پایداری جوی، پایداری بحران؛ کلانشهرهای ایران نفس نمی‌کشند

به گزارش تجارت نیوز، با شروع فصل پاییز مساله آلودگی هوا که حالا دیگر تنها مربوط به یک فصل و یک بازه زمانی مشخص نیست یک بار دیگر به چالشی عمیق‌تر برای کلانشهرهای ایران از جمله تهران تبدیل شده است.

امروز رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا از جوی پایدار برای اغلب مناطق کشور خبر داد و گفت: این وضعیت در شهرهای صنعتی و پر جمعیت سبب افزایش غلظت آلاینده‌های جوی خواهد شد که در صورت عدم مهار منابع آلاینده‌ها شاخص آلودگی به آستانه خطرناک خواهد رسید.

از سوی دیگر طی روزهای گذشته کارزار برکناری مسوولان آلودگی هوای کشور نیز به راه افتاده و افراد زیادی با امضای این کارزار خواستار برکناری مسوولانی شده‌اند که در تمام این سال‌ها آلودگی هوا را نادیده گرفته و با شعارهای بی‌سرانجام نه تنها مشکلی را حل نکردند که باعث شده‌اند امروز شرایط از همیشه بحرانی‌تر باشد.

تمام این اتفاقات در حالی رخ می‌دهد که هفته گذشته معاون وزیر بهداشت از آمار 59 هزار نفری مرگ در کشور به دلیل آلودگی هوا خبر داد. آماری که حالا حتی از میزان مرگ و میر جنگ و تصادفات رانندگی هم پیشی گرفته است. بر اساس همین آمارهای رسمی تنها در تهران هر سال بیش از 6 هزار نفر قربانی ذرات معلقی می‌شوند که از مرزهای ایمنی عبور کرده و به اعماق ریه‌ها و پس از آن به جریان خون نفوذ می‌کنند.

پژوهش‌ها همچنین حاکی از صدها هزار مورد مراجعه اضافه به اورژانس، تشدید بیماری‌های قلبی و تنفسی، حملات آسمی، و افزایش سکته‌های مغزی در روزهای آلوده است. این ارقام نشان می‌دهد که آلودگی هوا نه یک پدیده محیطی، بلکه یکی از مرگبارترین تهدیدهای سلامت در ایران امروز است.

آلودگی هوا و افزایش آمار مراجعه به اورژانس بیمارستان‌ها

بحران آلودگی هوا حالا باعث شده تا هر روز تعداد افرادی که به دلایل مختلف راهی اورژانس بیمارستان‌ها می‌شوند افزایش چشمگیری داشته باشد. از تنگی نفس گرفته تا حملات آسمی و …

سعید ماندگار، فوق تخصص قلب و عروق در این باره به تجارت‌نیوز می‌گوید: در روزهای آلوده تعداد مراجعه‌کنندگان تا ۳۰ درصد افزایش پیدا می‌کند. بسیاری از بیماران با درد قفسه سینه، بی‌نظمی ضربان قلب و تنگی نفس به اورژانس می‌آیند.

او می‌افزاید: این ذرات ریز، که بخش عمده آن‌ها کوچک‌تر از ۲.۵ میکرون است، وارد جریان خون می‌شوند، التهاب گسترده ایجاد می‌کنند و زمینه سکته قلبی یا مغزی را افزایش می‌دهند. سالمندان، کودکان و بیماران قلبی‌- ‌ریوی بیشترین قربانیان این وضعیت‌اند و متأسفانه برخی از این آسیب‌ها حتی پس از کاهش آلودگی هم برگشت‌پذیر نیست.

این پزشک متخصص تاکید می‌کند: بیماران قلبی در روزهایی که شاخص آلودگی در محدوده ناسالم قرار دارد، باید فعالیت‌های بیرونی خود را به حداقل کاهش دهند و از قرار گرفتن طولانی‌مدت در فضای باز پرهیز کنند.

ماندگار هشدار می‌دهد: حتی افراد سالم هم در هوای بسیار آلوده در معرض التهاب عروقی قرار می‌گیرند؛ فرآیندی که در بلندمدت می‌تواند به تشکیل پلاک‌های چربی در رگ‌ها و افزایش احتمال سکته در سال‌های آینده منجر شود.

