ترور ژنرال اکرام الله سریع، از عناصر مؤثر دوران جمهوریت افغانستان که بعد از سلطه طالبان بر این کشور به ایران پناهنده شد و در تهران زندگی میکرد، از دو جهت قابل تأمل است.
خبری منتشر شد که فرمانده ارشد پلیس افغانستان در حکومت قبل از طالبان (اکرامالدین سریع) در تهران مورد هدف قرار گرفت و کشته شد. این خبری است که ابتدا در رسانه های افغانستانی منتشر شد و سپس در سایر رسانه ها از جمله ایران بازتاب یافت.
دوام حکومت طالبان منوط به سه عامل است: 1) قدرتهای منطقهای و بزرگ به طور فزایندهای ثبات در افغانستان را بر تحول سیاسی اولویت میدهند و درگیری مجدد را تهدیدی بزرگتر از حکومت طالبان برای منافع خود میدانند. 2) مبانی ایدئولوژیک طالبان، اثربخشی فشار خارجی و به رسمیت شناختن مشروط را محدود میکند. 3) ساختار اجتماعی افغانستان، مقاومت تاریخی در برابر اصلاحات رادیکال و فقدان یک مرجع جایگزین معتبر که قادر به اداره کل کشور باشد، کنترل طالبان را از درون تقویت کرده است.
چهار سال از فروپاشی جمهوری و بازگشت طالبان به قدرت میگذرد؛ چهار سالی که در آن افغانستان نهتنها شاهد عقبگردهای عمیق در عرصههای حقوقبشری، اجتماعی و اقتصادی بوده، بلکه به میدان بازیهای منطقهای و رقابتهای نیابتی تبدیل شده است.
برگزاری اجلاس کشورهای همسایه افغانستان در تهران با شرکت پاکستان، تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان، چین و روسیه، چند واقعیت را به سکانداران سیاست خارجی کشورمان گوشزد کرد.
سارا آدامز، مامور سابق سازمان اطلاعاتی آمریکا (سیا)، ادعا کرد شخصی از میان نیروهای امنیتی طالبان افغانستان تلاش کرده هبتالله آخندزاده، رهبر این گروه، را ترور کند.
سخنگوی حکومت افغانستان گفت: ما مشکلاتی درباره معاهده حقابه از رودخانه هیرمند نداریم و اگر ما آب داشته باشیم بدون شک این آب به ایران هم خواهد رسید و این یک جریان طبیعی است که ما جلوی جریان آب را نمیگیریم و در این زمینه افهام و تفهیم نیز وجود دارد.
گفتگوهای چندروزه میان هیئتهای طالبان و پاکستان در شهر استانبول به میانجیگری دولتهای قطر و ترکیه پایان یافت اما به گفته سخنگوی حکومت طالبان دو طرف توافق کردند در آینده نشستهای دیگری را برای بررسی موضوعات باقیمانده برگزار کنند.
روزنامه جمهوری اسلامی با انتقاد از تداوم رویکرد مبهم ایران در برابر طالبان، تأکید کرده است که اتخاذ سیاستی قاطع و شفاف در چارچوب دیپلماسی فعال میتواند ضامن منافع ملی و حقوق ملت ایران باشد. این روزنامه ضمن رد هرگونه رویکرد نظامی، راه حل را در همکاری جمعی منطقه برای بازگشت افغانستان به جمهوریت، قانون اساسی و حاکمیت مردمی دانسته و از کشورهای همسایه خواسته است تا از رسمیتبخشی به حکومت خودخوانده طالبان خودداری کنند.
سخنگوی طالبان افغانستان، پاکستان را به دلیل «نقض آتشبس توافقشده» محکوم کرد، اما گفت تا زمان برگزاری گفتوگوهای صلح در دوحه، از اقدام تلافیجویانه صرفنظر میکند.
اگر درخواست برای بازپسگیری بگرام یک قمار در یک مذاکره بزرگتر باشد، خبر خوبی هم برای طالبان محسوب میشود؛ حاکمان افغانستان به دنبال مشروعیت بینالمللی گستردهتری بودهاند و مذاکره با ایالات متحده گامی به سوی این امر است. برخی از کارشناسان هم معتقدند دونالد ترامپ رویهای متفاوت از دیگر روسایجمهور پیشین آمریکا را برگزیده است و پذیرای ایده تعامل با طالبان همچون احمد الشرع در سوریه، ولادیمیر پوتین در روسیه و کیم جونگ اون در کره شمالی است.
پس از آنکه در تیرماه گذشته خبر رسمی شدن ارتباط دولت روسیه با حکومت طالبان منتشر شد، کارشناسان و تحلیلگران نسبت به احتمال تبعیت ایران از سیاستهای کرملین هشدار دادند و تاکید کردند تهران باید رویکردی مستقل در مواجهه با آینده افغانستان اتخاذ کند.
از تعریف مناطق صنعتی مشترک گرفته تا کریدورهای انرژی و پروژههای بزرگ ترانزیتی، ازبکستان تلاش میکند خود را نهتنها بهعنوان عامل ثبات منطقهای، بلکه بهعنوان شریک کلیدی اقتصادی و سیاسی افغانستان معرفی کند.
این نخستینباری است که طالبان، نه بر مبنای همسویی دینی یا ایدئولوژیک، بلکه بر پایه ملاحظات راهبردی، سیاسی و اقتصادی از سوی یک قدرت جهانی چون روسیه به رسمیت شناخته میشود.
ارتش پاکستان اعلام کرد که نیروهای امنیتی تلاش عناصر تروریستی برای رخنه به این کشور از خاک افغانستان را خنثی کردند که طی آن ۳۰ نفر از اعضای تحریک طالبان پاکستان کشته شدند.
