کفپوش‌ها جایگزین فرش دستباف شدند / بازارها را از دست داده‌ایم

چین، پاکستان، هند، افغانستان و حتی کشور هایی نظیر بنگلادش تولید فرش خود را طی سال های اخیر آغاز کرده‌اند و نکته حائز اهمیت استفاده از طرح و نقشه های فرش ایرانیان است که با نام ایران هم در مواقعی از سوی آنان عرضه می‌شود.

فرش، هنر و صنعت ایرانیان از دیرباز است، بسیاری از مردم سرزمین های دیگر نام ایران را با فرش دستباف می شناسند و باید اعلام کرد که این کالا، شناسنامه ایرانیان است. حال طی دهه های اخیر فرش دستباف حال و روز خوبی ندارد، قدیمی های این صنعت می گویند فرش ایران بیمار شده و این بیماری به دلیل سیاست های غلطی است که همانند یک ویروس کشنده قصد دارد نام فرش ایران را کم رنگ جلوه دهد.
سیاست هایی که موجب شد کشور های دیگر هم به فکر بافت فرش دستباف افتاده و از بازار فرش سهم خواهی کنند. چین، پاکستان، هند، افغانستان و حتی کشور هایی نظیر بنگلادش تولید فرش خود را طی سال های اخیر آغاز کرده اند و نکته حائز اهمیت استفاده از طرح و نقشه های فرش ایرانیان است که با نام ایران هم در مواقعی از سوی آنان عرضه می شود. حال این مهم سبب شد تا با حمید کارگر، سرپرست مرکز ملی فرش ایران گفت و گویی داشته و آخرین نظرات وی در خصوص سیاست های دولت در راستای حمایت از صنعت فرش را جویا شویم.
کارگر، با اشاره به وضعیت کنونی فرش دستباف در کشور اظهار داشت: فرش دستباف ایران یک مقوله چند وجهی است که از طرفی آمیخته با تاریخ و پیشینه باستانی کشور و از طرف دیگر دارای زوایای متعدد فرهنگی است. همچنین فرش به عنوان یک کالای صادرات غیر نفتی با نگاه ارزآوری از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
وی فرش را به عنوان مقوله ای برای اشتغال زایی مطرح کرد و گفت: با حداقل سرمایه می‌توان در این حوزه ایجاد اشتغال کرد و از منظر اجتماعی به عنوان شغل مکمل در روستاها به شمار می رود و باعث جلوگیری از مهاجرت به شهرها در فصولی که کشاورزی رونق کمتری دارد می شود.

**ساختار فعلی صنعت فرش کم رمق شده است

وی با بیان اینکه فرش ذی‌نفعان متفاوتی دارد گفت: از یک سو حاکمیت و دولت به عنوان یک مقوله ارز آور و درآمدزا به فرش اهمیت می دهند و از سوی دیگر نقاش، رنگرز، رفوگر، صادرکننده،انواع اتحادیه ها و تشکل ها از ذی‌نفعان این کالا هستند.
سرپرست مرکز ملی فرش ایران گفت: در حال حاضر ساختار فعلی صنعت فرش کم رمق و ضعیف شده است و مسلما مرکز ملی فرش نمی‌تواند پاسخگوی همه مطالبات ذی‌نفعان باشد.
کارگر در پاسخ به این پرسش که میزان صادرات فرش در سال گذشته چقدر بوده است گفت: در دو سال گذشته با افت صادرات مواجه شدیم به گونه ای که صادرات فرش از 500 میلیون دلار به 314 میلیون دلار در سال 92 رسید.
وی تصریح کرد: در واقع رتبه صادراتی این کالا از میان ده کالای غیرنفتی تنزل یافته که در این میان عوامل متعددی در افت صادرات تاثیرگذار بوده است.

**صادرات یک چهارم فرش ما از بین رفت

وی مهمترین چالش در این حوزه را تحریم فرش ایران از سوی آمریکا اعلام کرد و گفت: فروش فرش ایران با برند کشور ما در آمریکا تحریم شده و این کشور که طی سالیان گذشته مشتری اصلی ایران بود از میان مشتری‌های ایران خارج شد و بر این اساس صادرات یک چهارم فرش ما از میان رفت.
وی همچنین به وقوع رکود اقتصادی در کشورهای اروپایی و تزلزل در کشورهای عربی اشاره کرد و گفت: این موارد نیز در کاهش صادرات تاثیرگذار بود.

