با شروع هفته جاری و کاهش دمای هوای استان‌های مختلف، بسیاری از شهرها در آماده‌باش گازی قرار گرفتند و تعطیلی ادارات، دانشگاه‌ها و مدارس کشور بار دیگر به تنها راهکار مسئولان تبدیل شد. آیا این امر نشانه‌ای از عمق بحران گازی در کشور است؟
مازوت‌سوزی در نیروگاه‌های کشور بحران‌های متعددی برای سلامت مردم به وجود آورده است. روند مازوت‌سوزی در کشور نه‌تنها پایان نیافته، بلکه هر سال بیش از پیش مازوت سوزانده می‌شود. تا جایی که این بار، به گفته رئیس کمیته محیطزیست کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیطزیست مجلس، تمام نیروگاه‌های حرارتی کشور مازوت‌سوز شده‌اند!
اختلالات در تامین گاز ایران باعث بی‌نظمی در شبکه برق عراق شده است، زیرا نیروگاه‌های برق این کشور اغلب مجبور به خاموشی می‌شوند. اکنون مسئولان عراقی دیگر تامین گاز از ایران را امن نمی‌دانند، زیرا این عرضه‌ها به طور مداوم دچار اختلال می‌شوند. حال باید پرسید که دلیل این بحران چیست؟
روز شنبه 22 دی ماه، بیش از 21 استان کشور تعطیل شد. بر اساس اطلاعیه‌های تعطیلی استان‌ها، دلیل تعطیلی‌ها عمدتا کاهش دما و مدیریت مصرف انرژی بوده است. با این وجود باید دید که آیا واقعا هوا سردتر شده یا بحران انرژی به اوج خود رسیده است؟
کمبود انرژی در ایران دیگر تبدیل به یک ابربحران شده است که در بخش‌های مختلف گاز، آب و برق مشاهده می‌شود. آن‌طور که رضا شهرستانی، تولیدکننده فولاد، به برنامه تجارتخانه می‌گوید، از دولت دهم و زمان ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد ضربه‌ای سنگین به بخش انرژی ایران وارد شده است.
عضو کمیسیون انرژی گفت: در شرایطی بین بد و بدتر قرار گرفته‌ایم، به هر حال در ۶ ماه اول با توجه به اینکه وارونگی هوا وجود نداشته و تعدادی از نیروگاه‌ها هم از شهر دور هستند، می‌توانستند از مازوت استفاده کنند تا گازوئیل برای ۶ ماه دوم باقی بماند.
اوضاع کمبود برق و گاز در کشور به قدری بحرانی است که کامبیز ناظریان، مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق تهران بزرگ، عنوان کرد: سوخت نیروگاه‌ها به صورت روزانه تامین می‌شود و هیچ‌گونه ذخیره‌سازی اضافی انجام نشده است. باید دید دلیل تشدید این بحران چیست؟
با تشدید بحران برق در کشور، خبر تعطیلی نیروگاه برق ری منتشر شده است. با اینکه سرپرست تولید و بهره‌برداری این نیروگاه از اتمام ذخایر گازوئیل و گاز این نیروگاه به عنوان علت تعطیلی نام برده است اما نباید از موضوع عمر بالای نیروگاه ری و کاهش بهره‌وری آن غافل شد.
به دلیل وابستگی ایران به گاز طبیعی، افزایش مصرف گاز در فصول سرد سال و با کاهش دما امری پیش‌بینی‌پذیر است. این در حالی است که مسئولان پیش از مواجهه با این موضوع تدبیری نمی‌اندیشند و در هنگامه مواجهه با بحران، به فکر تعویق آن می‌افتند.
عضو کمیسیون انرژی مجلس با بیان اینکه دولت توان لازم برای ترمیم زیرساخت‌های گاز و برق را که نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلان است ندارد گفت: اصلاً دولت منابع ندارد، شما به بودجه هم که دقت کرده باشید متوجه شده‌اید که دولت منابع ندارد. ما در بودجه بخش قابل توجهی اوراق تصویب کردیم.
بحران ناترازی گاز از سال‌های گذشته گریبان‌گیر مردم بوده است. در فصول سرد سال به دنبال افزایش مصرف گاز، این بحران بار دیگر نمایان می‌شود. سعید توکلی، مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران، اخیرا از کمبود 250 میلیون تا 300 میلیون مترمکعبی گاز در روز خبر داده است.
درحالی‌که سردترین روزهای چند سال اخیر را سپری می‌کنیم و 28 استان کشور دمای منفی صفر را در روزهای اخیر تجربه کرده‌اند، مشکل اصلی کشور که به تعطیلی‌ها و قطعی‌ها منجر شده "ناترازی و کسری گاز و سوخت" اعلام می شود.
ایران با وجود سهم ۳۳ درصدی که از منابع بزرگ‌ترین میدان گازی جهان، یعنی پارس جنوبی دارد، اما به دلیل ناتوانی در برداشت دچار افت شدید تولید شده و از همین رو کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند علاوه بر اینکه ایران جایگاه خود را به قطر واکذار خواهد کرد، تا سه سال دیگر با ناترازی گاز پنج بیش از امروز مواجه خواهد شد.
بر اساس گزارش دیوان محاسبات کشور، از 9 میلیارد تومان قابل واریز به حساب بهینه‌سازی انرژی، بیش از هفت میلیارد تومان واریز نشده است. با این حال مسئولان همچنان اصرار بر صرفه‌جویی در مصرف گاز و افزایش قیمت گاز دارند!
به دنبال آغاز قطعی‌های برنامه‌ریزی شده برق و کمبود گاز موجود در کشور، موضوع نحوه مدیریت زیرساخت‌های انرژی در ایران مطرح شده است. آلبرت بغازیان، استاد اقتصاد دانشگاه تهران، در همین زمینه عنوان کرد: تورم، تاخیر در پروژه‌ها و نبود منابع مالی موردنیاز از عوامل به سرانجام نرسیدن پروژه‌ها و تجهیز زیرساخت‌ها در ایران است.
تشدید بحران کمبود گاز، انتظارات برای توجه ویژه دولت به جذب سرمایه در این حوزه را بالا برده است. اما ناترازی و کمبود گاز نه‌تنها در روزهای سرد امسال مسجل است، بلکه منابع حساب سرمایه‌گذاری نفت و گاز در لایحه بودجه سال آینده هم نامشخص مانده تا از همین حالا تشدید ناترازی گاز در سال آینده هم پیش‌بینی‌پذیر باشد. به نظر می‌رسد تنظیم‌کنندگان لایحه بودجه نتوانسته‌اند به تخمین دقیقی از منابع و سرنوشت درآمدهای نفتی و گازی در سال آینده داشته باشند.
قطعی برق و خاموشی‌ها در سال جاری به روزهای سرد سال هم کشیده شد. آرش نجفی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران، در این زمینه عنوان کرد: قطع برق در فصل سرد سال نتیجه ضعف مدیریت و بی‌توجهی به هشدارهای بخش خصوصی است.