آلودگی هوا، مرگ تدریجی شهروندان

این متخصص قلب و عروق در بخش دیگری از سخنان خود اظهار می‌دارد: متاسفانه این روزها اخبار سکته و مرگ جوانان بیش از هر زمان دیگری شنیده می‌شود، در هیچ کدام از گواهی های فوت علت مرگ آلودگی هوا ذکر نمی شود اما قطعا در بسیاری از این مرگ های زودهنگام این امر دخیل است.

او در پایان می‌افزاید: خطرات آلودگی هوا تنها به مرگ‌ومیر و بیماری محدود نمی‌شود؛ پیامدهای روانی آن نیز در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. مطالعات جهانی نشان می‌دهد که زندگی در شهرهایی با آلودگی مزمن، سطح استرس را افزایش می‌دهد و احتمال بروز افسردگی و اضطراب را بالا می‌برد. شهروندان تهرانی در روزهای آلوده از سردرد، خستگی مفرط، بی‌حوصلگی، کاهش تمرکز و اختلال خواب شکایت دارند؛ نشانه‌هایی که به گفته روانپزشکان ناشی از ترکیب آلودگی هوا و فشارهای روانی ناشی از کاهش کیفیت زندگی شهری است.

آلودگی هوا و اثر مخرب آن بر محیط‌زیست

نسرین فرهادی، کارشناس محیط‌زیست نیز درباره تاثیرات آلودگی هوا بر محیط‌زیست به تجارت‌نیوز می‌گوید: بحران آلودگی هوا فقط بر سلامت انسان سایه نمی‌اندازد؛ بر اکوسیستم شهری و طبیعی نیز اثرات بلندمدتی بر جا می‌گذارد. رسوب ذرات آلاینده روی برگ گیاهان، فرآیند فتوسنتز را مختل می‌کند و باعث کاهش رشد گیاهان و در درازمدت از بین رفتن تنوع گیاهی می‌شود.

او می‌افزاید: این ذرات با بارش‌های بعدی وارد خاک و منابع آب سطحی می‌شوند و کیفیت آن‌ها را تغییر می‌دهند. در بسیاری از مناطق تهران و اصفهان، خاک شهری به دلیل رسوب طولانی‌مدت آلاینده‌ها دچار اختلال در ساختار و ترکیب شده و در مواردی حتی قابلیت کشت‌پذیری خود را از دست داده است.

این کارشناس محیط‌زیست هشدار می‌دهد: استمرار این روند در دهه‌های آینده می‌تواند بر چرخه‌های حیاتی طبیعت، از گرده‌افشانی گرفته تا سلامت جانوران شهری، اثر مخرب بگذارد. اگر صنایع آلاینده از حریم کلانشهرها منتقل نشوند و استفاده از انرژی‌های پاک گسترش پیدا نکند، نه‌تنها وضعیت آلودگی هوا بهتر نخواهد شد بلکه در آینده با بحران‌هایی روبه‌رو خواهیم شد که خسارت‌های آن قابل جبران نیست.

بحران مزمن آلودگی هوا

با وجود هشدارهای پزشکان و متخصصان محیط‌زیست، کاهش آلودگی هوا همچنان با موانع جدی روبه‌روست. فرسودگی ناوگان حمل‌ونقل عمومی، تردد میلیون‌ها موتورسیکلت کاربراتوری، خودروهای غیراستاندارد، نبود سوخت با کیفیت، استقرار صنایع سنگین در حاشیه شهرها و ضعف نظارت محیط‌زیستی از جمله عواملی هستند که این بحران را تداوم بخشیده‌اند. دولت‌ها طی سال‌های اخیر برنامه‌هایی برای کاهش آلودگی ارائه کرده‌اند، اما نبود منابع مالی کافی و قوانینی که از ضمانت اجرایی لازم برخوردار نیستند باعث شده این سیاست‌ها تأثیر چشمگیری بر وضعیت هوا نگذارد.

کلانشهرهای ایران در حال ورود به مرحله‌ای هستند که کارشناسان آن را «بحران مزمن آلودگی هوا» می‌نامند؛ بحرانی که سلامت، کیفیت زندگی، محیط‌زیست و حتی آینده اقتصادی کشور را تهدید می‌کند. آنچه امروز در تهران، اصفهان، مشهد یا کرج دیده می‌شود تنها یک روز آلوده نیست؛ نمایی از آینده‌ای است که اگر چاره‌اندیشی نشود، هر ساله تیره‌تر و نفس‌گیرتر خواهد شد.