صفر تا صد پیش‌فروش سکه توسط بانک مرکزی

در نیمه دوم سال 1396، با کاهش سود بانکی و نگرانی‌های به وجود آمده در رابطه با آینده برجام، شاهد التهاب در بازارهای سکه و دلار بودیم. هر روز در این دو بازار قیمت‌های جدیدی شکل می‌گرفتند. سقف‌ها هر روز بالا و بالاتر می‌رفت. با توجه به التهابات پیش‌آمده، بانک مرکزی در اولین روزهای بهمن‌ماه تصمیم گرفت تا برای جذب مجدد نقدینگی خارج‌شده از بانک‌ها، کاری کند. سیف و یارانش تصمیم گرفتند تا در دو سررسید شش‌ماهه و یک‌ساله، سکه بهار آزادی منقش به تصویر حضرت امام خمینی (ره) بفروشند.

در این طرح افراد بالای 18 سال می‌توانستند از 15 بهمن به بعد، هر تعداد سکه پیش‌خرید کنند. ثبت‌نام‌ها را به شعب بانک ملی محول کردند. بهای سکه‌ها نیز در روز تحویل به نرخ روز و سکه‌های تحویلی در سررسید 6 ماهه 4 درصد و برای سررسیدهای 1 ساله 9 درصد تخفیف در نظر گرفته شد. مالیات بر ارزش‌افزوده از آن‌ها دریافت نمی‌شود و تا اطلاع ثانوی ادامه پیدا خواهد کرد. بانک مرکزی هدف خود را از راه‌اندازی این طرح، متعادل‌سازی بازار و پوشش تقاضای مصرفی خانوارها اعلام کرد.

طرح اولیه پیش‌فروش سکه شکست‌خورده

طرح اولیه پیش‌فروش سکه به دلیل عدم شفافیت و ابهام، با استقبال خریداران مواجه نشد. ابهام اصلی طرح این بود که آیا خریداران سکه‌های پیش‌فروش در زمان تحویل سکه باز هم باید پول نقد پرداخت می‌کردند؟ دومین ابهام، اطلاعیه‌ای از طرف بانک مرکزی بود. مضمون آن این بود که تضمینی بابت تحویل سکه‌ها در سررسید به خریدار داده نشده است.

همین دو دلیل کافی بود تا مردم به این طرح شکست‌خورده اعتماد نکنند. چون این احتمال وجود داشت تا در سررسید به‌جای تحویل سکه‌ها، معادل ریالی آن تحویل داده شود و حتی مشخص نبود که در موعد تحویل معادل ریالی با چه فرمولی محاسبه خواهد شد.

آغاز طرح دوم پیش‌فروش سکه

با عدم‌حمایت مردم از طرح اول، بانک مرکزی تصمیم گرفت تا در اواسط فروردین‌ماه طرح دوم پیش‌فروش سکه را با شرایط زیر به بازار عرضه کند:

بانک مرکزی حتی اعلام کرد که خریداران می‌توانند با کارت سکه و از طریق دستگاه‌های خودپرداز، سکه‌های خود را ردوبدل کنند تا خطرات ناشی از جابجایی و نگهداری سکه کاهش یابد.

همین خبر باعث شد تا در یک هفته یک‌میلیون قطعه سکه یک‌ماهه و در مدت 12 روز 800 هزار سکه سه‌ماهه به فروش برسد؛ اما بانک مرکزی فروش سکه‌های یک‌ماهه و سه‌ماهه را به دلیل عدم توان ضرب، برای پاسخگویی به تقاضا متوقف کرد.

ضرب این تعداد سکه نیازمند ذوب کردن 13.1 تن طلاست. ازآنجایی‌که قیمت طلای ذوب‌شده کمتر از قیمت طلا به‌صورت سکه است، بانک مرکزی از این کار 2.8 میلیارد سود می‌کرد.

[imp content=”ضرب این تعداد سکه نیازمند ذوب کردن 13.1 تن طلاست. ازآنجایی‌که قیمت طلای ذوب‌شده کمتر از قیمت طلا به‌صورت سکه است، بانک مرکزی از این کار 2.8 میلیارد سود می‌کرد.”]

سررسیدهای یک‌ماهه در اردیبهشت‌ماه به متقاضیان تحویل داده شد و بانک مرکزی بالغ‌بر 8 هزار سکه وارد بازار کرد. به دلیل بالا بودن عطش خریداران در بازار، متأسفانه بانک مرکزی با توزیع سکه‌های یک‌ماهه هم نتوانست قیمت‌ها را کاهش دهد و مجددا سکه وارد سیر صعودی شد.

همین اتفاق کافی بود تا بانک مرکزی چاره دیگر بیندیشد! بانک مرکزی، بورس کالا و کارگزاری بانک ملی تصمیم گرفتند تا سکه‌های پیش‌فروش شده بانک ملی را در بورس اوراق بهادار به روش اوراق سلف عرضه کنند.

