تاثیر فعالسازی مکانیزم ماشه بر اقتصاد ایران

به گزارش تجارت نیوز، به تازگی سه کشور اروپایی بریتانیا، آلمان و فرانسه برای فعال کردن مکانیسم ماشه اقدام کرده‌اند و مهلتی یک ماهه برای حل و فصل اختلافات فعلی پیشنهاد داده‌اند. هنوز مشخص نیست در نهایت مکانیسم ماشه به کجا خواهد کشید اما فعال شدن آن می‌تواند اثرات زیادی روی اقتصاد ایران داشته باشد. در ادامه به برخی از این آثار خواهیم پرداخت.

مکانیسم ماشه چیست؟

مکانیسم ماشه یا اسنپ‌بک سازوکاری است که در توافق هسته‌ای برجام سال 2015 در نظر گرفته شد تا در صورتی که به تعبیر اعضای شورای امنیت سازمان ملل تعهدات ایران نقض شود، تحریم‌های این شورا مجددا اعمال شوند. حتی یکی از اعضای دائم شورای امنیت هم می‌تواند برای بازگشت تحریم‌ها و استفاده از مکانیسم ماشه اقدام کند و نیازی به موافقت همه اعضای این شورا نیست. مهلت این مکانیسم تا 26 مهر ماه امسال است و پس از آن استفاده‌ای ندارد. به همین دلیل هم در روزهای اخیر این موضوع اهمیت بالایی پیدا کرده است.

تاثیرات مکانیسم ماشه روی اقتصاد کلان

مکانیسم ماشه در کنار قیمت دارایی‌ها، می‌تواند اقتصاد ایران را از نظر متغیرهای اقتصاد کلان تحت تاثیر قرار دهد. این مکانیسم مواردی مانند نرخ ارز، بیکاری و تورم را تغییر می‌دهد.

اثر مکانیسم ماشه روی بیکاری

اگر مکانیسم ماشه فعال شود، کسب‌وکارها و بنگاه‌های خرد با دشواری‌های زیادی روبرو می‌شوند و بالا رفتن نرخ تورم نیز قدرت خرید مردم را کاهش می‌دهد. این موضوع می‌تواند روی بالا رفتن نرخ بیکاری موثر باشد. طبق ارزیابی کارشناسان اتاق بازرگانی ایران، نرخ بیکاری فعلی که در حال حاضر بر اساس داده‌های مرکز آمار کمتر از 10 درصد است، ظرف چند ماه به 12 درصد افزایش پیدا کند. البته این نرخ می‌تواند بسته به خوشبینانه یا بدبینانه بودن شرایط، بین 10.5 تا 14 درصد هم باشد. البته این ارقام و اعداد دیگر این گزارش قطعی نیستند و صرفا پیش‌بینی هستند، بنابراین ممکن است محقق نشوند.

آثار تفنگ ماشه روی تغییرات نرخ ارز

فعال شدن مکانیسم ماشه می‌تواند نرخ ارز را به شدت تحت تاثیر قرار بدهد. در این شرایط احتمال دارد درآمدهای ارزی ایران کمتر شود. همین موضوع روی افزایش نرخ ارز موثر است. ارزیابی انجام شده از سوی کارشناسان اتاق بازرگانی دلار را در صورت اجرایی شدن این مکانیسم 135 هزار تومان برآورد می‌کند؛ هرچند کف و سقف این پیش‌بینی 115 تا 165 هزار تومان است.

مکانیسم ماشه با رشد اقتصادی چه می‌کند؟

با توجه به شرایطی که بازگشت تحریم‌ها برای کسب‌وکارها به وجود می‌آورد، رشد اقتصادی کشور ممکن است کاهش یابد. ارزیابی‌های فوق بر این است که نرخ رشد اقنصادی در این صورت می‌تواند منفی شود. البته در سناریوی خوشبینانه همچنان ممکن است رشد اقتصادی مثبت را تجربه کنیم.

مکانیسم ماشه تورم را کجا می‌برد؟

بر اساس آثاری که در بالا اشاره کردیم، مکانیسم ماشه می‌تواند باعث تورم انتظاری شود. علاوه بر این، به دلیل کاهش احتمالی تولید و واردات و همچنین بالا رفتن نرخ ارز، تورم را نیز در کوتاه‌مدت بالا ببرد. پیش‌بینی اتاق ایران از تورم سالانه این است که در شرایط اجرایی شدن اسنپ‌بک به 75 درصد برسد هرچند میزان خوشبینانه آن 60 درصد و میزان بدبینانه آن 90 درصد برآورد شده است.

