مصرف دخانیات در گروه سنی بالای 18 سال روند افزایشی دارد و بیش از 30 هزار میلیارد تومان برای خرید سیگار و تنباکو در کشور هزینه می‌شود. راهکار دولت برای کاهش مصرف دخانیات، گران کردن این محصولات از طریق افزایش مالیات از تولیدکنندگان است. اما این راهکار به کاهش مصرف منجر می‌شود یا افزایش قاچاق دخانیات؟
بررسی بازار دخانیات نشان می‌دهد که این بازار در اختیار تولیدکنندگان زیرزمینی قرار گرفته که محصولات تقلبی را با نام برندهای معتبر عرضه می‌کنند. اما چرا به‌رغم ظرفیت بالای تولید، همچنان فعالیت زیرزمینی به‌صرفه‌تر است؟
جدیدترین آمار منتشره از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) حاکی از افزایش حدود ۱۴ درصدی تولید سیگار، کاهش ۴۶ درصدی برآورد قاچاق و حدود چهار برابر شدن صادرات سیگار در نیمه نخست امسال است.
طبق گزارش جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات، در ایران سالانه نزدیک به ۶۰ هزار نفر به علت عوارض سیگار فوت می‌کنند؛عددی که فقط سیگاری‌ها را دربرنمی‌گیرد بلکه اطرافیان آن‌ها را که در معرض دود قرار می‌گیرند هم شامل می‌شود.
معاون پیشگیری و کاهش تقاضای ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز گفت: امسال بحث رجیستری سیگار انجام شد و اکنون هر بسته سیگار، قابلیت ردیابی دارد و هر فردی که سیگار می‌خرد با اسکن کردن بارکد موجود بر روی آن متوجه می‌شود که این سیگار تولید داخل است و یا خیر و اگر کالا تقلبی یا قاچاق باشد مطلع می‌شود.
طبق آمارها در نیمه اول امسال صادرات سیگار با کاهش ۷۶ درصدی به ۳۶ میلیون نخ رسیده است. این در حالی است که صادرات سیگار در شش ماهه اول سال گذشته ۱۵۰ میلیون نخ بوده است.
مدیر کل دفتر پیشگیری قاچاق کالا و ارز می‌گوید: سیگارهای تولید شده با پول ژاپنی‌ها به دلیل سود بالایی که دارند از مرز خارج می‌شوند. البته در حوزه سیگار هم با مساله صادرات و هم واردات قاچاق مواجه هستیم.
رئیس انجمن تولیدکنندگان، واردکنندگان و صادرکنندگان محصولات دخانی با بیان اینکه ۹۰ درصد مبارزه با قاچاق، مبارزه اقتصادی است، گفت: احساس ناامنی و نبود صرفه اقتصادی، در کنار هم می‌تواند قاچاق سیگار را کاهش دهد که به جای مبارزه با مصرف، با صنعت دخانیات مبارزه می‌شود.
طی چهار ماهه نخست سال جاری بر اساس برآوردهای صورت گرفته میزان قاچاق سیگار دو میلیارد و ۱۲۰ میلیون نخ و مصرف آن معادل ۱۸ میلیارد و ۳۳۰ میلیون نخ بوده است.
