به گزارش تجارت نیوز، موضوع انتقال آب دریا برای جبران کمبود آب در کشور، از دهه‌های اخیر در دستور کار مسئولان بوده است. طرح‌های انتقال آب تاکنون توسط بسیاری از کارشناسان مورد انتقاد قرار گرفتند، با این حال بار دیگر یکی از مسئولان کشور این طرح‌ها را الزامی برای کشور دانسته است!
محمدرضا عارف، معاون اول رئیس جمهوری، ۲۰ خرداد ۱۴۰۴ در جلسه انتقال آب دریا که با حضور وزرای نیرو و صمت برای اجرای طرح‌های پنجگانه خطوط انتقال آب برگزار شد، عنوان کرد: اجرای طرح‌های پنجگانه انتقال آب دریا نه یک انتخاب بلکه الزامی برای کشور است. طرح‌های انتقال آب دریا به هر قیمتی تکمیل و تعهدات دولت هرچه سریع‌تر انجام شود، چرا که بخش صنعت و مردم به ویژه جنوب شرق کشور اجرای این طرح‌ها را از دولت مطالبه می‌کنند.
پیش‌تر عیسی بزرگ‌زاده، سخنگوی صنعت آب، شهریور 1402 در نمایشگاه روایت خدمات دولت سیزدهم، در مورد پنج پروژه انتقال آب دریا گفت: یک خط از دریای عمان آب برای استان‌های سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی و رضوی احداث می‌شود. این طرح ۱۳ درصد پیشرفت کار داشته است و ۲۸۰ میلیون مترمکعب شیرین سازی آب برای ۳۰ میلیون نفر در این طرح اجرا می‌شود.
وی افزود: پروژه خط انتقال برای استان‌های یزد و کرمان نیز ۹۶ درصد پیشرفت دارد که در سال گذشته خط دوم این طرح کلنگ زده شد و ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب شیرین و به فلات مرکزی منتقل می‌شود.
بزرگ‌زاده خاطرنشان کرد: خط بعدی انتقال آب برای استان اصفهان است که برای رفع مشکل کمبود آب در بخش صنعت است. ۴۰۰ میلیون مترمکعب آب برای اصفهان شیرین‌سازی می‌شود که در گام اول ۲۰۰ میلیون مترمکعب است.
انتقال آب توجیه‌پذیر است؟
محسن موسوی، کارشناس آب، در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز عنوان کرد: مسائل را نباید به صورت صفر و یک دید. به بیان دیگر، انتقال آب از دریا را نمی‌توان به طور مطلق خوب یا بد ارزیابی کرد. هر یک از این پروژه‌ها دارای مزایا و معایبی هستند که باید به دقت بررسی شوند.
وی توضیح داد: خط انتقال شماره چهار که به مشهد می‌رود، از زاهدان و زابل عبور می‌کند. زابل یک منطقه استراتژیک محسوب می‌شود و با توجه به قطع جریان آب توسط دولت همسایه، انتقال آب به این منطقه از نظر سیاسی، امنیتی و ملی توجیه‌پذیر است.
به گفته او، اینکه همین خط انتقال تا مشهد ادامه یابد، نیازمند بررسی دقیق‌تر است. اگر قرار است انتقال آب برای معادن صورت گیرد، باید در نظر داشت که معادن و ذخایر سنگ آهن محدود هستند. این موضوع توسط وزارت صمت نیز تایید شده است. با این حال، چرا باید برای این منابع محدود آب دریا انتقال یابد؟ کارخانه‌های فرآوری آهن در ایران بسیار بیشتر از ذخایر سنگ آهن هستند. حال قرار است آب تا سنگان به خاطر معادن سنگ آهن انتقال یابد که توجیه‌پذیر نیست. موضوع دیگر مشکل بودن توجیه‌پذیری آن برای خود مشهد است.
وی ادامه داد: در مورد مصارف شرب در مشهد، باید توجه داشت که هزینه شیرین‌سازی و انتقال آب بسیار بالا است. باید بودجه آن از همین حالا مشخص باشد، چراکه به‌ازای هر مترمکعب، بیش از 500 هزار تومان هزینه دارد. این درحالی است که هر شهروند ایرانی در حال حاضر به ازای هر مترمکعب آب، هزار تومان پرداخت می‌کند.
