رکود مسکن در ایران تنها یک پدیده بخشی نیست، بلکه بازتابی از سیاست‌گذاری‌های ناکارآمد پولی، ضعف در نظام تسهیلات‌دهی بانکی و شرایط ناپایدار اقتصاد کلان است. ترکیب این عوامل باعث شده تا بازار مسکن از نقش پیشران خود در اقتصاد فاصله بگیرد و به یک بخش راکد تبدیل شود. فردین یزدانی، کارشناس اقتصاد مسکن با نقدی جدی بر رویکردهای سیاست‌گذاری در حوزه مسکن، تاکید می‌کند که بدون بهبود متغیرهای بنیادین اقتصاد کلان، هرگونه سیاست پولی یا اعتباری در حوزه مسکن عملا بی‌اثر است. به گفته او وقتی خانوارها توان بازپرداخت وام را ندارند، اعطای تسهیلات بانکی هم مشکلی را حل نمی‌کند.
متقاضیان می‌توانند از طریق سپرده‌گذاری در «حساب ویژه تملی» بانک ملی ایران، وام مسکن بابت خرید یا تعمیر دریافت کنند. جزئیات بیشتر از این طرح تسهیلاتی در ادامه مورد بررسی قرار گرفته است.
در راستای تخصصی شدن بانک‌ها برای مثال بانک مسکن که در اصل باید در زمینه تخصصی خود (حوزه مسکن) فعالیت کند، سال گذشته به تنهایی بیش از ۳۰۰۰ میلیارد تومان تسهیلات قرض الحسنه ازدواج پرداخت کرد که اگر امروز شبکه بانکی کشور از بانک‌های کاملا تخصصی برخوردار بود، هر بانکی در زمینه اصلی و تخصصی خود فعالیت می‌کرد.
احمدرضا سرحدی، کارشناس مسکن می گوید بدهی‌های دولت آنقدر زیاد است که به افزایش وام مسکن نمی‌رسند. وام‌ها نیز ادعای ورشکستگی دارند و زیر بار این وام نمی‌روند. اگر بانک‌ها سرمایه داشته باشند هم چنین وام‌هایی نمی‌دهند. از نظر بانک‌ها چنین ارقام پذیرفته نیست.
در آخرین روز کاری سال ۱۴۰۳، رقم وام مسکن افزایش یافت، سقف وام برای شهر تهران از ۴۰۰ به ۵۰۰ میلیون تومان رسید؛ این درحالی بود که در مراکز استانها و شهرهای بزرگ نیز سقف وام مسکن از 320 میلیون به 400 میلیون تومان افزایش یافت. همچنین سقف وام خرید مسکن در شهرهای کوچک نیز از 240 میلیون تومان به 300 میلیون تومان رسید.
مدیرعامل بانک مسکن از پیشنهاد افزایش دو برابری وام خرید مسکن به بانک مرکزی خبر داد و اعلام کرد که این بانک آماده همکاری با دیگر بانک‌ها در تأمین مالی نهضت ملی مسکن است.
فعالان بازار مسکن بر این باورند چنانچه سیاست‌گذاری‌های اقتصادی متناسب با توان مالی متقاضیان اصلاح نشود، ممکن است این طرح ملی، به جای تسهیل در خانه‌دار شدن اقشار هدف، به مانعی برای خانه‌دار شدن آن‌ها تبدیل شود.
بازار مسکن آمریکا به‌عنوان دارنده بزرگترین اقتصاد جهان، همواره مورد توجه بوده است. بزرگی این بازار به حدی‌ست که دوره‌های رکود و رونق آن گاه جریانات اقتصادی قابل توجهی را ایجاد کرده است. اما ویژگی‌های بازار مسکن آمریکا چیست؟ قیمت خانه در این کشور چقدر است و چه مزایایی برای متقاضیان مصرفی ایجاد کرده است؟ گوشه‌چشمی به بازار مسکن ایران در مقایسه با بازار مسکن آمریکا حاکی‌ست متقاضیان مسکن در ایران با درآمدهای ریالی، هزینه خانه‌هایی با قیمت دلاری را پرداخت می‌کنند!
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مکلف است تا پایان فروردین ۱۴۰۴، سقف کلی تسهیلات قرض الحسنه، سهم هریک از بانک‌ها در پرداخت این تسهیلات متناسب با سهم از سپرده‌های قرض الحسنه اعم از جاری و پس انداز و سهمیه هریک از تکالیف قانونی به صورت سرجمع و شرایط مشمولین را ابلاغ نماید.
دبیرکل انبوه سازان ایران می گوید: تسهیلات مسکن اثرگذاری خود را از دست داده است. از سوی دیگر حقوق و دستمزد هم همخوانی با تورم ندارد. اگر این دو با یکدیگر همخوانی پیدا می‌کرد، قسط‌های وام مسکن زیاد نبود. مردم در دهه‌ی هفتاد با همین تسهیلات بانکی، توانستند خانه دار شوند.
در بازه زمانی سال 1393 تا 1399 بازار ملک ایران، ابتدا با رکود سنگین (1393 تا 1396) و بعد از آن با جهش تورمی (1397 تا 1399) مواجه شد و اگرچه ارزش دارایی‌های بانک‌ها نیز در این سال‌ها افزایش داشت، اما امکان فروش و نقدشوندگی این دارایی‌ها بسیار پایین بود و از طرفی بانک‌ها به‌دلیل آنکه برآورد تورم چند سال یک‌بار داشتند، از فروش سرباز زده‌اند.
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس یکی از دلایل استقبال پایین از نهضت ملی مسکن را جذاب نبودن پروژه‌های دولتی عنوان کرده است. علت این جذابیت نداشتن، الگوی نادرست تولید مسکن است که عمدتاً به انبوه‌سازی و ساخت‌های عمودی وابسته است.
