به گزارش تجارت نیوز، وضعیت آب در کشور و بهویژه در تهران، در شرایط بحرانی قرار دارد. با این حال، برنامههای وزارت نیرو به طور عمده مبتنی بر مدیریت مصرف از جمله افزایش تعرفهها، کاهش فشار آب، قطع آب مشترکان، فرهنگسازی و … است. این در حالی است که بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند که مساله بحران آب در کشور و بهویژه در پایتخت مربوط به سیاستهای توسعهای کشور است که مبتنی بر منابع آبی کشور نیست. به عنوان مثال در این زمینه میتوان به توسعه صنایع آببر در مناطق خشک و نیمهخشک، توسعه کشاورزی سنتی در بخشهای خشک و البته بارگذاری بیش از ظرفیت جمیعت در کلانشهرها و بهویژه تهران است.
به بیان دیگر، بخش بزرگی از بحرانی که امروز مشاهده میشود به سیاستهای توسعهای مرکزگرایانه کشور بازمیگردد که مبتنی بر منابع آبی و اقلیم نبودهاند.
باید پرسید برنامه وزارت نیرو به جز موضوعات مبتنی بر مدیریت مصرف، چیست و آیا تاکنون برنامهای برای تغییر سیاستهای توسعهای نوشته شده است؟
اقداماتی مانند مدیریت تقاضا، جابهجایی جمعیت یا تغییر الگوی فعالیتها، راهکارهایی هستند که اثرات آنها معمولا در بلندمدت قابل مشاهده است و نمیتوانند پاسخ فوری به وضعیت موجود ارائه دهند
عیسی بزرگزاده، سخنگوی صنعت آب، در پاسخ به سوال تجارتنیوز مبنی بر اینکه وزارت نیرو چه راهکارهایی برای مدیریت مصرف به جز تشویق به صرفهجویی و فرهنگسازی دارد، عنوان کرد: در مجموعه برنامههای مدیریت مصرف، فرهنگسازی، سختگیری بیشتر بر بدمصرفان و پرمصرفانی است که بالای 1.5 برابر الگو مصرف میکنند. به کسانی که بالاتر از دو برابر الگو مصرف میکنند، بدمصرف هستند و بین یک تا دو برابر الگو پرمصرف هستند.
در ابتدا باید با بدمصرفها طوری کنار آمد تا در رده پرمصرفها قرار گیرند و باید تلاش کرد تا پرمصرفها نیز در ردههای پایینتر قرار گیرند. ابزارهایی مانند تعرفهگذاری، فرهنگسازی، نصب کاهندهها، تذکر، پیامک و … از ابزارهای ما هستند.
او در پاسخ به این سوال که آیا راهکارهایی مانند تشویق به صرفهجویی میتواند میزان تقاضای آبی که از طریق افزایش بارگذاری جمعیتی ایجاد شده برطرف کند، توضیح داد: افزایش جمعیت و توسعه شهرها فشار بیشتری بر منابع آب وارد میکند. اقداماتی مانند مدیریت تقاضا، جابهجایی جمعیت یا تغییر الگوی فعالیتها، راهکارهایی هستند که اثرات آنها معمولا در بلندمدت قابل مشاهده است و نمیتوانند پاسخ فوری به وضعیت موجود ارائه دهند. اما لازم به ذکر است که اقدامات اساسی هستند. به همین دلیل، اقدامات فوری و موثر فعلی عمدتا از جنس «مدیریت مصرف در کوتاهمدت» هستند؛ هرچند راهکارها در مقیاس کلان، مبتنی بر مدیریت تقاضاست.
وی ادامه داد: هر اقدامی که به کاهش بارگذاری جمعیتی و در واقع سیاستهای توسعه مربوط باشد، مدیریت تقاضا نام دارد که بسیار اثرگذارتر از مدیریت مصرف است. اما مدیریت مصرف زود بازدهتر و در کوتاهمدت مناسبتر است.
