قیمت دلار واقعی است؟ / به عمل کار برآید به سخندانی نیست!

به گزارش تجارت‌نیوز امروز محمد رضا فرزین رئیس کل بانک مرکزی در نشست مشترک رسانه‌ای مسئولان اقتصادی دولت با عنوان «عملکرد اقتصادی دولت سیزدهم» به ارائه آماری مثبت و مختصر در حوزه رشد ناچیز نقدینگی، کنترل بازار ارز، افزایش تراز پرداخت‌ها، وضعیت مساعد فروش نفت و حساب جاری کشور پرداخت.

در این نشست رئيس کل بانک مرکزی خطاب به برخی گفت: «دوستانی که فنر مجازی درست کرده‌اند و می‌گویند فنر خواهد پرید، من نمی‌دانم این فنر چیست. نقدینگی ما در حال کاهش است، فروش ارز کشور در حال افزایش است، تراز پرداخت‌ها در حال افزایش است و فروش نفت نیز افزایشی است. همه اینها دلایل بنیادی است برای اینکه نرخ ارز قابل کنترل است و کنترل خواهد شد. تمام عوامل بنیادی تایید کننده این است که اقتصادی در حوزه پولی و مالی قابلیت کنترل دارد.»

در همین راستا با برزو حق‌شناس کارشناس بازارهای مالی و مشاور اقتصادی در خصوص مباحث مطرح شده از سوی رئیس کل بانک مرکزی به گفت‌وگو پرداختیم.

وی صراحتا اعلام کرد که از سخنان فرزین مبنی بر نداشتن بحران و آمار مربوط به نقدینگی سیگنال مساعدی دریافت نکرده است. در ادامه این گفت‌وگو را می‌خوانید؟

- امروز رئیس کل بانک مرکزی رشد نقدینگی در ماه‌های اخیر را تنها ۳.۹ درصد اعلام کرد به اعتقاد شما این آمار با واقعیت‌های اقتصادی هم‌خوانی دارد؟

اینکه رئیس کل بانک مرکزی با تاکید عنوان می‌‌کند که بحرانی نداریم به اعتقاد فعالان اقتصادی آلارمی نامساعد برای بازار و فعالان است. اگر چنین است چرا آمار مربوط به نقدینگی به طور منظم، شفاف و صریح منتشر نمی‌شود؟

اینکه رئیس کل بانک مرکزی در مصاحبه خبری خود چنین مباجثی را مطرح می‌کند پالس نامساعدی برای بازارهای مالی است و در برهه فعلی بازار حس بدی می‌گیرد.

در خصوص ادعادی آقای فرزین برای کاهش نقدینگی به اعتقاد شما این موضوع درست است؟

این موضوع درست نیست. در واقع رشد نقدینگی کاهش پیدا کرده است. این آماردهی صحیح نیست. موضوع رشد نقدینگی محل اعتراض است زیرا بانک مرکزی آمار نقدینگی را به موقع منتشر نمی‌کند. هر چند شاید شک به آمارسازی شود اما شاید در حوزه تورم آمارسازی صورت گیرد، مثلا سال پایه را تغییر دهند یا برخی پارامترها را کم کنند اما در حوزه نقدینگی آمارسازی کار سختی است بنابراین کلا آماری منتشر نمی‌کنند یا آمار اجزا را منتشر نمی‌کنند.

اینکه عنوان می‌شود حساب جاری کشور مثبت است صحت دارد؟

من چند نقد جدی به این موضوع دارم. اولا بخشی از حساب جاری حساب سرمایه‌ است؛ که دارایی‌های خارجی بانک مرکزی است. مثل هفت میلیارد دلار کره یا پول عراق، که اینها را همه در حساب جاری گنجانده‌اند.

آیا بانک مرکزی به این دارایی‌ها دسترسی دارد؟

به فرض که نفت هم خوب می‌فروشیم؛ مشکل الان فروش نفت نیست. آیا به دارایی‌های خارجی دسترسی داریم. بانک مرکزی قادر به انتقال دارایی‌های ارزی است که عنوان می‌کنند حساب جاری کشور مثبت است؟

به فرض اینکه حساب جاری و سرمایه و دارایی‌های خارجی مشکلی ندارد و می‌توانید ارزآوری کنید. اما آمار تراز تجاری بدون نفت در محاسبات آقای فرزین آمده است؟

امروز آقای فرزین با تمسخر به فنر فشرده دلار اشاره کردند و گویا باوری به کنترل دستوری قیمت دلار ندارند. آیا این موضوع خلاف اظهارات کارشناسان اقتصادی نیست؟

روسای قبلی بانک مرکزی هم موضوع فنر دلار را مسخره می‌کردند. اما امیدوارم در نیمه دوم سال این موضوع مسخره فنر دلار، همچنان مجازی باشد.

