چرا تورم ۲۲ درصدی محقق نشد؟ / پیش‌بینی نرخ ارز سال ۱۴۰۰

به گزارش تجارت‌نیوز ، محمدرضا اخوان، کارشناس اقتصادی، در گفتگو با تجارت‌نیوز با بررسی رفتارها در بازار ارز دهه اخیر به تحلیل نوسانات نرخ در سال ۱۴۰۰ می‌پردازد.

این کارشناس معتقد است بازار ارز در دهه ۹۰ تحولات متفاوتی را تجربه کرده تا آنجا که حتی در دوران جنگ نیز چنین نوساناتی را در بازار ارز شاهد نبودیم. به باور او نرخ ارز تا پیش از این دهه تا این اندازه در اقتصاد حساسیت برانگیز نبوده اما در ده سال اخیر متغیر کلیدی سیاستی برای بازیگران و سیاستگذاران اقتصادی محسوب شده است.

او عنوان می‌کند: اگر به ابتدای دهه ۹۰ و نوساناتی که در تحریم‌های اولیه در سال‌های ۹۱ و ۹۲ ایجاد شد، نگاه کنیم می‌بینیم شدت و سرعت واکنش بازیگران اقتصادی با حال حاضر متفاوت بوده. در ابتدای دهه اخبار منفی می‌رسید، بعد بازار ارز و سایر بازارها به آن واکنش نشان می‌دادند اما از سال ۹۶ به بعد ما شاهد بودیم که حتی پیش از رسیدن اخبار منفی مثل تحریم جدید، بازار شوک آن را پیشخور می‌کرد و دچار نوسان شدید می‌شد. پس مدل رفتاری بازیگران بازار ارز جدید است و تمام تحلیل‌ها باید با درنظر گرفتن این مدل و در وهله دوم بر اساس متغیرهای جدید موثر صورت بگیرد.

کیلومترها فاصله با هدف تورمی

اخوان درباره رفتار سیاستگذار در دهه ۹۰ نیز توضیح می‌دهد: مدل واکنش سیاستگذار در در مواجهه با شوک‌های ارزی یک دهه اخیر نشان می‌دهد بانک مرکزی اولین واکنشش سرکوب نرخ با تزریق ارز بوده اما از زمانی که با محدودیت منابع ارزی مواجه شدیم دست از موضع سابق خود برداشته و سعی دارد افزایش نرخ ارز را با پیش کشیدن دخالت و فشار دولت توجیه کند.

او می‌گوید: در دهه اخیر سیاستگذار خودش چارچوب مشخصی برای مدیریت نرخ ارز، نقدینگی و سیاست‌گذاری پولی ندارد. این باعث شده ما همواره دچار تورم و شوک‌های ارزی باشیم. مدل رفتاری سیاستگذار در ابتدا و در انتهای دهه مشابه بوده اما از سال ۹۸ به بعد اعتراف کرد که سیاست‌هایش نتوانسته جواب دهد و از ابزار عملیات بازار باز استفاده کرد. البته این ابزار را هم به درستی به کار نگرفت. اکنون تورم و نرخ ارز همپای نقدینگی رشد می‌کند و بانک مرکزی از هدف ۲۲ درصدی تورم خود کیلومترها فاصله دارد.

اخوان می‌افزاید: خود بانک مرکزی علت را شوک تحریم می‌داند اما نداشتن مدیریت و توسعه پیدا نکردن بازار بدهی بوده که باعث شده نگاه مردم به جای نرخ بهره بین بانکی به نرخ ارز باشد و انتظارات بر اساس آن شکل بگیرد.

احتمال کاهش ۱۰ تا ۱۵ درصدی نرخ

به باور اخوان در ابتدای سال ۱۴۰۰ سیاستگذار تا آ‌ن‌جا که بتواند سعی می‌کند که رای جذب کند بنابراین نرخ ارز را کنترل می‌کند پس احتمالا در دو، سه ماه آینده نوسانات افزایشی بسیار محدودی داریم و حتی سیاستگذار سعی‌ می‌کند نرخ را ۱۰ تا ۱۵ درصد کاهش هم بدهد.

او می‌گوید: تلاش‌هایی که برای توافق با آژانس صورت گرفت ابزاری سیاسی است که نزدیک انتخابات سعی می‌کنند به وسیله آن اخبار خوشی از برجام مخابره کنند و روی بازار تاثیر بگذارند.

اخوان ادامه می‌دهد: با کمرنگ‌تر شدن موضوع کرونا اقتصادها در حال بازگشت به حالت اولیه هستند و تقاضا دوباره درحال افزایش است. این خبر خوبی است چون هم با صادرات نفت و هم با صادرات غیر نفتی می‌توان ارز آوری کرد اما تاثیر آن در نرخ ارز منوط است به ورود این ارز به کشور.

او با اشاره به اخبار افزایش صادرات نفت ایران به چین عنوان می‌کند: حالا دغدغه این است که ارز آن به کشور باز می‌گردد یا در برابر آن‌ کالاهای خاص وارد می‌شود؟ اگر پول وارد شود برای ما بهتر است اما اگر قرار باشد ما صادر کنیم و پولی به ما نرسد شرایط اقتصاد مانند یکی دو سال اخیر باقی می‌ماند.

این خطر برای ۱۴۰۰ جدی است!

بر اساس گفته‌های اخوان در ۱۴۰۰ بعید است که تجربه ۹۹ تکرار شود و احتمالا نهایتا نوسان ۱۵ تا ۲۰ درصدی در نرخ ارز داشته باشیم. البته تقریبا همه چیز بستگی دارد به تعاملات ما با دنیا.

این کارشناس توضیح می‌دهد: اگر انتظارات از این جهت سمت و سویی منفی بگیرد، رشد متغیرهای پولی از جمله نقدینگی و پایه پولی خودش را نشان می‌دهد. مثلا از سال ۹۲ تا ۹۶ رشد نقدنیگی ما سه برابر شده بود اما تورم ما نزولی بود چرا که انتظارات مثبت بود، با تغییر انتظارات یک دفعه این رشد خود را در تورم و نرخ ارز نشان داد. این خطر برای شش ماهه دوم ۱۴۰۰ جدی است. در این حالت فقط یک عامل می‌تواند اثرگذار باشد آن هم رسیدن اخبار مثبتی است که انتظارات را کنترل کند در غیر این صورت چون سیاستگذار برنامه‌ای برای کنترل ندارد، بعید است بتواند وضعیت را مدیریت کند.