به گزارش تجارت نیوز، ورود خودروها و اتوبوس‌های برقی به ایران، همواره با چالش‌های متعددی مانند نبود زیرساخت انرژی مورد نیاز همراه بوده است. کمبود برق در کشور، ورود تکنولوژی‌های نوین را تاکنون با مشکلات متعددی مواجه کرده، اما تعدادی خودروهای برقی به کشور وارد شدند و حالا مسئولان به فکر تامین زیرساخت‌های مورد نیاز برای آنها افتاده‌اند.
بر اساس مصوبه شورای اقتصاد با موضوع «طرح حمل‌ونقل درون‌شهری عمومی و پاک»، از ابتدای سال ۱۴۰۴، صدور و تمدید مجوز فعالیت جایگاه‌های سوخت شهری و بین‌شهری منوط به اختصاص فضای مورد نیاز به منظور احداث حداقل یک ایستگاه شارژ تک‌نازل برای خودروهای برقی شده‌اند.
آن‌طور که رضا نواز، سخنگوی صنف جایگاه‌داران سوخت، به ایسنا گفته است: شورای اقتصاد درباره الزام پمپ‌های بنزین به ایجاد ایستگاه شارژ خودروهای برقی، با نگرش مثبت، ولی شتاب‌زده عمل کرده است. اجرای این مصوبه باید متناسب با توجیه‌پذیری، تعداد خودروهای برقی و توجه به ابعاد عملیاتی باشد و اجرای آن زمان‌بر است.
او ادامه داد: بهتر بود شورای اقتصاد قبل از تصویب، با بخش خصوصی و بخش‌های دولتی مرتبط مشورت لازم را انجام می‌داد و سپس متن مصوبه نگارش می‌شد. هرچند نگرش مثبتی در موضوع داشته‌اند، اما کمی شتاب‌زده عمل شده است.
وی افزود: با توجه به تجربیات دنیا و متناسب با رشد خودروهای برقی در کشور و میزان پراکندگی آنها، می‌توان زیرساخت‌های لازم را با توجه به توجیه‌پذیری اقتصادی و امکان‌سنجی فنی در پمپ‌های بنزین ایجاد کرد تا خدمت‌رسانی به این نوع خودروها هم انجام شود.
تجربیات جهانی تفکیک یا ادغام پمپ‌های بنزین با ایستگاه‌های شارژ خودروهای برقی
ادغام ایستگاه‌های شارژ برقی با پمپ‌های بنزین در نگاه اول، یک استفاده بهینه از زیرساخت موجود به نظر می‌رسد اما بررسی عمیق‌تر نشان می‌دهد این انتخاب در همه‌جا و به‌ویژه در ایران بهترین گزینه نیست.
در ایران، روند حرکت به سوی خودروهای برقی به گونه‌ای بوده که ابتدا خودرو وارد شده و سپس برای زیرساخت آن برنامه‌ریزی کرده‌اند. به عبارتی، توسعه نه به‌صورت برنامه‌ریزی‌شده بلکه شتاب‌زده اتفاق افتاده است.
نتیجه این رویکرد، سردرگمی و فشار بر شبکه موجود برق است. گرچه تجهیز پمپ‌های بنزین به ایستگاه شارژ از نظر ظاهری حرکتی به سوی تکنولوژی‌های جدید تلقی می‌شود، اما در واقع نوعی وصله زدن به ساختاری قدیمی برای پاسخ به نیاز جدید است.
در دنیا تجربیات متعددی در زمینه ترکیب یا تفکیک پمپ‌های بنزین با ایستگاه‌های شارژ خودروهای برقی وجود دارد. پمپ‌های بنزین شرکت Shell در آلمان و BP در انگلیس، به‌تدریج به ایستگاه‌های شارژ سریع به‌ویژه در مسیرهای پرتردد یا شهری تجهیز شدند. مزیت این مدل، استفاده از موقعیت‌های موجود و دسترسی آسان است.
اما در بسیاری از دیگر نقاط جهان، پمپ‌های بنزین جدا از ایستگاه‌های شارژ قرار دارند. تسلا در آمریکا و NIO در چین، ایستگاه‌های شارژ در فضاهای مستقل مانند مراکز خرید، پارکینگ‌های عمومی و بزرگراه‌ها طراحی کرده‌اند. این فضاها از نظر زمان توقف، مدیریت ترافیک و تجربه کاربری مناسب‌تر هستند.
