دستاوردهای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش چیست؟
مشاور دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش با بیان اینکه ایجاد دانشگاه فرهنگیان و استقرار نظام رتبه‌بندی معلمان از دستاوردهای مهم در راستای اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است گفت: دانشگاه فرهنگیان با هدف تربیت و توانمندسازی معلمان تأسیس شد و نقش کلیدی در تحول نظام تربیت معلم ایفا کرده است. همچنین نظام رتبه‌بندی نیز با هدف ارتقای کیفیت نظام آموزشی و بهبود وضعیت معلمان، طراحی و اجرا شده است که با اجرای صحیح آن می توان به بهبود کیفیت آموزش و پرورش کمک کرد.
مجید رعنایی، یکی از مهم‌ترین دستاوردهای تدوین و اجرای اسناد تحولی آموزش و پرورش در سطح کلان را «تدوین مبانی نظری سند تحول بنیادین» دانست و گفت: این سند نه تنها یک دستاورد بزرگ در حوزه نظریه‌پردازی آموزشی محسوب می‌شود، بلکه به عنوان پایه‌ای مستحکم برای اجرای برنامه‌های تحولی نیز عمل کرده است.
وی با بیان اینکه این مبانی نظری به عنوان پایه‌ای فلسفی و علمی، جهت‌گیری کلی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش را مشخص کرده و به آن عمق و غنای مفهومی بخشیده است افزود: مبانی نظری تصویری جامع و گویایی از ابعاد تعلیم و تربیت اسلامی ارایه می‌کند البته، موفقیت کامل این سند در گرو اجرای دقیق و همه‌جانبه آن است، اما بدون شک، تدوین مبانی نظری قوی، گام اول و ضروری برای هرگونه تحول بنیادین بوده است.
مشاور دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش به برخی از جنبه‌های مهم این دستاورد اشاره کرد و ادامه داد: تعیین چارچوب فلسفی و ارزشی مبانی نظری سند تحول بنیادین بر اساس ارزش‌های اسلامی و فرهنگی کشور تدوین شده است. این چارچوب فلسفی به سند هویت بخشیده و آن را از سایر برنامه‌های آموزشی متمایز کرده است. این امر نشان‌دهنده توجه به هویت‌سازی و تربیت دانش‌آموزان بر اساس ارزش‌های اسلامی ایرانی است.
رعنایی دیگر جنبه مهم این دستاورد را تلفیق نظریه‌های تربیتی جهانی و بومی در تدوین مبانی نظری سند دانست و گفت: در این سند از نظریه‌های تربیتی جهانی استفاده شده، اما با رویکردی بومی‌سازی شده که با شرایط فرهنگی، اجتماعی و دینی ایران تطبیق داده شده است، این تلفیق باعث شده سند از یک سو از پیشرفت‌های جهانی در حوزه آموزش بهره ببرد و از سوی دیگر، متناسب با نیازها و ویژگی‌های جامعه کشور باشد.
وی همچنین بر تربیت همه‌جانبه مبانی نظری سند تحول تاکید کرد و افزود: سند بر این اصل استوار است که هدف اصلی آموزش و پرورش، تربیت انسان‌هایی متعادل و چندبعدی یا شش ساحتی است. این رویکرد به جای تمرکز صرف بر آموزش‌های علمی و فناورانه، به پرورش ابعاد اعتقادی، عبادی و اخلاقی، سیاسی و اجتماعی، فرهنگی و زیبایی شناسی، زیستی، بدنی، اقتصادی و حرفه‌ای دانش‌آموزان توجه دارد.
مشاور دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش به «ایجاد ثبات در حوزه سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی کلان آموزشی مبتنی بر سند تحول» اشاره کرد و ادامه داد: ثبات در سیاست‌گذاری آموزشی به عنوان یکی از کلیدی‌ترین عوامل موفقیت در تحول نظام‌های آموزشی است؛ سند تحول بنیادین آموزش و پرورش به عنوان یک نقشه راه، نیازمند اجرای پایدار و مستمر است لذا با تغییر وزراء و مدیران نباید خللی در اجرای آن ایجاد شود.
رعنایی با بیان اینکه به نظر می‌رسد طی سیزده سال اخیر سند تحول توانسته علی رغم تغییر وزرا تا حد زیادی از ارائه برنامه‌های سلیقه‌ای مدیران جلوگیری کند گفت: تغییرات سیاسی و مدیریتی نتوانسته به راحتی آن را تحت تأثیر قرار دهد.