**تغییر سبک زندگی مردم فرش دستباف را به حاشیه برد

کارگر ادامه داد: همچنین رقبای دیگری نظیر کفپوش‌های جایگزین از انواع منسوجات ماشینی گرفته تا سایر کفپوش‌های دیگر نظیر پارکت و سرامیک رقیب فرش دستباف شدند.
وی با اشاره به تغییر سبک زندگی مردم گفت: همچنین انتخاب ابعاد مختلف فرش و تغییر در سلیقه مردم و سبک زندگی و انتخاب قالیچه‌های کوچک که بیشتر نقش تزیینی در خانه را دارند از عواملی محسوب می شود که فرش دستباف را به حاشیه برد.
کارگر با بیان اینکه عوامل داخلی نیز در ضعف صنعت فرش موثر بود گفت: نوسانات نرخ ارز، خودتحریمی، بحث هدفمندی یارانه‌ها و پرداخت نقدی به بافنده‌ها باعث خروج بسیاری از قالیبافان از عرصه تولید شد به گونه ای که دیگر تولیدات مقرون به صرفه نبود.

**نسل جدید اروپاییها بازار فرش دستباف ایران را به درستی نمی شناسند

وی گفت: همچنین در حال حاضربا نسل جدیدی در اروپا مواجه‌ایم که پیوند تاریخی با نسل کنونی ندارند و بازار سنتی فرش ایران را به درستی نمی‌شناسند.
کارگر تصریح کرد: ما نیازمند تبلیغات گسترده در زمینه بازارهای قدیمی‌مان هستیم که در این زمینه مرکز ملی فرش اقدامات خوبی برای ورود به بازارهای جدید انجام داده است.

**چین به متقاضیان فرش ایران پیوسته است

کارگر در پاسخ به این پرسش که آیا چین همچنان از فرش ایران کپی‌برداری می کند گفت: این کشور در بسیاری از مقوله‌های تجاری-صنعتی اقتصاد دنیا را به چالش کشیده اما علی‌رغم شایعات و تصوراتی که در زمینه کپی‌کردن طرح ها و نقشه‌های فرش ایرانی در چین مطرح است و اینکه گفته می شود شهری به نام کاشان در چین نام‌گذاری شده باید گفت این موارد درست نیست و صحت ندارد.
کارگر افزود: در حال حاضر چین به عنوان مشتری اصلی ایران در حال مطرح شدن است و چینی‌ها اخیرا دارای طبقه ثرومندی شده‌اند که به دنبال کالای گران‌قیمت هستند که در حوزه فرش دستباف، فرش ایران را به فرش‌های دیگر ترجیح می‌دهند.

**کارگاه های تولید فرش چین رو به افول هستند
وی ادامه داد: همچنین تولید در چین به سمت صنایعی حرکت کرده که درآمدزایی بیشتری داشته باشد و آمارها نشان می دهد که کارگاه‌های تولیدی فرش در چین رو به افول است و خرید از ایران بیشتر شده است.
وی با اشاره به آمارها افزود: تا پایان اردیبهشت ماه سال 93 حدود 493.7 تن فرش صادراتی به ارزش 32.7 میلیون دلار داشته ایم که در مقایسه با سال 92 حدود 20 درصد افزایش داشته است که در این مدت چین به عنوان چهارمین کشور واردکننده فرش دستباف به ایران مطرح شده است و 7 درصد از ارزش صادرات فرش به چین بوده که نسبت به سال گذشته با رشد 141 درصدی همراه بوده است.

کارگر در پاسخ به این پرسش که در حال حاضر مهمترین مقصد صادرات فرش ایران چه کشورهایی هستند افزود: امارات، پاکستان، ژاپن، چین و آلمان پنج کشور اول صادرات فرش محسوب می‌شوند این در حالی است که پیش از تحریم ها آمریکا اولین مقصد صادرات فرش ایران بود.
وی گفت: این که کشورهای امارات و پاکستان دارای رتبه خوبی هستند حدس زده می شود که از این کشورها فرش ایران به صورت صادرات مجدد و با برند کشور خودشان به آمریکا صادر می شود.
وی گفت: البته این موضوع به لحاظ ارز آوری برای کشور خوب است اما برند ایران معرفی نخواهد شد.

