تمرکز دولت بر پروژه فیبر نوری صرفه اقتصادی دارد؟ / اینترنت ماهواره‌ای یا فیبر نوری؟

به گزارش تجارت‌نیوز، عیسی زارع‌پور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، اخیرا تاکید کرده که توسعه فیبر نوری در کشور، به پروژه ملی دولت سیزدهم تبدیل شده است. او در جلسه‌ای که در مهر امسال با حضور معاونان او تشکیل شد، «ایجاد ۲۰ میلیون پوشش فیبر نوری منازل و کسب و کارها» را مهمترین پروژه این وزارتخانه دانسته که قرار است تا پایان دولت سیزدهم محقق شود. 

وزیر ارتباطات در اردیبهشت نیز با حضور در برنامه گفتگوی خبری و در تیر، ضمن سفری به کرمانشاه، ابراز امیدواری کرد که تا پایان سال جاری 8 تا 10 میلیون خانوار و تا سال پایان دولت (1404)، ۸۰ درصد از خانوارهای ایرانی، تحت پوشش این شبکه قرار گیرند. او همچنین در روزهای اخیر وعده داده است که تمام ساختمان‌های کشور تا پایان برنامه هفتم توسعه، به شبکه فیبر نوری متصل می‌شوند. 

برخی وعده‌های او البته تکالیفی هستند که نهادهای سیاستگذار و قانونگذار در این زمینه بر دوش وزارت ارتباطات قرار داده‌اند. برای مثال، آنگونه که ایسنا گزارش داده است، بر اساس مصوبه شورای عالی فضای مجازی، دسترسی ۲۰ میلیون خانوار و پنج میلیون کسب‌وکار تا سال ۱۴۰۴ به اینترنت پهن‌باند ثابت، باید بر بستر فیبر نوری شکل گیرد.  

این پروژه همچنین در برنامه هفتم توسعه مورد تاکید قرار گرفته است. به گفته وزیر ارتباطات، تا پایان برنامه هفتم تمام ساختمان‌های کشور باید به فیبر نوری متصل شوند.

پروژه فیبر نوری عملی و اقتصادی است؟

این وعده‌ها و تاکیدات قانونی در حالی مطرح شده است که منتقدان، چنین برنامه‌هایی را عملی نمی‌دانند. برخی نیز اساسا معتقدند شکل‌گیری شبکه فیبرنوری در همه مناطق صرفه اقتصادی ندارد. شرکت مخابرات به عنوان یکی از بازوهای اصلی تحقق این وعده‌ها، از جدی‌ترین مخالفان آنها نیز محسوب می‌شود. هر چند این شرکت با فشار دولت ناچار به آغاز روند اجرایی آن شده و پذیرفته است که پوشش 7 میلیون از 20 میلیون خانوار پیش‌بینی شده را بر عهده بگیرد؛ این به معنای یک سوم از کل هدف در نظر گرفته شده است. 

صرفه اقتصادی ندارد

 نویسنده گزارش زومیت به چنین نقدهایی در مورد طرح گسترش فیبر نوری اشاره می‌کند: نبودن تجهیزات و کافی نبود ظرفیت‌های موجود در کشور برای بهره‌گیری کامل کاربران از سرعت واقعی فیبر نوری، هزینه‌های بالای توسعه این فناوری برای دولت و بهره‌برداری از آن برای کاربران، زمان‌بر بودن اجرای این پروژه و وجود چالش‌هایی چون محدودیت‌های اینترنتی و فیلترینگ. او در پایان دو پرسش را مطرح می‌کند: « آیا آن قدر که بر توسعه فیبر نوری تأکید می‌شود، نیاز به آن هم وجود دارد؟ و آیا آن قدر که برای این طرح هزینه می‌‌شود از آن استفاده هم خواهد شد؟»  

فیبر نوری یا اینترنت ماهواره‌ای؟

در همین رابطه، مرکز پژوهش‌های مجلس اخیرا در گزارشی با عنوان «چشم‌انداز اینترنت از منظومه‌های ماهواره‌ای» به راهکارهایی در مورد تضمین دسترسی عموم مردم به اینترنت پرداخته است. 

نویسندگان این گزارش معتقدند که هر چند بیشتر ترافیک اینترنت جهان از طریق کابل‌های فیبر نوری انتقال پیدا می‌کند، توسعه این فناوری در مناطق پرجمعیت دارای توجیه اقتصادی است، اما در مناطق کم جمعیت و روستایی، بدون کمک دولت، صرفه اقتصادی لازم را ندارد. 

آنها اضافه کرده‌اند که علاوه بر فیبر نوری، استفاده از ماهواره‌ها، هواپیماهای بدون سرنشین، بالن‌های ارتفاع بالا یا ترکیبی از آنها، برای ایجاد دسترسی به اینترنت همواره مورد توجه قرار دارد. 

بازوی مشورتی مجلس معتقد است که کشورهای مختلف در حال تلاش برای گسترش اینترنت ماهواره‌ای در دنیا هستند و این موضوع می‌تواند پیامدهای گسترده‌ای را برای دسترسی به اینترنت، امنیت و انعطاف‌پذیری زیرساخت این شبکه و روابط قدرت در حکمرانی جهانی آن داشته باشد. بر همین اساس، ایران باید سیاست فعالانه‌ای در این زمینه داشته باشد. پیشنهاد نویسندگان این است که بهترین گزینه، هم از نظر توسعه فناوری و هم از نظر اقتصادی، تلاش‌های مستقل کشور یا تشکیل کنسرسیومی همراه با کشورهای همسو برای گسترش اینترنت ماهواره‌ای است. برای تحقق هدفی تا این حد «مهم و بلندپروازانه»، دولت باید از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه فضایی و مخابراتی و دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی کشور بهره بگیرد. 

نویسندگان این گزارش معتقدند استقرار گسترده کابل‌های فیبر نوری و توسعه نسل پنجم و ششم ارتباطات سیار، می‌تواند به موازات پروژه اینترنت ماهواره‌ای مورد توجه دولت قرار داشته باشد. 

به گزارش تجارت‌نیوز، در سال‌های اخیر مقامات دولتی سخنانی را در راه‌اندازی پروژه اینترنت ماهواره‌ای ملی مطرح کرده‌اند اما آن را طرحی بلندمدت می‌دانند که اجرای آن به تنهایی از سوی کشور یا از سوی بخش خصوصی ممکن نیست.  هنوز اطلاعات دقیقی از این پروژه که قرار است از سوی سازمان فضایی اجرایی شود، منتشر نشده است اما به نظر نمی‌رسد این پروژه در آینده نزدیک به ثمر بنشیند.  

برای اطلاعات بیشتر گزارش اینترنت ماهواره ای ملی در راه است؟ را مطالعه کنید.