آمارهای متناقض از کودکان کار در ایران / ۱۴ هزار کودک کار یا ۷ میلیون نفر؟

به گزارش تجارت‌نیوز ، دسترسی به آمار کودکان کار در ایران از آن دست آماری است که حکم گذراندن هفت خان رستم را دارد. با گذراندن هفت خان هم به آمار رسمی وزارتخانه‌ای نمی‌رسید. یکی می‌گوید هفت میلیون کودک کار در ایران داریم و آن یکی می‌گوید هفت هزار نفر.

آمارهای جدید از کودکان کار در ایران بار دیگر وضعیت نگران‌کننده آنها را پیش روی عموم مردم قرار داد. کودکانی که از حقوق اولیه خود محروم‌اند. در حال حاضر به گفته سرپرست دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، ۱۴ هزار کودک کار در کشور داریم که نیمی از آنها شناسایی شده‌اند.

آمارهای متناقض از کودکان کار در ایران

آمار دقیقی از تعداد کودکان کار در کشور در دست نیست. آنچه در ادامه می‌خوانید آمارهایی است که مقامات مختلف درباره آمار کودکان کار ارائه داده‌اند.

۵ مهرماه سال ۹۶، ناهید تاج‌الدین، نماینده مجلس: «برخی کارشناسان مسائل اقتصاد شهری آمار کودکان کار ایران را بین سه تا هفت میلیون عنوان می‌کنند. ضمن اینکه این رقم برای تهران نیز ۲۰ هزار نفر تخمین زده می‌شود.» (تسنیم)

۲۱ شهریور ۱۳۹۹، حبیب‌الله مسعودی فرید، معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور: «مسئله کودکان کار جزء مسائل اجتماعی پنهان محسوب می‌شوند. طی مطالعاتی که با دانشگاه علوم بهزیستی انجام شد، حدوداً ۷۰ هزار کودک خیابانی در کشور داریم که یک بازه زمانی را در خیابان سپری می‌کنند. البته وضعیت کودکانی که در کارگاه‌ها کار می‌کنند متفاوت است و آمار دقیقی از این افراد در دست نیست.» (ایسنا)

۲۳ فروردین ۱۴۰۰، محمود علی‌گو، رئیس اورژانس اجتماعی کشور: «براساس آمار بهزیستی حدود ۱۴ هزار کودک کار در خیابان در کل کشور تخمین زده شد. براساس اطلاعات سازمان‌های مردم‌نهاد در تهران نزدیک به چهار هزار کودک زباله‌گرد وجود دارد.»

۲۸ تیر ۱۴۰۰، وحید قبادی دانا، رئیس سازمان بهزیستی کشور : «۱۲ هزار کودک کار و خیابان تحت پوشش خدمات روزانه بهزیستی بودند. با همکاری تشکل‌های مردم نهاد این تعداد به ۱۶ هزار نفر افزایش پیدا کرده است.» (مهر)

حالا محمدرضا حیدرهایی، سرپرست دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور به ایسنا گفته که بر اساس برآوردها ۱۴ هزار کودک کار و خیابانی در کشور وجود دارد. تا کنون هفت هزار کودک کار و خیابانی در کشور شناسایی و از این مراکز خدمت دریافت کرده‌اند.

آنطور که گزارش‌های پراکنده و غیررسمی نشان می‌دهد، بیشتر کودکان زباله‌گرد اتباع افغانستان، پاکستان و بنگلادش هستند. اگرچه ۱۳ سازمان متولی کودکان کار در کشور هستند اما دست یافتن به آمار دقیق از آنها کار دشواری است. از جمله این سازمان‌ها می‌توان به کمیته امداد، صداوسیما، شهرداری، هلال احمر، وزارت بهداشت و وزارت کار اشاره کرد. آنچه از آمار کودکان کار در ایران منتشر می‌شود اغلب با حدس و گمان و پیش‌بینی است.

کدام کودکان شاغل، کودک کار هستند؟

به طور کلی گزارش‌های رسمی از وضعیت فعالیت کودکان ۱۰ تا ۱۷ ساله نشان می‌دهد که در سال ۹۶ از حدود ۹ میلیون کودک، حدود ۴۹۹ هزار نفر کودک فعال بودند. یعنی حدود نیم میلیون کودک یا در جست‌وجوی کار بودند یا شاغل. البته گزارش مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت کار نشان می‌داد که از میان آنها، ۴۱۰ هزار نفر شاغل بودند.

باید توجه داشت که هر کاری که کودکان انجام می‌دهند، شامل کار کودکان نمی‌شود. سازمان بین‌المللی کار هم در این مورد گفته اصطلاح «کودک کار» اغلب به عنوان کاری تعریف می‌شود که کودکان را از دوران کودکی،توانایی و منزلت آنها دور کند. بنا بر تعریف این سازمان کاری که برای رشد جسمی و ذهنی مضر است. اما چه کاری برای کودک مضر است؟

بر اساس تعریف این سازمان کاری که از نظر جسمی، اخلاقی و اجتماعی برای کودکان مضر است. کاری که فرصت حضور در مدرسه را از آنها می‌گیرد، یا در تحصیل کودکان دخالت می‌کند.

همچنین کاری که کودکان را به ترک پیش از موعد از مدرسه ملزم می‌کند یا از آنها بخواهد که حضور در مدرسه را با کار بسیار سنگین ترکیب کنند، نیز جزء کار مضر حساب می‌شود.

رتبه ایران در لیست آمار جهانی کودکان کار

بنا بر اعلام یونیسف در سال ۲۰۲۲ تقریبا ۱۶۰ میلیون نفر در جهان، کودک کار بودند؛ یعنی از هر ۱۰ نفر یک نفر کودک کار بود. آنطور که یونیسف گزارش داده تقریباً نیمی از این کودکان در کارهای خطرناکی هستند که به طور مستقیم سلامت و رشد اخلاقی آنها را به خطر می‌اندازد.

بر اساس آخرین گزارش مرکز آمار که به نام بررسی وضعیت کودکان در سال ۹۹ منتشر شد، ۱۱۴ کشور مورد مطالعه یونیسف قرار گرفته‌اند که طبق آن، ایران با نرخ ۷.۸۵ درصد، در رتبه ۴۴ قرار دارد.

آنطور که این گزارش نشان می‌دهد، کشورهایی مانند سوریه، فلسطین، ترکیه، عراق،‌ گرجستان و ارمنستان، به نسبت ایران در شرایط بهتری از نظر آمار کودکان کار قرار دارند. همچنین افغانستان و یمن شرایط بدتری دارند. (ایسنا)