وقتی تهران در قفس آلودگی هوا گرفتار است

به گزارش تجارت نیوز، با تشدید آلودگی هوا و رسیدن به مرز هشدار در پایتخت، باز هم نفس تهرانی ها در سینه حبس شده است؛ داستانی تکراری که با مُسکن های مقطعی از جمله طرح زوج و فرد از درب منازل تا تعطیلی مدارس و ادارات سعی بر گذراندن آن می شود.

جمعه شب هم با شدت گرفتن میزان آلودگی هوا و رسیدن شاخص کیفیت هوای پایتخت به عدد ۱۴۴ تا ۱۵۰ بازه نگرانی‌ها نسبت به پیامدهای این وضعیت بر سلامت مردم بالا گرفت؛ باز هم کارگروه اضطراری کاهش آلودگی هوا که نامش برای همگان آشناست تشکیل شد و مصوبات آن منجر به تعطیلی مهدهای کودک و پیش‌دبستانی‌ها و نیز اجرای زوج‌ وفرد از درب منزل و محدودیت‌های بیشتر تردد در سطح شهر شد اما تا به کی!؟

همه ساله با شدت گرفتن آلودگی هوا و بروز پدیده اینورژن در آسمان تهران(این پدیده زمانی که لایه های هوای بالا به دلیل تابش نور خورشید گرم تر از هوای نزدیک سطح زمین می شوند رخ می دهد و آلودگی بیشتر احساس می شود) تعطیلی مدارس و محدودیت های مقطعی تردد و دیگر قوانین سختیگرانه اعمال می شود؛ مسکن های موقتی که بطور قطع چاره علاج آلودگی تهران نیست.

اما سوال اینجاست که آلودگی هوای تهران تا به کی ادامه خواهد داشت؟ تا به کی پایتخت نشینان صبحگاهان باید چشم به آسمانی خاکستری مملو از دود و غبار، خورشیدی نیمه پنهان در آلودگی بدوزند و افقی تار و کدر در پس روی خود ببینند؟ چرا تهران در آلودگی هوا گرفتار شده و با وجود قانون هوای پاک و اعمال اقدامات پیشگیرانه، طرح و هشدار؛ اما این معضل همچنان لاینحل باقی است!

چرا تهران پس از سال‌ها برنامه‌ ریزی هنوز نتوانسته از بحران آلودگی هوا عبور کند؟ در حالی که بسیاری از کشورهای دنیا همچون چین، کره‌ جنوبی و ترکیه فقط طی چند سال توانسته اند بر مشکل آلودگی هوای شهرهایشان به شکل محسوس فایق آیند، اما تهران همچنان در وضعیت قرمز آلودگی هوا گرفتار است؟

اواخر دهه هفتاد شمسی روز ۲۹ دی‌ ماه به عنوان روز ملی هوای پاک به تصویب رسید، امید بر این بود که با اجرای برنامه ملی کاهش آلودگی هوای شهر تهران که در سال ۱۳۷۹ در هفت محور به تصویب رسید با توجه به وقوع پدیده وارونگی دما و تشدید آلودگی هوا در این ایام از سال- شاهد آلودگی هوا در تهران نباشیم.

اما اجرا نشدن برنامه‌ها طی این سالها موجب شد که نه تنها در تهران که در هفت کلانشهر کشور، آلودگی هوا به یکی از مهمترین مسائل محیط زیستی کشور تبدیل شود.

اکنون پس از گذشت ۲۵ سال از تصویب قانون هوای پاک، همچنان بخش زیادی از تکالیف قانونی اجرا نشده است. از مجموع ۱۶ محور عملیاتی قانون هوای پاک و از ۲۲۸ حکم شناسایی شده برای ۲۳ دستگاه اجرایی، ۲۸ حکم انجام شده، ۱۳۸ حکم به صورت ناقص اجرایی و ۶۲ حکم نیز انجام نشده‌ است.

اکنون این سوال مطرح است که چرا با وجود قانون محکم هوای پاک اما شاهد هوایی ناپاک هستیم؟ چرا این قانون با وجود متولیان بسیار و سهیم بودن دستگاه اجرایی بدرستی در کشور و پایتخت اجرایی نمی شود؟ براستی دلیل این خلاء اجرا کجاست؟

استاندار تهران معتقد است که اگر قانون هوای پاک بطور کامل اجرا می‌ شد اکنون دچار این شرایط و آلایندگی هوا نبودیم.

محمد صادق معتمدیان چندی پیش می گوید: تعطیلی بدلیل افزایش آلودگی هوا، تبعات و هزینه و مشکلاتی را بدنبال دارد اما عزم جدی ما در دولت چهاردهم رفع آلودگی هواست که امیدواریم با اتخاذ تدابیر و انجام اقدامات لازم شرایط رو به بهبود برود.

استاندار تهران در پاسخ به این سوال که آیا مشکل آلودگی هوا در تهران حل شدنی است یا خیر؟ تاکید می کند: اگر همه دستگاه‌های متولی در قانون هوای پاک به تکالیف قانونی خود عمل کنند و پاسخگو باشند، این مشکل حل خواهد شد.