هر چند این موضوع تازگی ندارد. آقای همتی هم که رئیس کل بانک مرکزی بود به فنر دلار انتقاد می‌کردند و تکنیکال را با این لفظ که «می‌زنیم سرش می‌یاید پایین» و «مقاومت شکسته شده چه حرفی است.» این موضوعات را مسخره می‌کردند. اما الان که از بدنه دولت جدا شدند به فنر دلارو تکنیکال اعتقاد پیدا کردند. امیدوارم بعد از اینکه آقای فرزین از بدنه دولت جدا شدند و مستقل عمل کردند بر موضع خودشان بمانند. باید توجه داشت تا موقعی که بانک مرکزی مستقل نشود همین مشکلات را داریم.

پس معتقدید این عدم استقلال نگرش روسای بانک مرکزی را در هر برهه‌ای تغییر می‌دهد؟

موضوع فرد نیست. ساختار بانک مرکزی ما ایراد دارد. تا لحظه‌ای که این ایراد هست، فرقی نمی‌کند چه کسی و با چه میزان سوادی سکاندار بانک مرکزی باشد. بنابراین تا بانک مرکزی مستقل نباشد وضع همین است. زیرا روسای بانک مرکزی مجبورند در برابر دولت کرنش کنند و نرخ ارز را مصنوعی و به دستور دولت پایین نگه دارند و برای کسری بودجه پول چاپ کنند.

رئیس کل بانک مرکزی مدعی است که «دلایل بنیادی نشان می‌دهد که نرخ‌ارز قابل کنترل است.» آیا این آمار و مواردی که رئیس کل بانک مرکزی اشاره کردند واقعا قابلیت کنترل بازار ارز را دارد؟

اگر دلایل بنیادی همین مواردی است که ایشان گفتند، این دلایل بنیادی نشان می‌دهد که اوضاع خیلی خراب است. با توجه به رکود وحشتناکی که در بازارها حاکم است، این رکود عواقب تورمی خیلی بدی در بلندمدت دارد. چون طرف تولید به شدت آسیب می بیند و به ويژه در حوزه مواد غذایی عرضه کم خواهد شد.

اگر با این وضع رکودی تولید‌کنندگان مواد غذایی از مدار تولید خارج شوند در بلندمدت اثرات تورمی بسیاری برای کشور خواهد داشت.

سیاستگذار سیاست را می‌گذارد و هر چه قدر که کارشناسان می‌گویند که غلط است کسی توجه نمی‌کند و بعد که نتیجه آن سیاست تبعات بدی به همراه دارد، کسی پاسخگو نیست.

باید توجه داشت تورم، ناترازی عرضه و تقاضا نیز هست. حاصل رکود بیش از اندازه‌ای که بخش دولتی حاکم کرده و تولیدکنندگان را از مدار تولید خارج کرده در سال آینده خود را نشان می‌دهد.

به اعتقاد شما اگر رشد نقدینگی به روش اقتصادی و درست کم شده و سیاست انقباضی واقعی در حوزه سیاست پولی حاکم است چرا آمار اجزاء پایه پولی و نقدینگی را درست و به موقع منتشر نمی‌کنند؟

از ابتدای سال در حوزه پایه پولی حدود ۶۰ هزار میلیارد ریال نقدینگی چاپ و بین‌بانکی تزریق شده است. یعنی فقط در سه ماهه نخست سال ۱۰ درصد به پایه پولی کشور اضافه شده است. پس چطور ادعا می‌کنند که نقدینگی کاهش پیدا کرده و کنترل شده است. این در حالی است که تا پایان شهریور بانک مرکزی باید ۱۵۰ همت اوراق بازخرید کند.

این در حالی است که بانک مرکزی در مرداد ۱۳۰ همت اوراق منتشر کرد که خیلی از آنها فروش نرفته است. اگر قرار است با چاپ اوراق نقدینگی را کنترل کنند یعنی بمب را بزرگتر می‌کنند و انفجار را عقب می‌اندازند. بنابراین به عمل کاربرآید به سخندانی نیست.

ما امسال آمار خروج سرمایه جدی به خاطر اتفاقات سال پیش داریم که این موضوع در تراز تجاری و حساب جاری لحاظ نمی‌شود اما تاثیر مستقیم روز نرخ ارز دارد.

با توجه به آنچه اشاره شد سقف بعدی قیمت دلار در ۶ ماهه دوم سال جدید چقدر است؟

با تعطیلی کانون صرافان و صحبت‌های آقای فرزین من سیگنال مساعدی از شرایط نمی‌گیرم و شاید سقف جدید قیمت دلار به پایان تابستان هم نرسد. برای اینکه اجزاء نقدینگی ایراد دارد نمی‌توانیم دقیق روند قیمت‌ها را محاسبه کنیم. اما با توجه به سیگنال‌هایی که دریافت می‌کنم دلار دو تا سه کانال بالاتر را نیز خواهد دید.