تداوم تعطیلی معادن در آستانه استیضاح وزیر صمت/ فاطمی‌امین معادن را فراموش کرد؟

به گزارش تجارت‌نیوز ، بعد از ادغام دو وزارتخانه صنایع و معادن و بازرگانی در سال ۱۳۹۰، معادن ایران با بحران‌های جدیدی مواجه شدند. به نظر می‌رسد گستردگی بخش صنایع و بازرگانی باعث شد معادن ایران به بخش فراموش‌شده اقتصاد ایران تبدیل شوند. اکنون که استیضاح وزیر صمت کلید خورده، وضعیت نابسامان معادن یکی از چهار پرسش اصلی نمایندگان است.

در کنار معادن، وضعیت بازار خودرو، صنعت فولاد و تنظیم بازار از دیگر عواملی هستند که رضا فاطمی‌امین را در آستانه استیضاح و خروج از دولت قرار داده‌اند. وضعیت بخش‌های مورد اشاره در ۱۵ ماه گذشته به حدی بغرنج‌ شده‌اند که هر کدام به‌تنهایی می‌تواند لقب «دومین خروجی کابینه» را از آن فاطمی امین کند. در این بین به نظر می‌رسد معادن کشور بدترین روزهای خود را در دهه‌های اخیر پشت سر می‌گذارند.

معادن ایران از چنان ظرفیتی برخوردارند که بسیاری از کارشناسان معتقدند این بخش می‌تواند جایگزینی برای صنعت نفت کشور باشد.

بررسی برنامه ششم توسعه که قرار بود در سال ۹۹ به پایان برسد و اکنون در دومین سال تمدید به سر می‌برد، نشان می‌دهد قرار بود سهم معادن از تولید ناخالص داخلی از ۱٫۱ درصد به ۱٫۵ درصد افزایش یابد. اگر سهم صنایع معدنی را هم به این سهم اضافه کنیم، چشم‌انداز سهم ۶٫۵ درصدی معادن و صنایع مربوط به آن برای افق ۱۴۰۰ ترسیم شد. اما اکنون این سهم تنها ۰٫۷ درصد است.

اگر نگاهی به این سهم در بعد جهانی بیندازیم، کشورهای مختلف به‌طور میانگین سهم این بخش را به بیش از پنج درصد رسانده‌اند. این در حالی است که ایران که حدود یک درصد جمعیت جهان را در خود جای داده، بیش از هفت درصد منابع معدنی دنیا را در اختیار دارد. تنوع مواد معدنی غیرنفتی نیز در کشور به ۶۸ نوع می‌رسد. جای‌دادن ۳۷ بیلیون تن ذخایر کشف‌شده و ۵۷ بیلیون تن ذخایر بالقوه معدنی می‌توانست معادن را پیشران اقتصاد ایران قرار دهد.

استیضاح برای فراموشی وعده‌ها

رضا فاطمی‌امین با آگاهی از ظرفیت عظیم معادن ایران ۱۵ ماه پیش سکان هدایت این بخش را در دولت بر عهده گرفت. او با وعده‌های گوناگون معدنی روی کار آمد، اما تا کنون نتوانسته است مسیر معادن را از دیگر بخش‌های اقتصاد ایران جدا کند.

امروز در حالی که معادن جهان به سمت دیجیتالی‌شدن پیش می‌روند، تولیدکنندگان معدنی ایران با کمبود ماشین‌آلات و نبود نیروی کار ماهر دست و پنجه نرم می‌کنند. با اینکه فاطمی‌امین با وعده آزادسازی واردات ماشین‌آلات معدنی روی کار آمد، اما این امر تنها در قانون بودجه جا خوش کرد و هیچ‌گاه جنبه اجرایی پیدا نکرد.

در حالی که قرار بود در سال جاری ۵۰۰۰ ماشین‌آلات سنگین وارد کشور شود، اما اکنون که هشت ماه از سال می‌گذرد به دلیل افزایش محدودیت‌ها، فعلاً خبری از واردات نیست. گویا این ماجرا هم به سرنوشت واردات خودروهای سواری تبدیل شده است.

تعطیلی ۵ معدن در هر ۲ روز

حال در نبود ماشین‌آلات مربوط به کشف و بهره‌برداری معدن بسیاری از معدن‌کاران مسیر ورشکستگی و تعطیلی را در پیش گرفته‌اند.

اوایل شهریور امسال، ­عبدالوهاب سهل‌آبادی، رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت ایران، از تعطیلی ۶۰۰۰ معدن کوچک خبر داد. با توجه به اظهارات سهل‌آبادی به نظر می‌رسد طی دو سال، ۲۰۰۰ معدن تعطیل شدند؛ یعنی در هر دو روز، تقریباً پنج معدن تعطیل شده‌اند. این در حالی است که سهم معادن کوچک از کل معادن کشور به بیش از ۹۸ درصد می‌رسد.

این موضوع حاکی از آن است که در دوران تصدی فاطمی‌امین بر بخش معدن سرعت تعطیلی معادن افزایش یافت.

مهاجرت معدن‌کاران برای استیضاح کافی نیست؟

گرچه تا چند سال پیش آمار مهاجرت نشان می‌داد که اغلب این کارآفرینان و تولیدکنندگان هستند که راه خروج از کشور را در پیش گرفته‌اند، اما حالا این موضوع به معدن‌چیان و کارگران معدن هم رسیده است. این یعنی اکنون معادن ایران علاوه بر اینکه ماشین و دستگاهی برای بهره‌برداری ندارند، با کمبود نیروی متخصص هم مواجه شده‌اند.

شاید برای توصیف این شرایط بهتر است گریزی به اظهارات خود فاطمی امین در روزهای ابتدایی تصدی‌اش به‌عنوان وزیر صمت بزنیم. جایی که اعلام کرد: «ما در بخش معادن شبیه پولداری هستیم که نمی‌داند چه کند.». دقیقا معادن ایران ثروتی هستند که بدون مدیریت به پاشنه آشیل اقتصاد تبدیل شده‌اند.

شرایطی که به‌تنهایی می‌تواند عاملی برای استیضاح وزیر معدن یک کشور باشند. حتی اگر شرایط بازار خودرو، صنایع دیگر و حوزه تجارت و بازرگانی را نادیده بگیریم. اما فعلاً فاطمی امین از شرایط به‌عنوان فرصتی برای پاسخگویی یاد می‌کند.

برای مطالعه بیشتر خبر استعفا جای استیضاح؛ مشق عبدالملکی برای فاطمی‌امین را بخوانید.