مخالف استفاده از قوه قهریه در کارهای تمدنی هستم
به گفته بزرگزاده، باید شرایطی را فراهم کرد که مردم با هدف کسب درآمد نیز برای افراد مقرونبهصرفه باشد که به معیارهای توسعه پایدار پایبند بمانند و از این طریق درآمد بیشتری کسب کنند؛ بهجای آنکه به سمت رفتارهایی بروند که برخلاف اصول آمایش سرزمین و توسعه پایدار است. واقعا هم میتوان این کار را انجام داد. فرض کنید با استفاده از ابزار تعرفه و ابزارهای کنترل هوشمند بتوان رفتار شهروند را تنظیم کرد؛ به این صورت که به او بگوییم «این تجهیزات را نصب کن؛ با نصب آن هزینه کمتری پرداخت خواهی کرد و ما نیز آن را بهصورت قسطی در اختیار شما میگذاریم. اما اگر نصب نکنی باید هزینه بیشتری بپردازی و اگر دو دوره پرداخت نداشته باشی، در دوره سوم ناچار به قطع خدمات خواهیم بود».
وی توضیح داد: بهنظر من این روشها بسیار بهتر از به کار بردن از قوه قهریه در کارهای تمدنی است. من شخصا علاقهای به این روشها ندارم و ترجیح میدهم از روشهای گفتوگومحور و ابزارهای اقتصادی و اجتماعی استفاده کنم.
الگو توسعه کشور مناسب و مبتنی بر ظرفیتهای زیستبومی و تابآوری پیکرهای آبی نبوده است
او در پاسخ به این سوال که تاکنون چه اقداماتی برای تغییر روشهای توسعهای انجام شده است، عنوان کرد: همان کارشناسهایی که شما به آنها اشاره کردید و گفتند الگوی توسعه کشور مناسب و مبتنی بر آمایش نبوده و همچنین با ظرفیتهای زیست بومی و تابآوری پیکرهای آبی سازگار نبوده، کاملا درست میگویند. من صددرصد با این نکته موافقم. خود من نیز بسیار در این خصوص قلم زدهام، فراوان سخن گفتهام و بارها در سخنرانیهایم این موضوع را مطرح کردهام و کاملا این موضوع را قبول دارم.
پنج برنامه برای تغییر سیاستهای توسعهای مبتنی بر منابع آبی طراحی شده است
وی ادامه داد: در این خصوص پنج برنامه ازجمله برنامه مدیریت تامین و توزیع، برنامه مدیریت مخاطرات آبی، برنامه مدیریت مصرف و تقاضا و برنامه بهبود فضای کسبوکار و حکمرانی نهادی تدوین شده است.
سخنگوی صنعت آب تشریح کرد: ذیل این موارد، در مجموع حدود ۴۹ اقدام طراحی کردهایم و این اقدامات را خدمت رئیسجمهوری تقدیم کردهایم. ایشان فرمودند این برنامهها و اقدامات باید به استانها ارسال شود، زیرا ممکن است راهکار یکسان برای همه استانها وجود نداشته باشد. مسائل هر استان با استان دیگر متفاوت است؛ ممکن است ده اقدام مشترک وجود داشته باشد اما چهار اقدام ویژه و مختص هر استان لازم باشد. ما همین کار را انجام دادیم و برنامهها را برای استانداران محترم ارسال کردیم و از آنها خواستیم که این موارد را در کارگروه سازگاری با کمآبی استان و با همکاری نخبگان دانشگاهی و سمنهای فعال بررسی کنند.
بزرگزاده در نهایت افزود: تا این لحظه ۱۱ استان پاسخ خود را ارائه دادهاند. در شورای عالی آب نیز مصوب شده که زمانی برای دریافت پاسخ سایر استانها تعیین شود تا همه استانها نظرات خود را ارسال کنند. پس از دریافت کامل نظرات، برنامهها در شورای عالی آب مصوب میشود. رئیسجمهوری نیز فرمودند پس از نهایی شدن، این برنامه در یک نشست ملی با حضور استانداران رونمایی میشود. ما نیز بهطور مستمر در این زمینه کار میکنیم.
برای مطالعه بیشتر گزارش بهدنبال اصلاح اقتصاد آب هستیم را در تجارتنیوز بخوانید.