مکانیسم ماشه چه اثری روی سرمایه‌گذاری دارد؟

یکی از مهمترین آثار ماشه روی سرمایه‌گذاری است. از آنجا که این اتفاق موجب تورم می‌شود، سرمایه‌گذاری را نیز تحت تاثیر قرار می‎دهد. علاوه بر کاهش احتمالی سرمایه‌گذاری خارجی، قیمت دارایی‌ها نیز در این شرایط رشد خواهند کرد. در ادامه علاوه بر بررسی اثر مکانیسم ماشه روی دارایی‌های مختلف، راه‌هایی برای سرمایه‌گذاری با پول کم در این وضعیت معرفی خواهیم کرد.

دو سناریوی متفاوت پیش روی بازار سهام

بازار سهام مانند سایر بخش‌های اقتصاد از مکانیسم ماشه تاثیر می‌پذیرد اما ممکن است شرایط دوگانه‌ای داشته باشد. اگر ریسک‌ها خیلی بالا نباشند، ممکن است دوباره با وضعیتی مانند سال 98 تا اوایل 99 روبرو شویم. در این وضعیت، قیمت سهام همگام با افزایش قیمت دارایی‌های شرکت‌ها و تجدید ارزیابی آنها بالا می‌رود و شاخص کل بازار رشد خوبی را تجربه خواهد کرد. البته اگر ریسک‌ها بسیار زیاد باشند، بازار سهام ممکن است جایی برای رشد نداشته باشد. افرادی که مایل به سرمایه‌گذاری در بازار سهام هستند اما وقت یا دانش زیادی از این بازار ندارند، می‌توانند با در نظر گرفتن احتیاط و در صورتی که پورتفوی متنوعی دارند که میزان ریسک آن ها را تعدیل میکند در صندوق سهامی سرمایه‌گذاری کنند.

ماشه، اهرم رشد طلا

شاید مهمترین اثر مکانیسم ماشه روی فلز زرد باشد و سرمایه گذاری در طلا به شدت تحت تاثیر قرار گیرد. در بالا به اثر اسنپ‌بک روی بالا رفتن دلار اشاره کردیم. بالا رفتن قیمت اونس جهانی که صعودی به نظر می‌رسد، همگام با رشد دلار، چشم‌انداز رشد قیمت طلا را بالا می‌برد. کسانی که پول زیادی ندارند یا از نگهداری طلای فیزیکی می‌ترسند، می‌توانند بجای خرید طلای فیزیکی از صندوق طلا استفاده کنند.

بانک بدترین گزینه برای سرمایه‌گذاری در شرایط فعالسازی ماشه

در این شرایط بانک بدترین گزینه برای سرمایه‌گذاری است چرا که بازدهی پایینی در شرایط تورمی ارائه می‌کند و نرخ آن ثابت است. اگر به هر دلیلی نیاز به سرمایه‌گذاری در بازار مشابهی داشتید، بهتر است صندوق درآمد ثابت را انتخاب کنید. این صندوق‌ها علاوه بر سود بالاتر نسبت به بانک، نرخ شکست هم ندارند و سود روزشمار پرداخت می‌کنند.

مکانیسم ماشه و آثار آن بر اقتصاد خرد

اثر مهم دیگر برقراری و فعالسازی مکانیسم ماشه، دچار مشکل شدن کسب‌وکارهای خرد و کوچک است. بسیاری از کسب‌وکارهای کوچک با فعال شدن اسنپ‌بک بازار خود را از دست می‌دهند و با افت فروش و تولید مواجه می‌شوند. هزینه واردات دستگاه‌ها نیز بالاتر می‌رود و تعمیرات آنها دشوارتر می‌شود. نرخ استهلاک نیز بالاتر می‌رود و شرکت‌ها توانایی پرداخت هزینه‌های مربوط به نیروی کار و سایر موارد را ندارند. این موارد روی اقتصاد خرد و تولید و سودآوری کلی شرکت‌ها اثر منفی می‌گذارد.