بودجه طرح‌های انتقال آب از همین حالا روشن شود
موسوی در مورد تامین مالی طرح‌های انتقال آب گفت: در حال حاضر، شرکت‌های آب شیرین‌کن در جنوب کشور، از دولت طلب دارند. در لوایح سنواتی بودجه، ردیفی برای شرکت‌های آب شیرین‌کن تعریف می‌شود، اما باز هم این شرکت‌ها از دولت طلبکار هستند. با این اوصاف، باید بودجه طرح‌های انتقال آب از همین حالا مشخص شود.
این کارشناس انرژی تشریح کرد: به عنوان مثال، بودجه انتقال 100 میلیون مترمکعب آب به مشهد به قدری زیاد است که ممکن است تا ۱۰ درصد بودجه کشور را به خود اختصاص دهد. آیا این میزان هزینه برای چنین طرحی توجیه اقتصادی دارد؟
اصفهان دیگر ظرفیت توسعه صنعتی را ندارد
وی در مورد دیگر خطور انتقال آب گفت: موضوع بعدی، خط شماره سوم انتقال آب است که قرار است به اصفهان برود. در مورد انتقال آب به اصفهان، به طور عمده بحث نیازهای فولاد مبارکه مطرح است. هرچند که هزینه آن توسط این شرکت تامین شده، اما به چه دلیل این آب به فلات مرکزی می‌رود؟ مگر قرار نبود کارخانه‌ها و صنایع کنار سواحل آورده شوند؟
او خاطرنشان کرد: اصفهان شهری با ظرفیت‌های تاریخی و گردشگری است و بارگذاری بیشتر ظرفیت‌های صنعتی در آن شهر ممکن نیست. این در حالی است که فولاد مبارکه در آن شهر با امید به طرح‌های انتقال آب در حال توسعه صنعتی است. درست است که فولاد مبارکه هزینه انتقال آب را پرداخت می‌کند، اما تکلیف ظرفیت شهر اصفهان چه می‌شود؟
وی ادامه داد: اصفهان شهری تاریخی و مبتنی بر صنعت گردشگری است و تحمل این حجم از صنعت را با توجه به منابع موجود ندارد. هوای آلوده، جمعیت بالا و مصرف بالای آب در این شهر دیگر اجازه توسعه صنعتی را نمی‌دهند و شرایط اصفهان در حال حاضر بسیار حاد است.
موسوی گفت: معاون اول رئیس جمهوری عنوان کرد که تمامی خطوط انتقال آب باید انجام شوند. باید گفت برخی از آنها باید انجام شوند، اما برخی دیگر مشکلات جدی دارند که باید از همین امروز تکلیف آنها مشخص شوند.
این کارشناس آب توضیح داد: موضوع مخالفت با اصل انتقال آب نیست. شیرین‌سازی و انتقال آب باید با برنامه‌ریزی دقیق‌تری همراه باشند. شیرین‌سازی مورد تاکید است، اما فاصله انتقال آب نباید بیش از 200 تا ۳۰۰ کیلومتر باشد. یعنی معادن گل‌گهر و سیرجان، آخرین نقاطی هستند که انتقال آب می‌تواند به آنها انجام شود. بیشتر از آن، به صلاح کشور نیست.
وی تصریح کرد: به عنوان مثال، انتقال آب به یزد و اردکان باید مورد بررسی قرار گیرند. اردکان یکی از آلوده‌ترین شهرهای ایران است. مسئولان می‌خواهند آب را به اردکان انتقال دهند و در آنجا صنعت فولاد که صنعتی آب‌بر به شمار می‌رود را توسعه دهند. توجیه‌پذیری این طرح مشخص نیست.
او درنهایت گفت: در مورد برنامه‌ریزی این پروژه‌ها باید تدقیق و بروزرسانی انجام شود. برخی از مسیرهای انتقال آب مانند زابل ضروری هستند و باید با قوت ادامه یابند، اما برخی دیگر باید حذف شوند.
برای مطالعه بیشتر گزارش انتقال آب بین حوضه ای، توجیه محیط زیستی و اقتصادی ندارد را در تجارت‌نیوز بخوانید.
