روی دیگر مهاجرت داخلی، مهاجرت معکوس است که در سال‌های اخیر به جریان افتاده است. با تغییراتی که در اقتصاد ایجاد شده، روند مهاجرت معکوس به روستاها نیز تقویت شده است. به طوری‌که 14.6 درصد مهاجران از شهر به روستا رفته‌اند.
مهاجرت سرمایه انسانی لزوما با جابه‌جایی فیزیکی صورت نمی‌گیرد. برخی در کشور هستند، اما به صورت دورکاری برای کشورهای دیگر کار می‌کنند. وضعیتی که از آن به عنوان مهاجرت مجازی یاد می‌شود. رصدخانه مهاجرت ایران نوشته که این امر می‌تواند زنگ خطری برای کارفرمایان ایرانی در از دست دادن نیروی کار متخصصی باشد که مهاجر نیست، اما برای کارفرمای ایرانی هم کار نمی‌کند.
سعید معیدفر، رئیس انجمن جامعه‌شناسی ایران گفت: «بنابراین اعتماد اجتماعی هم زوال پیدا کرده و جامعه به پایین‌ترین سطح نیازهای خود سقوط می‌کند. یعنی افراد دیگر فقط به دنبال رفع نیازهای زیستی خود مانند غذا را تامین کند.»
شهلا کاظمی‌پور، جمعیت‌شناس گفت: «بیشتر مسئولان برای کاهش رشد جمعیت ایران به کاهش موالید استناد می‌کنند. در حالی‌که بحث مهاجرفرستی را در کشور داریم که روز‌به‌روز هم تشدید می‌شود. ما چقدر هزینه کنیم که تعداد تولدها را به اندازه کسانی که از ایران می‌روند، افزایش دهیم!»
تقی آزاد ارمکی، جامعه‌شناس گفت: «مهاجران می‌گویند، می‌رویم جایی که دیده شویم. درست هم می‌گویند. هر سفارت‌خانه‌ای بروید صف است. سفارت آلمان سه ساله وقت می‌دهد. برای این کشور آبروریزی نیست؟»
رسول صادقی، عضو هیأت علمی گروه جمعیت‌شناسی دانشگاه تهران گفت: «ایران رتبه اول را در هدررفت سرمایه انسانی دارد. در حالی‌که به لحاظ سرمایه انسانی در رتبه 12 جهانی قرار دارد.جریان مهاجرتی به مناطق روستایی کشور هم ورود و نفوذ کرده است. در استان ایلام روستایی را داریم که 115 نفر از جوانان آن به استرالیا رفته‌اند.»
علی صاحبی، مربی ارشد موسسه واقعیت درمانی گالسر گفت: «در حال حاضر هر فردی را می‌بینیم قصد مهاجرت دارد. کجا؟ هر جا که بشود. فقط می‌خواهند از اینجا بروند. به همین دلیل شرایط افراد بعد از مهاجرت متفاوت می‌شود. در فرآیند مهاجرت زنان موفق‌تر هستند؛ چون زودتر سازگار می‌شوند.»
سیدابراهیم رئیسی، رئیس دولت سیزدهم امروز در جمع دانشجویان دانشگاه شهیدبهشتی وطن‌دوستی را نشانه نخبگی دانست و مدعی شد که نخبگان نباید به خاطر پول بیشتر مهاجرت کنند. این در حالی است که پژوهش‌ها نشان می‌دهد انگیزه‌های اقتصادی تنها یکی از پنج دلیل اصلی مهاجرت ایرانیان است و چهار دلیل دیگر سیاسی و اجتماعی هستند.
امیرحسین جلالی، سخنگوی انجمن علمی روان‌پزشکان ایران گفت: «درباره یک پدیده عجیب صحبت می‌کنیم. اگر نیروی انسانی از کشور برود و اگر دانشگاه از نیروی کیفی خالی شود برای آن کف می‌زنند. این چه معنایی دارد؟ ما در یک کابوس زندگی می‌کنیم.»
امیرحسین جلالی ندوشن، روان‌درمانگر و سخنگوی انجمن علمی روان‌پزشکان ایران گفت: «مهاجرت فردی که برای ارتقای شغلی رفته با کسی که شبانه و در پوست گوسفند از کشور فرار کند، تفاوت دارد. مهاجرت در حال خوردن روح جامعه است.»
رئیس سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان با اشاره به اینکه سهم دانش‌آموزان مدارس دولتی از رتبه‌های برتر کنکور کمتر از انگشتان دست است، گفت: میزان مهاجرت فارغ‌التحصیلان مدارس سمپاد بالا است.
در حالی‌که عربستان و امارات طرح‌های تشویقی و تسهیلات برای شرکت‌های حوزه آی‌تی در نظر گرفته‌اند، شرکت‌های ایرانی به دنبال حداقل‌های این حوزه هستند و تنها درخواستشان دسترسی به اینترنت سریع و آزاد است.
نرخ بازگشت نیروی انسانی ایران بسیار کمتر از متوسط جهانی است. بهرام صلواتی، تحلیلگر ارشد حوزه مهاجرت گفت: «اگر افراد در وضعیت فرار یا با قهر از کشورها خارج شوند، وضعیت بازگشت به همان میزان بحرانی‌تر می‌شود.» در حالی‌که بررسی‌ها نشان می‌دهد انگیزه بسیاری از افراد برای مهاجرت ایران، رهایی از شرایط موجود کشور و نداشتن چشم‌انداز روشن از آینده است.
امیر کرمانی، دانشیار مدرسه تجارت هاس دانشگاه برکلی و پژوهشگر حوزه اقتصادی گفت: «نرخ بازگشت نیروی انسانی ایران به شدت کمتر از متوسط جهانی است. تا قبل از دولت محمود احمدی‌نژاد روند کم‌نوسانی از نرخ بازگشت مهاجران داشتیم، اما بعد از آن روند نزولی شد. نرخ بازگشت مهاجران پس از برجام افزایش نسبی پیدا کرد. در سال 2021 اما احتمال بازگشت مهاجرات ایرانی کمتر از یک درصد شد.»
محمود نجفی عرب، رییس اتاق بازرگانی تهران: ایران از قافله‌ی توسعه در جهان عقب مانده است. ضرر این اتفاق این است که ما از تکنولوژی روز جهان عقب می‌مانیم و در نتیجه بهره‌وری ما کاهش می‌یابد.