اوراق سلف (Salaf) چیست

اوراق سلف عکس اوراق نسیه است. منتشرکننده این اوراق قادر است تا منابع مالی موردنظر خود را قبل از تحویل کالا تامین کند. در واقع خریداران، وجه نقد را امروز پرداخت و در تاریخی مشخص کالای خود را دریافت می‌کنند. پیش‌فروش سکه‌ها از نوع اوراق سلف موازی (Standard Parallel Salam Contracts) هستند.

تفاوت قرارداد سلف موازی با قراردادهای سلف در این است که خریدار قبل از سررسید می‌تواند قرارداد را به شخص ثالثی بفروشد. البته جالب است بدانیم که اوراق سلف از رسته اوراق صکوک (Sukuk) هستند.

اولین مزیت عرضه سکه در بورس این است که قیمت ثابت نخواهد بود و بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شوند. دومین مزیت نوسان محدود قیمت‌هاست.

فرآیند عرضه اولیه اوراق سلف موازی به شکل زیر است:

تبدیل سکه‌های پیش‌فروش شده به اوراق سلف

طبق آخرین اخبار دریافت شده، سکه‌های پیش‌خرید شده در صورتی برای شما قابل معامله خواهد شد که کد سهامداری در بورس داشته باشید. در صورت نداشتن کد سهامداری باید به همراه‌کارت ملی، شناسنامه و برگه رسید سکه به یکی از شعب کارگزاری‌های منتخب سازمان بورس مراجعه کرده تا کد سهامداری برایتان صادر گردد (با توجه به اخبار، کارگزاری بانک ملی برای تمامی افرادی که احراز هویت شده بودند کد بورسی صادر کرده است).

پس از تغییر ناظر، فرد می‌تواند سکه‌های خود را قبل از سررسید به فروش برساند و یا افرادی که از خرید جامانده‌اند، اقدام به خرید کنند.

آیا اوراق گواهی سپرده سکه‌های پیش‌فروش، همان گواهی سپرده سکه طلا است؟

در ابتدا باید گفت که خیر، اوراق گواهی سپرده سکه‌های پیش‌فروش با گواهی سپرده سکه طلا تفاوت دارد.
گواهی سپرده سکه طلا، حکم معاملات نقدی سکه را دارند. به زبان ساده‌تر گواهی سپرده سکه همان کارکرد قبض انبار را داشته و شما به‌عنوان دارنده آن، هم می‌توانید گواهی را در بورس به قیمت بازار بفروشید و وجه خود را دریافت نمایید و هم می‌توانید با ارائه گواهی در سررسید، معادل سکه را تحویل بگیرید.

افراد با داشتن کد بورسی و کد معاملاتی آنلاین از طریق کارگزاری‌هایی که مجوز گواهی سپرده کالایی را دارند می‌توانند اقدام به خریدوفروش کنند و همچنین پس از گذشت یک روز خریدار می‌تواند سکه خود را از طریق خزانه بانک رفاه دریافت کنند.

نام کالا و نماد کالا در بورس اوراق بهادار به شرح زیر است:

ساعت معامله گواهی نماد سپرده کالایی سکه طلا به شرح زیر است:

چگونه این اوراق را در بورس معامله کنیم؟

طبق خبرهایی که از بانک مرکزی رسیده است، قرار بر این بود که در تاریخ 10 تیرماه، اوراق در بازار بورس اوراق بهادار عرضه شوند؛ اما متاسفانه به دلیل اختلاف بین بازار بورس و اداره مالیات، فعلا امکان معامله وجود ندارد.

چرا این اختلاف به وجود آمده است؟

طبق قوانین سازمان بورس، افرادی که اوراق را در بورس معامله کنند معاف از مالیات خواهند بود، اما اداره مالیات این نظر را دارد تا از افرادی که سکه پیش‌خرید کرده‌اند مالیات بر ثروت دریافت کند. فعلا باید منتظر ماند تا نتیجه این توافق به کجا خواهد رسید.

این اوراق در بورس اوراق بهادار قابل معامله هستند. برای خرید یا فروش یک سکه باید حجم 10 را وارد کرد. برای مثال، کسی که قصد خرید 30 سکه را دارد باید حجم 300 را وارد سیستم کند و برای فروش برعکس.

فرآیند معاملات این اوراق به‌صورت زیر خواهد بود:

در گام اول، درصورتی‌که کد بورسی دارید، می‌توانید با ارائه درخواست فروش به کارگزاری بورس و یا از طریق ارسال سفارش فروش در سامانه معاملات آنلاین، نسبت به فروش اوراق سلف خود اقدام نمایید.

در گام دوم، شما می‌توانید از طریق تابلوی معاملات اوراق سلف سکه، سفارش‌های خریدوفروش و دیگر اطلاعات مهم در خصوص معاملات اوراق سلف سکه را مشاهده کنید. در صورت وجود خریدار اوراق سلف، به حجم و قیمت اعلامی شما، معامله انجام خواهد شد.

