مدیرکل آمارهای اقتصادی بانک مرکزی توضیح میدهد
تغییر سال پایه چرا و چگونه
به تازگی سال پایه محاسبات تورم در بانک مرکزی از سال 1390 به سال 1395 تغییر کرده است. اما این تغییر چرا اتفاق افتاده و چه نتایجی در بر خواهد داشت؟
به تازگی سال پایه محاسبه نرخ تورم در ایران از سال 1390 به سال 1395 تغییر کرده است. اما تغییر سال پایه به چه هدفی انجام شده و چه نتایجی را در پی خواهد داشت؟ اینها سوالاتی است که علیرضا مقتدایی، مدیرکل آمارهای اقتصادی بانک مرکزی به آنها پاسخ میگوید
به گزارش تجارتنیوز به نقل از روابط عمومی بانک مرکزی، یکی از مشکلاتی که اعلام نرخ تورم با آن روبروست، تفاوت در سبد کالاها، شیوه و جامعه هدف مطالعه سازمانهای متولی یعنی بانک مرکزی و مرکز آمار به حساب میآید. مسالهای که اختلاف همیشگی بین نرخهای اعلامی این دو سازمان را باعث شده است. اما آیا این مشکل هنگام بازنگری و تغییر سال پایه مرتفع میشود؟
به گفته مقتدایی، از آنجا که شهرهای نمونه در بررسیهای قبلی شامل تمام شهرهای مهم ایران بود که هم اکنون نیز درصد بالایی از جمعیت شهری کشور در آن ساکن هستند، در تجدید نظر سال ۱۳۹۵ تعداد و ترکیب شهرهای مورد بررسی نسبت به سال پایه ۱۳۹۰ ثابت ماند. لیکن برخی از شهرها در طبقه بندی شهرهای بزرگ، شهرهای متوسط و شهرهای کوچک جابجایی داشتند. هدف از این طبقهبندی، محاسبه شاخص برای هر یک از این طبقات شهری همگن به طور جداگانه و همزمان با شاخصهای استانی و شاخص کل کشور است تا با استفاده از نتایج حاصل از این محاسبات بتوان سریهای زمانی را در هر یک از گروههای اشاره شده حفظ و امکان مطالعه دقیقتر را فراهم کرد.
مدیر کل آمارهای اقتصادی بانک مرکزی میگوید: در بررسی بودجه خانوار، هزینههای انجام شده توسط خانوارهای موردبررسی از دو قسمت، هزینههای مصرفی و هزینههای سرمایهگذاری تشکیل میشود. برای مثال هزینه خرید یخچال، مبل و اجاق گاز از نوع هزینههای مصرفی است، حتی اگر برای مصرف در آینده خریداری شده باشد، اما هزینههای خانوار برای ایجاد ساختمان، هزینه سرمایهگذاری محسوب میشود. در این طرح تمام هزینههایی که به نوعی هزینه سرمایهگذاری تلقی میشود در محاسبات شاخص منظور نشده است و هزینههای مصرفی خالص خانوارها مورد محاسبه قرار گرفته است.
او میافزاید: برای انتخاب کالاها و خدمات مشمول شاخص و تعیین ضرایب اهمیت آنها بر پایه سال ۱۳۹۵، مراحلی به این شرح انجام گرفت. ابتدا ضرایب اهمیت تمام اقلام مصرفی خانوارهای شهری در سال ۱۳۹۵ محاسبه شد. برای این منظور، نسبت متوسط هزینه هر یک از اقلام مصرفی خانوارهای شهری به متوسط کل هزینههای مصرفی آن خانوارها در سال ۱۳۹۵ محاسبه و تحت عنوان وزن یا ضریب اهمیت یا اهمیت نسبی هر یک از اقلام در سبد مصرفی خانوارها مشخص شد. سپس کالاها و خدماتی که دارای وزن یا ضریب اهمیت بیشتری بودند با توجه به امکان قیمتگیری و پوشش مناسب طبقه بندی COICOP انتخاب شدند.
نتایج تغییر سال پایه
اما آیا این تغییر پایه تفاوتی را در نرخ تورم اعلامی ایجاد میکند؟ مدیرکل آمارهای اقتصادی بانک مرکزی در این باره میگوید: بر اساس نتایج بدست آمده مبنی بر سال پایه ۱۳۹۵ عدد شاخص در مرداد ماه ۱۳۹۶ برابر ۱۰۷.۷ و نرخ تورم تا پایان مرداد ماه معادل ۱۰ درصد می باشد. که نسبت به نرخ تورم ۱۰.۳ درصدی اعلامی در تیرماه سال جاری بر اساس سال پایه ۱۳۹۰ به میزان ۰.۳ واحد درصد کاهش داشته است.
مقتدایی میافزاید: با دور شدن از سال پایه، مصرف کالاهای جانشینی که قیمت نسبی آن ها نسبت به سایر کالاها کمتر است افزایش می یابد و همین موضوع باعث می شود که کالاهای جانشین سهم هزینه ای بیشتری را در سبد خانوارها به خود اختصاص دهند. بنابراین نرخ تورمی که بر اساس ضرایب اهمیت قدیمی بدست می آید بیشتر از نرخ تورم واقعی (بر الگوی مصرف فعلی) می شود (که آن را اریبی بیش براورد می نامند) و پس از تغییر سال پایه قدیم به سال پایه جدید نرخ تورم به دست آمده از عدد قبلی کوچکتر خواهد شد.
به گقته او در تجدید نظر سال ۱۳۹۵ با تدبیر مدیریت عالی بانک مرکزی، برنامه ریزی دقیق انجام فرایندهای تجدید نظر و همت مضاعف همکاران مدیریت کل آمارهای اقتصادی زمان بین دو سال پایه از ۷ سال به ۵ سال تقلیل یافت و اریبی بیش براورد به میزان قابل ملاحظه ای کم شد و تنها شاهد افت ۰.۳ واحد درصدی در نرخ تورم در مرداد ماه ۱۳۹۶ هستیم. در تجدید نظر های قبلی این اریبی تا ۲ واحد درصد نیز محاسبه شده است و یکی از نقاط ضعف این شاخص برشمرده می شد که در تجدید نظرسال ۱۳۹۵ رفع شد.
نظرات