به گزارش تجارت نیوز، «سید عباس عراقچی» اخیرا در اظهاراتی در مورد مذاکرات احیای برجام گفته که «اکنون احیای برجام به آسانی گذشته نیست و این را باید همه بدانیم. شرایط بین‌المللی عوض شده است، در این فاصله جنگ اوکراین پیش آمده که تاثیرات عمیقی بر نگاه امنیتی اروپایی‌ها و به اصطلاح ترتیبات امنیتی بین‌المللی گذاشته است؛ جنگ غزه، حمله رژیم صهیونیستی و کشتاری که در آنجا صورت گرفته نیز شرایط منطقه را کاملا دگرگون کرده است». 

وزیر خارجه ایران گفت: تصویری که الان وجود داره نسبت به تصویر گذشته، تصویر متفاوتی هست. در خود برجام هم بعضی از تاریخ‌هایی که وجود داشته، گذشته است و لذا برجام به آن شکل فعلی که وجود دارد قابل احیا نیست، به تعبیری حتما باید این سند دوباره باز شود، قسمت‌هایی از آن مورد تغییر واقع شود و این کار آسانی نیست. شما می‌دانید وقتی یک سندی باز می‌شود دیگر دوباره جمع کردن آن کار شاقی است.

عراقچی گفته است که در مذاکرات ۱۴۰۰، مذاکرات مربوط به نحوه بازگشت به برجام بود و در مورد خود برجام هیچ مذاکره نداشتیم. اکنون مقداری شرایط متفاوت شده است و ما باید با یک نگاه متفاوتی وارد صحنه شویم. آن شکل قبلی مذاکرات و توافق برجام، همه این‌ها می‌تواند یک راهنما و به اصطلاح رفرنس یا مرجعی برای رجوع و استفاده باشند ولی دیگر آن‌ها به آن شکل نمی‌توانند مورد اجرا واقع شوند؛ مذاکرات جدیدی باید شکل بگیرد، البته همان‌طور که گفتم شرایط در اروپا سخت است، در آمریکا آن‌ها گرفتار انتخابات هستند و کار آسانی نخواهد بود ولی ما همه تلاش خودمان را خواهیم کرد. 

در همین چارچوب «جوئل روبین» استراتژیست دموکرات و معاون پیشین وزیر امور خارجه دولت باراک اوباما در امور قانونگذاری در مجلس نمایندگان آمریکا در اظهاراتی گفته است که «از این ایده که توافق هسته‌ای قدیمی را می‌توان از سر گرفت، عبور کرده‌ایم».

معاون پیشین وزیر خارجه آمریکا که در امضای برجام نیز نقش داشته است، پیش‌بینی کرد، نامزد دموکرات‌ها در صورت پیروزی در انتخابات، به دنبال توافق جدید با ایران باشد.«مهدی ذاکریان» در گفت‌وگو با ایسنا درباره اظهارات اخیر عراقچی مبنی بر اینکه «برجام به شکل فعلی، قابل احیا نیست»، گفت: برجام یک سند حقوقی بین‌المللی است که هم‌چنان به خاطر اینکه قطعنامه ۲۲۳۱ آن را تایید کرده، معتبر است، از این رو هر نوع تغییر و اصلاحاتی باید با توجه به این مساله انجام گیرد.

او افزود: در تمام زمان اجرای برجام تا قبل از خروج یک‌جانبه آمریکا از این توافق، ایران تمام تلاش خود را کرد که به تعهدات خود وفق این توافق پایبند باشد اما یک عضو از تعهداتش طفره رفت و بعد از این توافق به طور یک جانبه خارج شد و از آن بدتر اینکه کشورهای دیگر به تبعیت از این خروج و اجرا نشدن تعهدات از سوی آمریکا، همان روند را پیش گرفتند و با آمریکا در عمل همراهی کردند.

ذاکریان گفت که مساله مهمی که باید در هرگونه احیای برجام در نظر داشت چه با ایجاد اصلاحات یا تغییرات اساسی، این است که خروج از برجام و عدم اجرای تعهدات از سوی سایر اعضا خسارات و تبعاتی سیاسی و حقوقی و بین‌المللی برای ایران داشته که بسته به صلاحدید مسوولان و تصمیم‌گیران باید در جبران این خسارات تلاش کرد.

این کارشناس مسائل بین‌الملل افزود: موضوع خسارات عدم اجرای تعهدات و متعاقبا اعمال تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا حتی در دادگاه دیوان بین‌المللی دادگستری بررسی و دستور موقتی بر همین اساس صادر شد. دادگاه اعلام کرد که در سه مورد باید آمریکا دست از تحریم علیه ایران بردارد اما متاسفانه این حکم یا اجرا نشد یا در مواردی ناقص اجرا شد.

ذاکریان در ادامه به عدم بازگشت آمریکا به برجام بعد از روی کار آمدن جو بایدن اشاره کرد و گفت: بعد از آنکه بازگشت به برجام با وجود شعارهای انتخاباتی از سوی بایدن محقق نشد، ایران اجرای تعهداتش وفق برجام را کاهش داد تا به نوعی طرفین مقابل را برای بازگشت به برجام و اجرای تعهداتشان وادار کند. با همه این نوسانات برجام به عنوان یک توافق بین‌المللی به قوت خود باقی است و با لحاظ این موضوع باید به احیا یا تغییر در آن نگاه کرد.این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه اقتصاد ایران دیگر از آستانه فشار تحریم‌های بین‌المللی و حداکثری عبور کرده است، به برنامه دولت چهاردهم برای رفع تحریم‌ها اشاره کرد و گفت: دولت آقای پزشکیان با وعده رفع تحریم‌ها بر سر کار آمده است و کابینه در یک فضای توام با وفاق ملی تشکیل شده است. اکنون سیاست خارجی با این نگاه در حال پیگیری است. اما قبل از آنکه در سیاست خارجی گامی اساسی و مهم برداشته شود، نیاز داریم تا فضای سیاسی و اجتماعی در کشور به طور گسترده و عمیق آرام و منسجم کنیم. تمایل به همکاری با کشورهای همسایه و منطقه نیز می‌تواند ما را برای پل زدن از وفاق ملی به وفاق منطقه‌ای و اگر سایر کشورهای جهان با ایران همراهی کنند، وفاق بین المللی هدایت کند.