وی به «برنامه‌محور شدن وزارت آموزش و پرورش» اشاره کرد و افزود: برنامه‌محور شدن وزارت آموزش و پرورش به معنای حرکت از رویکردهای سلیقه‌ای و پراکنده به سمت برنامه‌ریزی منسجم و هدفمند است. این رویکرد مستلزم تدوین برنامه‌های بلندمدت و کوتاه‌مدت است که بر اساس برنامه‌های زیرنظام‌های سندتحول بنیادین آموزش وپرورش و پروژه‌های مربوط این مهم دنبال می‌شود.
مشاور دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش با بیان اینکه «زمینه‌سازی و ایجاد درک و گفتمان مشترک از تعلیم و تربیت بین سیاست‌گذاران و مجریان در تمام سطوح» یکی از چالش‌های اساسی در نظام‌های آموزشی است ادامه داد: کم توجهی به این مهم می‌تواند منجر به اجرای ناقص یا نادرست سیاست‌ها شود. برای رفع این مشکل، ایجاد گفتمان مشترک بین سیاست‌گذاران و مجریان در تمام سطوح ضروری است.
رعنایی گفت: به نظر می‌رسد با توجه به برنامه‌های مختلفی که طی این سال‌ها با برنامه‌های مختلفی که درذیل سند تحول در ارتباط با توسعه گفتمان تحول خواهی و تحول آفرینی پیش بینی واجرا شده ، تا اندازه‌ای این سخن محقق شده است.
وی به «ظرفیت‌سازی برای جلب مشارکت عوامل سهیم و مؤثر در تعلیم و تربیت رسمی وعمومی» اشاره کرد و افزود: جلب مشارکت عوامل سهیم و مؤثر در تعلیم و تربیت رسمی عمومی یکی از کلیدی‌ترین عوامل موفقیت در سیاست‌گذاری آموزشی و اجرای سند تحول بنیادین است. با توجه به تدوین نگاشت نهادی و تقسیم کار ملی زمینه لازم برای این مشارکت و طراحی سازوکارهای مناسب برای مشارکت این عوامل در خلق ارزش‌های مشترک ایجاد شده است.
مشاور دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش همچنین به «افزایش طول دوره آموزش عمومی از هشت سال به نه سال» اشاره و عنوان کرد: این افزایش یکی از اقدامات کلیدی در راستای بهبود ماندگاری دانش‌آموزان در نظام آموزشی و کاهش نرخ ترک تحصیل است.
وی اظهار کرد: در گذشته، دوره هشت‌ساله آموزش عمومی ممکن بود برای برخی دانش‌آموزان، به ویژه در مناطق محروم یا برای دانش‌آموزانی که نیازهای آموزشی ویژه‌ای داشتند، کافی نباشد، این کوتاهی در طول دوره آموزشی گاهی منجر به ترک تحصیل زودهنگام، کاهش انگیزه یادگیری، یا ورود ناکافی به مراحل بالاتر آموزشی می‌شد.
رعنایی همچنین ایجاد «دانشگاه فرهنگیان» را یکی دیگر از دستاوردهای مهم در راستای اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش دانست و گفت: این دانشگاه با هدف تربیت و توانمندسازی معلمان به عنوان اصلی‌ترین عنصر نظام آموزشی تأسیس شد و نقش کلیدی در تحول نظام تربیت معلم ایفا کرده است. قبل از تأسیس دانشگاه فرهنگیان، تربیت معلمان عمدتاً در مراکز تربیت معلم و دانشگاه‌های عمومی انجام می‌شد که گاهی فاقد برنامه‌های تخصصی و هدفمند برای پرورش معلمان بودند اما دانشگاه فرهنگیان با تمرکز بر تربیت معلمان حرفه‌ای، این فرآیند را تخصصی‌تر و نظام‌مند کرده است.
وی در پایان «استقرار نظام رتبه‌بندی معلمان» را دستاورد مهم دیگر اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش عنوان و اظهار کرد: این طرح با هدف ارتقای کیفیت نظام آموزشی، بهبود وضعیت معلما ، عدالت در پرداخت‌ها و ارتقای حرفه‌ای معلمان طراحی و اجرا شده است. اگرچه رتبه‌بندی معلمان دستاوردهای مثبتی داشته اما با چالش‌هایی نیز همراه بوده اما به طور کلی رتبه‌بندی معلمان گامی مهم در راستای تحول نظام آموزشی است که با اجرای صحیح و رفع چالش‌ها، می‌تواند به بهبود کیفیت آموزش و پرورش کمک کند.
نظرات