در ادامه سرهنگ فیروز کشیر، معاون اجتماعی و فرهنگ ترافیک پلیس راهور تهران هم راهکار کاهش آلودگی هوا را استفاده از ناوگان حمل ونقل عمومی دانسته و می گوید: باید برای کاهش آلودگی هوای پایتخت، به سمت استفاده و بکارگیری خودرو پاک گام برداریم. ممکن است قدری سخت باشد اما شدنی است.

این مقام پلیس راهور تهران می افزاید: معتقدم اگر هر شهروند فرای بکارگیری راهکارهایی که به کاهش آلودگی هوا کمک می کند خودش را متعهد به رعایت مسئولیت های اجتماعی و فردی بداند و در روزهایی که آلودگی هوا بالاست فارغ از هر الزام و اجبار و قانونی، شخصا خود را مقید به انجام راهکارهای کاهش آلودگی بداند و از خودرو شخصی استفاده نکند، آلودگی کاهش می یابد.

کارشناسان چه می گویند؟

و اما عده ای از کارشناسان محیط زیست معتقدند تهران از نظر موقعیت جغرافیایی در دشوارترین وضعیت ممکن قرار دارد جنوب باز وشمالی بسته و محصور در کوه و به همین دلیل در روزهای سرد، پدیده وارونگی دما اجازه نمی‌دهد آلاینده‌ها بالا بروند؛ این یعنی تهران حتی بدون صنایع آلاینده و خودروهای فرسوده هم مستعد آلودگی است.

اینکه چگونه به طور مثال شانگهای چین توانسته آلودگی هوا را برطرف کند اما آلودگی هوا در پایتخت همچنان لاینحل باقی است دلایل زیادی دارد که یکی از آنها فرسودگی ناوگان حمل ونقل که ۴۰ درصد آلودگی متاثر از آن است.

آمارها حاکی از آن است که سالانه فقط ۵ تا ۱۰ درصد ناوگان نوسازی می شود و این درحالی است که در کشور چین قانون اسقاط اجباری و سریع ظرف پنج سال میلیون‌ها خودروی فرسوده را حذف کرد در حالی که در تهران این روند بسیار کند است.

سهم حمل‌ ونقل عمومی از جمله مترو اتوبوس در کشور و نیز پایتخت کشورمان هنوز اندک است و حال آنکه کشورهایی مانند ژاپن و چین توانستند با توسعه حمل‌ونقل عمومی مشکل را کاهش دهند. یعنی سرعت توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی با سرعت افزایش جمعیت هماهنگ نیست و درنتیجه شهروند مجبور است خودرو شخصی استفاده کند. مصرف بالای سوخت و کیفیت آن هم نشان از آن دارد که ایران یکی از پرمصرف‌ترین کشورهای جهان در بنزین و گازوئیل است.

به اعتقاد کارشناسان محیط زیست، ساخت‌ وساز فشرده در نقطه ثقل آلودگی شهر خود از موجبات افزایش آلودگی هاست؛ در حالی که کشور چین با کنترل ساخت‌ وسازها در دوران آلودگی توانسته تا ۳۰ درصد ذرات معلق را کم کند.

اما چه باید کرد؟

اکنون باید گفت که کلانشهر تهران، طرح قانون و سند کم ندارد؛ از قانون هوای پاک گرفته تا طرح جامع کاهش آلودگی. اما مشکل اصلی از آنجایی آغاز می شود که هنوز موتورهای کاربراتوری در سطح شهرها تردد می‌ کنند، معاینه فنی از سوی بسیاری از رانندگان خودروها جدی گرفته نمی‌ شود و محدودیت‌های ترافیکی اغلب مقطعی و غیرپایدار است در حالی که در کشوری مثل چین این قوانین سختیگرانه دایمی و مداوم است.

درست است که گفته می شود آلودگی هوا نتیجه سال‌ها تأخیر، تداخل مدیریت‌ها، کمبود بودجه و اجرای ناقص قانون است اما شاید بتوان هنوز هم کاری از پیش برد؛ شاید با اجرای جدی و نوسازی سریع ناوگان فرسوده تاکسی‌ها، اتوبوس‌ها و موتورها و نیز اجرای ممنوعیت قطعی تردد وسایل نقلیه فرسوده، توسعه واقعی حمل‌ و نقل عمومی، ارتقای کیفیت سوخت و کنترل منابع ثابت آلاینده، نظارت بر پالایشگاه‌ها، صنایع اطراف تهران، و استانداردسازی گازوئیل بتوان راه چاره ای عاجل برای آلودگی هوای تهران یافت.

اما آنچه پر واضح است آن است که در تهرانی با جمعیتی بالغ بر ۱۴ میلیون نفر و حدود ۹ میلیون خودرو سواری و موتورسیکلت دیگر جای نفس کشیدن برای شهرنشینان باقی نمانده است و تا زمانی که این چرخه تغییر نکند و کاری درست انجام نشود، تهران نیمه دوم هرسال دوباره به نقطه اول بازمی‌ گردد یعنی محاصره در دام اینورژن.

منبع: ایرنا