در عمل، بیشتر کشورها مسیر دوم را به عنوان مدل غالب انتخاب کرده‌اند، چراکه شارژ خودرو برقی نیازمند زمان بیشتری نسبت به سوخت‌گیری خودروهای بنزینی است و حضور آن در محیط‌های پرترافیکی نظیر پمپ بنزین، می‌تواند منجر به تراکم و نارضایتی عمومی شود.
مشکل ترافیک پمپ‌های بنزین در ایران
بسیاری از جایگاه‌های سوخت در ایران در ساعات اوج بسیار شلوغ هستند. اضافه شدن صف شارژ خودروهای برقی که شارژ هر یک زمان‌بر است، می‌تواند اختلال ایجاد کند.
پمپ‌های بنزین به طور معمول برای سوخت‌گیری سریع طراحی شده‌اند. نصب ایستگاه‌های شارژ نیازمند فضای جداگانه، پارک طولانی‌مدت و تجهیزات خاص است.
همچنین ترکیب سوخت‌های فسیلی با تجهیزات برقی نیازمند رعایت استانداردهای ایمنی ویژه و تجهیزات مقاوم در برابر جرقه و نشت است چون شارژرهای سریع نیازمند برق با توان بالا هستند. بسیاری از پمپ‌های بنزین به‌ویژه در مناطق غیرشهری، فاقد زیرساخت لازم برای این سطح از مصرف برق هستند.
تجهیز پمپ‌های بنزین به ایستگاه شارژ برقی، گرچه از نظر تبلیغاتی و نمایشی حرکت مثبتی به نظر می‌رسد، اما در واقع تنها بخشی از پاسخ به یک نیاز پیچیده‌تر است. بدون برنامه‌ریزی اصولی، توسعه زیرساخت برق، انتخاب موقعیت مکانی هوشمندانه و مدیریت ترافیک، این اقدام می‌تواند به‌جای تسهیل بر مشکلات شبکه حمل‌ونقل دامن بزند.
لزوم تقدم توسعه زیرساخت‌ها بر ورود خودروهای برقی در ایران
اولویت‌بندی توسعه زیرساخت به ورود ناوگان برقی، از مهم‌ترین اقداماتی است که باید انجام می‌گرفت. این قاعده در ایران معکوس اجرا شده است؛ زیرساخت‌های شارژ و توزیع برق در مرحله ابتدایی قرار دارند، در حالی که خودروهای برقی به بازار وارد شده‌اند.
زیرساخت‌ها در این حوزه عبارت از مواردی مانند ایستگاه‌های شارژ شهری و بین‌شهری، شبکه برق پایدار با ظرفیت بالا، استانداردهای ایمنی و سیستم مدیریت انرژی و مصرف است.
کشورهایی مانند چین، آلمان و هلند، پیش از آغاز تولید یا واردات خودروهای برقی، اقدام به توسعه برنامه‌ریزی‌شده و فراگیر این زیرساخت‌ها کرده‌اند.
چین پیش از آغاز صادرات یا تولید انبوه، بیش از یک میلیون ایستگاه شارژ در سراسر کشور تعبیه کرد. این اقدام همزمان با توسعه برندهایی چون NIO و BYD انجام شد.
همچنین در آلمان، پشتیبانی دولت از شرکت‌هایی مانند Shell و EnBW در ساخت ایستگاه شارژ سریع، پیش از ورود کامل ناوگان برقی به خیابان‌ها انجام گرفت.
به نظر می‌رسد در ایران، توسعه خودروهای برقی بیشتر از منظر نمایشی و تبلیغاتی مورد توجه قرار گرفته است.
واردات یا مونتاژ خودروهای برقی بدون پیش‌بینی ایستگاه‌های شارژ کافی، منجر به پیدایش مشکلات متعددی از جمله افزایش فشار به شبکه برق، ازدحام احتمالی در پمپ‌های بنزین در صورت ترکیب ایستگاه شارژ با آنها و هدررفت منابع ارزی و زیرساختی بدون بهره‌برداری مناسب خواهد شد.
موفقیت در توسعه ناوگان حمل‌ونقل برقی نیازمند برنامه‌ریزی بلندمدت، وجود زیرساخت انرژی و تقدم توسعه زیرساخت نسبت به ورود محصول است. موضوعاتی که به نظر می‌رسد هیچ‌یک در افق دید مسئولان وجود ندارند.
برای مطالعه بیشتر گزارش تعلل در ایجاد ایستگاه شارژ برقی در پمپ‌های بنزین را در تجارت‌نیوز بخوانید.
