بانک کشاورزی پشت فرمان ایران خودرو / خرید سهام خودرو؛ نقض آشکار سیاست‌های خروج بانک‌ها از بنگاه‌داری

به گزارش تجارت نیوز، در شرایطی که بنگاه‌داری بانک‌ها به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل ناترازی شبکه بانکی و آثار مخرب آن از جمله خلق پول و تورم به شمار می‌رود و دولت و بانک مرکزی، خروج بانک‌ها از بنگاه‌داری را یکی از اولویت‌های سیاست‌گذاری اقتصادی خود در سال‌های اخیر اعلام کرده‌اند، بررسی‌ها نشان می‌دهند که یک بانک دولتی، اخیرا با خرید سهام یک شرکت خودروسازی، در خلاف جهت این سیاست گام برداشته است.

بانک کشاورزی یک درصد از سهام ایران خودرو را خرید

بررسی داده‌های سازمان بورس حاکی از آن است که بانک کشاورزی، روز 11 مردادماه بلوک 26 میلیارد برگه سهمی ایران خودرو را خریداری کرد تا با تصاحب 1.014 درصد از سهام این خودروساز، به جمع سهامداران درصدی آن بپیوندد.

این در حالی است که با گذشت دو روز از معامله این سهام و تا لحظه نگارش این گزارش، بانک کشاورزی و ایران خودرو، توضیحی در مورد این معامله ارائه نکرده‌اند. علاوه بر دو طرف این معامله، نهادهای ناظر مثل سازمان بورس و بانک مرکزی نیز تاکنون واکنشی به آن نشان نداده‌اند.

بنگاه‌داری بانک کشاورزی بر خلاف سیاست‌های دولت و بانک مرکزی

بانک کشاورزی حالا در شرایطی سهامدار عمده ایران خودرو به حساب می‌آید که دولت و بانک مرکزی، طی سال‌های اخیر بارها بر لزوم خروج بانک‌ها از بنگاه‌داری تاکید کرده بودند. حتی پیش از این، رهبر انقلاب نیز به صراحت مخالفت خود را با بنگاه‌داری بانک‌ها اعلام کرده بودند.

دیگر موضوع تاسف‌برانگیز در مورد این معامله آن است که بانک کشاورزی به عنوان یک بانک «دولتی» و «تخصصی» در زمینه فعالیت‌های مربوط به کشاورزی، سهامدار ایران خودرو شده است. آن هم در شرایطی که این معامله حتی با هدف ذکر شده در اساسنامه این بانک، یعنی «فراهم آوردن امکانات اعتباری برای زندگی بهتر در روستا و ارتقای سطح درآمد روستاییان از یکسو، افزایش تولیدات کشاورزی، ایجاد و توسعه صنایع کوچک و سنتی واقع در مناطق روستایی و مشارکت در فعالیت‌های مربوط» همخوانی ندارد.

لزوم نظارت بر بانک‌های تخصصی به جای تخصصی کردن بانک‌ها

ورود یک بانک تخصصی در بخش کشاورزی به حوزه خودروسازی در شرایطی رخ داده که محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی که در ماه‌های اخیر بارها بر لزوم تخصصی شدن بانک‌ها تاکید کرده بود، این موضوع را عاملی برای خروج بانک‌ها از بنگاه‌داری می‌دانست.

او اردیبهشت‌ماه امسال در این مورد گفت: «اجرایی شدن طرح تخصصی شدن بانک‌ها، بانک‌های مختلف باید وظایف خاص خود را داشته باشند و در حوزه تخصصی خود فعالیت کنند. از این رو فعالیت بانک‌ها در حوزه غیرمرتبط با بانکداری و ارائه خدمات بانکی غیرقابل قبول است. بانک‌ها نباید در عملیات دیگری ورود کنند و خودشان درگیر مدیریت بنگاه شوند؛ باید بنگاه را واگذار کنند. امسال حتما این کار تسریع می‌شود.»

در این شرایط اما شاید بهتر باشد که بانک مرکزی باید اولویت خود را از تخصصی کردن بانک‌ها به بهبود نظارت بر بانک‌های تخصصی تغییر دهد.

خرید سهام ایران خودرو توسط بانک کشاورزی دقیقا برخلاف سیاست‌های مبارزه با بنگاه‌داری است

تجارت‌نیوز برای بررسی دقیق‌تر موضوع خرید سهام ایران خودرو توسط بانک کشاورزی، با یوسف کاووسی، کارشناس بانکی و مدیرکل اسبق بازرسی بانک مرکزی به گفت‌وگو پرداخت.

او در این باره توضیح داد: «گاهی اوقات بانک‌ها در چارچوب قراردادهای بانکداری اسلامی می‌توانند درصدی از سرمایه خود را به صورت مستقیم سرمایه‌گذاری کنند و پس از مدتی سرمایه خود را بازگردانند. همچنین ممکن است مشارکت حقوقی صورت گیرد که معمولا برای یک پروژه خاص است و پس از آن، پول بانک بازگردانده می‌شود.»

او ادامه داد: «اگر این خرید سهام خارج از شرایط ذکر شده باشد، دقیقا برخلاف سیاست‌های مبارزه با بنگاه‌داری بانک مرکزی است. ظاهراً بانک مرکزی در این مدت پیگیر موضوع خروج بانک‌ها از بنگاه‌داری بوده است اما اینکه تا چه حد موفق شده، بحث دیگری است.»

بانک کشاورزی هیچ ربطی به حوزه خودروسازی ندارد

کاووسی به خبرنگار تجارت‌نیوز گفت: «بانک کشاورزی به عنوان بانکی تخصصی در حوزه کشاورزی مطرح است و اخیراً رئیس کل بانک مرکزی تاکید زیادی روی تخصصی شدن بانک‌ها داشته است. این موضوع با ورود بانک کشاورزی به سهام ایران خودرو که یک شرکت خودروسازی است، تناقض دارد و بانک کشاورزی هیچ ربطی به این حوزه ندارد.»

او افزود: «بهتر است بانک مرکزی به جای تمرکز بر تخصصی کردن بانک‌ها، بر عملکرد درست آنها در حوزه‌های تخصصی نظارت کند. مثلا بانک کشاورزی باید فقط در حوزه کشاورزی فعالیت کند و وارد پروژه‌ها یا سرمایه‌گذاری‌های غیرمرتبط نشود. همین موضوع درباره بانک مسکن و سایر بانک‌های تخصصی نیز صدق می‌کند؛ هر بانک باید تنها در حوزه تخصصی خود فعال باشد.»

عملکرد نظارتی بانک مرکزی طی سال‌های اخیر ضعیف بوده است

مدیرکل اسبق بازرسی بانک مرکزی اظهار کرد: «عملکرد نظارتی بانک مرکزی طی سال‌های اخیر ضعیف بوده است. هر بانکی به طور مستقل عمل می‌کند و اصلاح جدی در عملکرد بانک‌ها صورت نگرفته است. حتی در زمان دولت سیزدهم که اعلام شد طی 6 ماه وضعیت چند بانک ناتراز تعیین تکلیف می‌شود، چهار سال گذشته ولی تغییر قابل توجهی رخ نداده است. بانک‌ها همچنان مشکلات زیادی دارند و در عمل به سیاست‌های اصلاحی توجهی نمی‌شود.»

برای مطالعه بیشتر صفحه بانک و بیمه در تجارت‌نیوز را دنبال کنید.