**گسترش همکاریها با آلمان

کارگر در ادامه با اشاره به بکارگیری ابزارهای پیشرفته در تبلیغات و بازاریابی افزود: به منظور پیوند برقرار کردن با بازار کشوری مانند آلمان با کمک اتحادیه فرش دستباف ایران در آلمان در نشریات این کشور تبلیغاتی انجام خواهیم داد همچنین با اعزام هیات‌های تجاری و برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی فرش این کالا را به دنیا معرفی خواهیم کرد.
وی در پاسخ به این پرسش که چرا فرش دستباف دارای تعدد مراکز تصمیم‌گیر است گفت: تا قبل از انقلاب اسلامی شرکت سهامی فرش کلیه امور مربوط به کالا را بر عهده داشت اما پس از انقلاب نهادهای دیگری نظیر کمیته امداد، سازمان بهزیستی، جهاد سازندگی و سازمان صنایع دستی فرش را از زیر مجموعه‌های خود می دانستند همچنین وزارت صنعت و نیز وزارت تعاون از دیگر وزارتخانه‌هایی بودند که به امور فرش رسیدگی می کردند اما با پیگیری های مرحوم حبیبی(معاون اول دوره اصلاحات) میز فرش تشکیل شد و در آخرین سال دولت اصلاحات موضوع فرش ساماندهی و همه وظایف مرتبط به فرش از سال 83 به مرکز ملی فرش سپرده شد.

**سازمان صنایع دستی در حوزه فرش ضعیف عمل کرد

وی افزود:هر چند در این مدت سازمان صنایع دستی هر از گاهی پیوستن فرش را به سازمان صنایع دستی مطرح می کرد اما اتحادیه و تشکل‌ها موافق این اتفاق نبودند و هم اکنون نیز نیستند.
وی افزود: یکی از مهمترین ایراداتی که به سازمان میراث فرهنگی در خصوص فرش گرفته می شود این است که موزه فرش که از سال 56 راه‌اندازی شده بسیار ضعیف عمل کرده و رو به افول بوده است. همچنین اگر به بحث صادرات و تجارت این کالا اهمیت داده نشود فرش ضربه می‌خورد.
وی گفت: کل صادرات اقلام صنایع دستی در سال گذشته 300 میلیون دلار بوده است اما میزان صادرات فرش در بدترین شرایط بیش از 300 میلیون دلار بوده است.
وی با بیان اینکه فرش چندوجهی است گفت: صنایع دستی بیشتر به شکل تولیدات خانگی مطرح است و ما معتقدیم فرش و صنایع دستی باید در کنار هم باشند. نه به عنوان یک زیرشاخه ضعیف بلکه به عنوان یک سازمان مستقل می تواند فعالیت کند.

**آمار صادرات چمدانی فرش در دست نیست

وی گفت: بخشی از صادرات فرش به صورت صادرات چمدانی است که در آمارها نیز لحاظ نمی شود و تولید فرش به عنوان یک اتفاق دولتی و سیاسی مطرح نبوده و هر نقاش و هنرمند ایرانی می تواند به تولید فرش بپردازد.

وی با اشاره به سایر کشورهای هدف صادراتی حوزه فرش گفت: کشورهای شرق آسیا نظیر چین،استرالیا، ژاپن، کره جنوبی و نیز کشورهای آفریقای جنوبی و کشورهای آمریکای لاتین به طور خاص برزیل و همچنین کشور روسیه و در بازارهای اروپایی سوئیس و اتریش،اسپانیا و ایتالیا از جمله کشورهایی هستند که برای صادرات فرش و بهبود شرایط تجاری مطرح شده‌اند.
وی با اشاره به سال اقتصاد و فرهنگ و اقتصاد مقاومتی گفت: کالایی مانند فرش هم وجهه اقتصادی دارد و هم به لحاظ فرهنگی حائز اهمیت است، هرچند بدخواهان نظام پارامترهایی برای فشار به اقتصاد کشور در نظر دارند و در برخی از زمینه‌ها با شیطنت‌هایی در حوزه ارسال مواد اولیه و دانش و مهارت فنی و صنعتی کشور را تحت تاثیر قرار داده اند اما همواره مشارکت‌کنندگان و متقاضیان فرش ایرانی وجود دارد.

قدس آنلاین