در گام سوم و پس از انجام معامله، هم می‌توانید نسبت به خرید سایر اوراق بهادار اقدام کنید و هم با ارائه درخواست وجه به کارگزار، پس از یک روز، وجه حاصل از فروش اوراق سلف را در حساب بانکی خود دریافت کنید.

همان‌طور که ذکر شد تسویه اوراق سلف سکه، تنها یک روز پس از انجام معامله به‌حساب اعلامی شما واریز می‌شود. ساعت معامله اوراق به شرح زیر است:

رمزگشایی نماد اوراق سلف سکه

اوراق سلف عرضه‌شده در بورس شامل 22 نماد قابل معامله هستند که از تیرماه سال جاری تا اردیبهشت‌ماه سال 1399 ادامه خواهند داشت. (در ادامه توضیح بیشتری در مورد روش نام‌گذاری این نمادها ارائه خواهیم کرد)

نماد چیست؟

در بازار بورس اوراق بهادار، برای اینکه بتوان اسم هر شرکت و یا هر کالایی را نام ببریم یک نماد اختصاصی برای آن صادر می‌شود. در واقع نماد، نام اختصاری شرکت پذیرفته‌شده در بورس است.

عسکه 7052

نماد عسکه 7502 به این معنا است که موعد تحویل سکه‌های این نماد نیمه دوم (2) ماه پنجم (05) از سال نودوهفت (7) است. البته چنانچه آخرین رقم سمت راست نماد، عدد صفر باشد به این معنا است که در آن ماه فقط یک سررسید تعریف‌شده است. این سررسید می‌تواند یک روز خاص در نیمه اول یا دوم ماه باشد. دلیل اینکه عدد سال (97) در نماد درج نشده است، محدودیت سازمان بورس در 8 کاراکتری بودن نام نمادهاست.

اما در نام‌گذاری، نام بلند نماد، این ابهام را رفع کرده است:

پ.خ.سكه 97052-970513

پ.خ.سکه 97052-970513 به این معنا است که این اوراق، اوراق پیش‌خرید سکه برای موعد تحویل نیمه دوم ماه 5 سال 97 است (97052) و آخرین روز معاملاتی آن نماد روز 97.05.13 خواهد بود. معمولا موعد تحویل در نظر گرفته‌شده برای این نماد دو یا سه روز کاری بعد از آخرین روز معاملاتی تعریف‌شده است که در مورد این نماد، روز 16 مرداد سال 97 خواهد بود.

کارمزد خریدوفروش اوراق سلف

ما به عنوان مالک اوراق سکه، مستقیما نمی‌توانیم به دنبال مشتری بگردیم تا اوراق را به وی بفروشیم. دراین‌بین واسطه‌هایی هستند. این واسطه‌های همان کارگزارهای بورس هستند. کارگزارها مستقیما به سازمان بورس و هسته معاملاتی بورس متصل هستند و بابت هر خریدوفروش کارمزدی ثابت و اندک که از طرف سازمان بورس اوراق بهادار تعیین می‌شود، دریافت می‌کنند.

کارمزد اوراق سلف استاندارد در جدول زیر آمده است.

نحوه ارزش‌گذاری قراردادهای سکه پیش‌فروش

فرض کنید شما قصد فروش اوراق خود را دارید. می‌توانید طبق فرمول زیر محاسبه کنید که فروش در چه قیمتی برای شما صرفه دارد تا اوراق خود را ارزان نفروشید.

در فرمول بالا:
X،رزش اوراق سلف سکه
S، قیمت روز سکه نقدی
R، نرخ بهره سالانه
N، تعداد روزهای باقیمانده تا سررسید

فرآیند تحویل اوراق سلف سکه طلا

در سررسید، تحویل اوراق تنها به‌صورت فیزیکی و از طریق گواهی سپرده سکه طلا خواهد بود. حداقل تعداد جهت تحویل فیزیکی 10 قرارداد که معادل یک عدد سکه تمام بهار آزادی طرح امام خمینی (ره) تعیین‌شده‌ است. در این قرارداد سلف سکه هیچ نیازی به ارائه آمادگی تحویل نیست و به کسانی که در پایان معاملات آخرین روز معاملاتی دارنده اوراق سلف سکه طلا هستند متناسب با آن برای ایشان گواهی سپرده سکه طلا تخصیص داده خواهد شد.

در این قرارداد، امکان تسویه نقدی وجود ندارد و هر دو طرف خریدار و فروشنده وارد فرآیند تحویل خواهند شد.

در پایان، شما پیش‌خرید سکه می‌توانید در صورت عدم تمایل، اوراق سلف سکه را به فروش نرسانده و در سررسید، با مراجعه به بانک ملی همان سکه پیش‌خرید شده را تحویل بگیرید.

[academyauthor name=”آرمان عسگری” image=”https://tejaratnews.com/wp-content/uploads/2018/05/photo_2018-05-25_00-22-55.jpg”]