۲۰ میلیون تومان افزایش دهند؛ این در حالی‌ست که تا کنون با گذشت بیش از دو سال هنوز پروژه نهضت ملی مسکن کلید نخورده است.
ابتدای مهرماه بود که وزیر راه و شهرسازی اعلام کرد دولت فکر جدیدی برای تامین مالی نهضت ملی مسکن در سر دارد و قرار است دو میلیارد دلار توسط صندوق توسعه ملی و از طریق تهاتر نفت به طرح نهضت ملی مسکن اختصاص یابد. حرفی که روز گذشته رئیس صندوق توسعه ملی نیز بر آن مهر تایید زد.
متقاضیان نهضت ملی مسکن علاوه بر ابهامات موجود درباره زمان تحویل واحدها، در زمینه زمان و نحوه ثبت‌نام نیز سوالاتی دارند. اما ثبت نام نهضت ملی مسکن در سال 1402 در چه زمانی و با چه روشی انجام می‌شود؟
جزئیات مشارکت چینی‌ها در ساخت واحدهای نهضت ملی مسکن از سال گذشته مسکوت باقی مانده بود، اما به تازگی نماینده وزیر راه و شهرسازی در این مورد بیان کرده است: طبق توافقی که با شرکت‌های خارجی صورت گرفته قیمت ساخت هر متر واحد مسکونی ۲۰۰ الی ۳۰۰ دلار برآورد شده است و چینی‌ها مشتاق مشارکت در ساخت و ساز کشور هستند.
وزیر راه و شهرسازی با ادعای اینکه نهضت کاهش قیمت تمام شده مسکن اجرایی می‌شود، گفت: یکی از سیاست‌ها و رویکردهای دولت سیزدهم اجرای نهضت کاهش قیمت تمام شده مسکن است که در اجرای این سیاست بخش عمده‌ای از ارکان دولت همچون وزارت راه و سهرسازی، وزارت اقتصاد و وزارت صمت مشارکت حداکثری خواهند داشت.
وزیر راه و شهرسازی گفت: در راستای اجرای طرح نهضت ملی مسکن، دچار تامین منابع مالی بودیم که با موافقت رهبر معظم انقلاب از طریق تهاتر نفت و صندوق ملی این منابع مالی تزریق شد.
اظهارات اخیر وزیر راه و شهرسازی حاکی از آن است که او بورس کالا را در گرانی فولاد و سیمان و در نهایت قیمت تمام‌شده مسکن دخیل می‌داند. اما گفته کارشناسان نشان می‌دهد هزینه مصالح ساختمانی سهم زیادی در هزینه کلی و تمام‌شده ساختمان ندارد و این زمین است که قیمت نهایی را تعیین می‌کند. بر همین اساس این سوال مطرح می‌شود که چرا وزارت راه به دنبال خروج فولاد و سیمان از بورس کالاست؟
وزیر راه و شهرسازی از ساخت حدود ۱.۸ میلیون واحد نهضت ملی مسکن در کشور خبر داد و گفت: تا ۱۰ روز آینده زمین رایگان به ۲۰ هزار متقاضی در قالب طرح جوانی جمعیت واگذار می‌شود.
مدتی است زمزمه‌هایی در مورد ساخت خانه‌های 25 متری در قالب مسکن استیجاری مطرح می‌شود، اما به نظر می‌رسد صحبت‌های وزیر راه و شهرسازی آب پاکی را روی دست موافقان این اقدام ریخته است! مهرداد بذرپاش در این باره تاکید کرده است که واحدهای ۲۵ متری برای مسکن استیجاری هم مناسب نیست! وی تصریح کرده است که شاید متراژ کوچک برای سوییت‌ها و خوابگاه‌های دانشجویی مناسب باشد اما عرضه مسکن استیجاری را می‌توان با مدل نهضت ملی مسکن انجام داد.
