علی صاحبی، مربی ارشد موسسه واقعیت درمانی گالسر گفت: «در حال حاضر هر فردی را میبینیم قصد مهاجرت دارد. کجا؟ هر جا که بشود. فقط میخواهند از اینجا بروند. به همین دلیل شرایط افراد بعد از مهاجرت متفاوت میشود. در فرآیند مهاجرت زنان موفقتر هستند؛ چون زودتر سازگار میشوند.»
سیدابراهیم رئیسی، رئیس دولت سیزدهم امروز در جمع دانشجویان دانشگاه شهیدبهشتی وطندوستی را نشانه نخبگی دانست و مدعی شد که نخبگان نباید به خاطر پول بیشتر مهاجرت کنند. این در حالی است که پژوهشها نشان میدهد انگیزههای اقتصادی تنها یکی از پنج دلیل اصلی مهاجرت ایرانیان است و چهار دلیل دیگر سیاسی و اجتماعی هستند.
امیرحسین جلالی، سخنگوی انجمن علمی روانپزشکان ایران گفت: «درباره یک پدیده عجیب صحبت میکنیم. اگر نیروی انسانی از کشور برود و اگر دانشگاه از نیروی کیفی خالی شود برای آن کف میزنند. این چه معنایی دارد؟ ما در یک کابوس زندگی میکنیم.»
امیرحسین جلالی ندوشن، رواندرمانگر و سخنگوی انجمن علمی روانپزشکان ایران گفت: «مهاجرت فردی که برای ارتقای شغلی رفته با کسی که شبانه و در پوست گوسفند از کشور فرار کند، تفاوت دارد. مهاجرت در حال خوردن روح جامعه است.»
رئیس سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان با اشاره به اینکه سهم دانشآموزان مدارس دولتی از رتبههای برتر کنکور کمتر از انگشتان دست است، گفت: میزان مهاجرت فارغالتحصیلان مدارس سمپاد بالا است.
در حالیکه عربستان و امارات طرحهای تشویقی و تسهیلات برای شرکتهای حوزه آیتی در نظر گرفتهاند، شرکتهای ایرانی به دنبال حداقلهای این حوزه هستند و تنها درخواستشان دسترسی به اینترنت سریع و آزاد است.
نرخ بازگشت نیروی انسانی ایران بسیار کمتر از متوسط جهانی است. بهرام صلواتی، تحلیلگر ارشد حوزه مهاجرت گفت: «اگر افراد در وضعیت فرار یا با قهر از کشورها خارج شوند، وضعیت بازگشت به همان میزان بحرانیتر میشود.» در حالیکه بررسیها نشان میدهد انگیزه بسیاری از افراد برای مهاجرت ایران، رهایی از شرایط موجود کشور و نداشتن چشمانداز روشن از آینده است.
امیر کرمانی، دانشیار مدرسه تجارت هاس دانشگاه برکلی و پژوهشگر حوزه اقتصادی گفت: «نرخ بازگشت نیروی انسانی ایران به شدت کمتر از متوسط جهانی است. تا قبل از دولت محمود احمدینژاد روند کمنوسانی از نرخ بازگشت مهاجران داشتیم، اما بعد از آن روند نزولی شد. نرخ بازگشت مهاجران پس از برجام افزایش نسبی پیدا کرد. در سال 2021 اما احتمال بازگشت مهاجرات ایرانی کمتر از یک درصد شد.»
محمود نجفی عرب، رییس اتاق بازرگانی تهران: ایران از قافلهی توسعه در جهان عقب مانده است. ضرر این اتفاق این است که ما از تکنولوژی روز جهان عقب میمانیم و در نتیجه بهرهوری ما کاهش مییابد.
محمدحسین عمادی، پژوهشگر توسعه و مشاور ارشد UNP در افغانستان گفت: «در موضوع مهاجران افغانستانی با یک معادله دو مجهولی مواجه هستیم. تا این معادله را حل نکنیم نمیتوانیم نقش خودمان را در ارتباط با این موضوع روشن کنیم. اولین مجهول نداشتن اطلاعات درباره جمعیت مهاجران است. دومین مجهول هم سیاست ماست. جمهوری اسلامی باید تکلیف خود را روشن کند که میخواهد در چارچوب ملت-دولت تصمیمگیری کند یا امت اسلامی.»
میثم مهدیپور، معاون نماینده ویژه ایران در امور افغانستان گفت: «در موضوع افغانستان هیچ کشوری به اندازه ایران اثرپذیر و اثرگذار نیست. ما در شرایطی هستیم که نمیتوانیم الگویی مانند کانادا را در ایران پیاده کنیم. نگاه فرصت و تهدید به مهاجران افغانستانی به صورت صفر و یک، ناقص است. در این مساله فرصت و تهدید با هم در جریان است.»
معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری گفته در سالهای اخیر خروج نخبگان از کشور در برخی از حوزهها تا 2 برابر افزایش داشته است و باید نرخ خروج آنها را کنترل کنیم. در همین حال روز گذشته برخی از رسانهها تصویری از مصوبه جدید هزینه آزادسازی مدرک تحصیلی منتشر کردند که بر اساس آن هزینه آزادسازی مدرک برای سال تحصیلی جاری به 40 میلیون تا 110 میلیون تومان تغییر یافته است.
حدود 4.5 تا 5 میلیون نفر از مهاجران افغانستانی در ایران زندگی میکنند و حالا حواشی درباره حضور این گروه در ایران بالا گرفته است. اما واقعیت حضور افغانستانیها در ایران چیست و چه موضعی باید در برابر این مهاجرتها گرفت؟
عضو هیأت علمی مؤسسه پژوهش و برنامهریزی آموزش عالی گفت: طبق برآورد بانک جهانی مهاجرت افراد تحصیلکرده سالانه 50 میلیارد دلار برای جامعه ایران ضرر دارد، فقط خواهش میکنم مقایسه کنید با پنج شش میلیارد دلار پولهای بلوکه که تلاش میکنیم با لابیهای غیررسمی و انواع مذاکرات بگیریم. اینکه چطور بگیریم و چطور مصرف کنیم را من وارد نمیشوم.
بحران مهاجرت یکی از خطرناکترین مسائل فعلی کشور بهشمار میرود. به این دلیل که گزینه مهاجرت، به یکی از گزینههای روی میز ایرانیان تبدیل شده است. آنها میروند تا شاید کسبوکار و آینده خود را نجات دهند.
آمار مهاجرت ایرانیان در حال افزایش است و در میان مهاجران، گروههای مختلفی از جمله متخصصان، دانشگاهیان، نیروهای ماهر و دانشآموزان حضور دارند. اما صاحبان کدام مشاغل بیشتر مهاجرت میکنند و مسئولان چه واکنشی به این شرایط نشان دادهاند؟