وی افزود: تا زمانی که قطعات این پازل به این شکل در جای خود قرار نگیرد، تغییری در سیاست کشورها از جمله رفع تحریم‌ اتفاق نمی‌افتد، در این صورت است که برجام معنا پیدا می‌کند.

ذاکریان گفت: آنچه مدنظر آقای عراقچی است، بهره‌برداری از امتیازاتی است که در برجام برای ایران وجود دارد. ایران امروز وضعیت بهتری در مقایسه با ۲ سال یا یک سال قبل دارد، چون الان یک همبستگی و وفاقی در کشور ایجاد شده است. در همین تحولات اخیر در منطقه دیدیم که تصمیمات منطقی و مبتنی بر تامین منافع ملی گرفته شد از این رو معتقدم ایران معادلات منطقه را متوجه است و بر اساس آن اقدام می‌کند.این کارشناس مسائل بین‌الملل در پاسخ به اینکه موانع بر سر احیای برجام در حال حاضر چیست، گفت: ایران با مانع سیاسی مواجه نیست، ایران همیشه آماده مذاکره و بازگشت به اجرای برجام به شرطی که همه طرف‌ها به تعهداتشان برگردند، بوده است و در این سال‌ها هم ثابت کرده است وفادار به عهد و پیمان خود است اما این تعهد بر پایه مسوولیت بین‌المللی است، یعنی در برابر این پیمان، دارای مسوولیت است، به شریطی که طرف مقابل هم آن را اجرا کند.

وی ادامه داد: گام اول در این مسیر همکاری کامل و دوجانبه ایران و آژانس، همکاری دوجانبه کامل اتحادیه اروپا با ایران و در پی آن بازگشت آمریکا به برجام و جبران خسارات و ضررهای ایران در این سال‌هاست.

ذاکریان خاطرنشان کرد: با وجود کاهش تعهدات از سوی ایران، اما همواره همکاری در چارچوب ان‌پی‌تی و پادمان با آژانس برقرار بوده است. آژانس گزارشی از تخلف ایران از فعالیت‌های صلح‌آمیز تاکنون ارائه نکرده است، شاید گزارشی از فراتر رفتن از تعهدات برجامی داشتیم اما در همین اقدامات هم تخلفی انجام نشده است. آنچه در این میان انعطاف و همکاری نداشته رفع تحریم‌ها بوده است که برعکس همواره به سمت تشدید و عمق بخشیدن آن‌ها بوده‌اند. آمریکا و اروپا بازنده تحریم‌ها بودند چون سودی از آن نبردند و ایران راه خود را رفت و برنامه‌ هسته‌ای‌اش هم ادامه پیدا کرد.

این استاد دانشگاه تاکید کرد که هر نوع توافقی برای احیای برجام با توجه به نیازهای منطقی ایران در مسئله هسته‌ای باید انجام شود و البته در چارچوب قواعد ان‌پی‌تی و برجام امکان اجرایی‌شدن و مذاکره وجود دارد.ذاکریان گفت: اساسا برجام از آن توافقاتی نیست که قابلیت اعمال و اجرا در طی تاریخ را نداشته باشد، و صرفا به این دلیل که چون زمان گذشته است، پس دیگر قابلیت اجرا شدن ندارد. از طرفی معتقدم زمانی که گذشته به نفع ایران است. اکنون در سال هشتم برجام، به لحاظ فنی و هسته‌ای ایران در جایگاهی فراتر از این تاریخ است و اگر قرار باشد دوباره تغییراتی در این توافق داده شود قطعا دست ایران پر است. 

وی درباره دریافت خسارت اجرا نشدن تعهدات از سوی ۱+۵ از سوی ایران تصریح کرد: همه چیز با توافق و مذاکره امکان پذیر است. اساسا مذاکره، بده بستان است و تاکید بر دریافت خسارات عدم اجرای تعهدات موضوعی است که به منافع و تصمیمات کلان کشور برمی‌گردد. اکنون شرایط منطقه و دنیا به نحوی است که ایران به راحتی می‌تواند از امتیازات و نفوذی که دارد در مذاکرات هسته‌ای و برای پیشبرد سیاست خارجی خود استفاده کند. این به مهارت ایران بستگی دارد که از وضعیت بین‌الملی به نفع خود استفاده کند. 

این کارشناس مسائل بین‌الملل با توجه به درگیر بودن روسیه در جنگ با اوکراین و از سوی ذی‌نفوذ بودن آمریکا در این جنگ و تاثیر آن بر مذاکرات احتمالی اینده برای احیای برجام اظهار کرد: اگر نگاه هوشمندانه به موضوع، داشته باشیم حتما روسیه در مسیر احیای برجام مانع نخواهد بود. معتقدم اگر معیارمان حفظ و تامین منافع ملی باشد از تمام طرف‌ها به اندازه معقول و منطقی می‌توان امتیاز گرفت.