دستگاه سورتینگ پسته؛ گمشده پسته‌کاران ایران

در حال حاضر ایران دومین تولیدکننده بزرگ پسته در دنیا به شمار می‌رود. این حجم عظیم از تولید پسته در استان‌های کرمان، سمنان، خراسان و سایر نقاط کشور تولید می‌شود. علیرغم سرمایه‌گذاری زیادی که در این زمینه صورت گرفته و تلاش بی‌وقفه‌ای که توسط پسته‌کاران انجام می‌شود، پسته‌کاران به سود مطلوب و قابل دسترس خود نمی‌رسند. آمار و ارقام عمق این مسئله را بهتر نشان می‌دهند. طبق آمار نهادهای بین‌المللی، به طور متوسط قیمت هر کیلو پسته آمریکا ۷.۹ دلار و پسته ایران ۸.۳ دلار است. یعنی قیمت فروش پسته در بازارهای جهانی برای این دو کشور که تولیدکنندگان اصلی پسته هستند بسیار نزدیک است. این در حالی است که هزینه تمام شده هر کیلو پسته آمریکا طبق آخرین تحقیقات دانشگاه دیویس حدود ۲.۶ دلار و هزینه تمام شده پسته ایران بر اساس بررسی انجمن پسته ایران حدود ۴.۱۵ دلار است. این یعنی یک تولیدکننده در آمریکا به نسبت مخارج خود، دو برابر تولیدکننده ایرانی سود به دست می‌آورد.

حاشیه سود پایین پسته‌کاری در ایران دلایل مختلفی از جمله نوع کاشت و داشت و برداشت، مدیریت منابع و نوع فراوری محصول دارد که هر کدام در محل خود قابل بحث است. یکی از مواردی که مستقیما بر قیمت محصول تاثیر داشته و می‌تواند حاشیه سود آن را بالا ببرد، یک دست و سورت شده بودن محصول نهایی است. این موضوع برای تولیدکنندگان یا صادرکنندگان عمده پسته اهمیت بسیار زیادی دارد چرا که این تفاوت در حاشیه سود برای حجم فروش‌های زیاد، به اعداد و ارقام بسیار بزرگی منجر خواهد شد.

دستگاه سورتینگ و بازارهای مناسبتی

سورت پسته برای تولیدکنندگان عمده از دو جهت می‌تواند مفید و درآمدزا باشد. حالت اول زمانی است که پسته‌کار حجم بسیار زیادی پسته را برداشت کرده و باید‌ آن را برای فروش در بازارهای مناسبتی خاص داخلی یا خارجی مثل عید نوروز یا کریسمس به فروش برساند. این گونه بازارها فرصت بسیار خوبی برای فروش پسته با قیمت بالا و کسب درآمد بیشتر هستند. اما در چنین بازارهای بزرگی رقبای دیگر به خصوص رقبای خارجی پسته بسیار مرغوب و سورت شده ارائه می‌کنند. بنابراین برای رقابت در چنین شرایطی چاره‌ای جز سورتینگ پسته وجود ندارد. از طرفی پسته در ایران عمدتا به صورت دستی سورت می‌شود. سورت دستی علاوه بر اینکه هزینه زیادی به تولیدکننده تحمیل می‌کند، کند بوده و حتی با وجود تعداد زیاد نیروی انسانی نیز در خیلی از موارد امکان سورت تمام محصول موجود تا قبل از مناسبت‌های مدنظر وجود ندارد. این یکی از تفاوت‌های مهم تولید پسته در ایران و آمریکاست. در آمریکا به کمک مکانیزه کردن فرایندهای مختلف فراوری، پسته را در زمان کم و با هزینه پایین به مرحله فروش می‌رسانند.

نتیجه چنین شرایطی این است که پسته‌کار ایرانی نهایتا بخشی از محصول خود را در بازار اصلی با قیمت خوب می‌فروشد اما قادر نیست تمام حجم بالای محصول خود را تا زمان مورد نظر که پسته بازار خوبی دارد سورت کرده و آماده ورود به بازارهای بزرگ کند و در نتیجه مجبور می‌شوند محصول خود را ارزان‌تر از ارزش واقعی آن به فروش برسانند. در حالی که اگر سورت پسته به صورت هوشمند و اتوماتیک به کمک دستگاه برخوردار از هوش مصنوعی انجام می‌شد، همان تولیدکننده می‌توانست بدون نیاز به افزایش نیروی انسانی تمام محصول خود را در زمان مناسب سورت کند.

سورت پسته برای بازارهای دائمی

حالت دومی نیز که سورت پسته می‌تواند منجر به درآمد بیشتر تولیدکنندگان بزرگ شود، وقتی است که تولیدکننده یا صادرکننده به جای بازارهای مناسبتی در زمان‌های خاص، بازار پسته را به صورت یکنواخت در طول سال مورد هدف قرار می‌دهند. این تولیدکنندگان باید بتوانند حجم مشخصی از پسته را به طور مداوم در هر ماه تامین کنند. در چنین شرایطی نیز تولیدکننده نیاز دارد پسته سورت شده و مرغوب تامین کند تا بتواند با قیمت خوبی محصول خود را تحویل دهد. اگر پسته‌کار بخواهد به صورت دستی سورتینگ پسته را انجام دهد، قادر نخواهد بود حجم زیادی پسته را به صورت ماهانه آماده کند و عملا بازیگر مهمی در بازار بزرگ پسته نخواهد بود. در صورتی که با استفاده از دستگاه سورتینگ پسته با قابلیت هوش مصنوعی می‌تواند خود را در بازار پسته مطرح کند. برای مثال اگر یک تولیدکننده با سورت دستی، ۱ تن پسته در روز آماده کند، به کمک سورتینگ هوش مصنوعی قادر خواهد بود با همان نیروی انسانی سابق، حجم آماده‌سازی خود را به ۸ تن در روز برساند.

نحوه عملکرد دستگاه سورتینگ هوش مصنوعی

نوع متداول دستگاه سورتر که برای محصولاتی مثل برنج استفاده می‌شود، کالر سورتر نام دارد. اما کالر سورتر قادر به سورت محصول پسته نیست چرا که کالر سورتر محصول ورودی را تنها بر اساس رنگ آن جداسازی می‌کند. به همین دلیل فقط برای محصولات تک رنگ مناسب است. پسته دارای شکل‌های متنوع بوده و هر دانه آن می‌تواند از چندین رنگ مختلف تشکیل شده باشد. به همین دلیل سورتری که برای پسته استفاده می‌شود باید هوشمند بوده و سورترهایی که با رنگ کار می‌کنند و به کالرسورتر یا سورت لیزری معروفند برای این کار به هیچ وجه مناسب نیستند.

دستگاه سورت پسته آی‌سورتر با قابلیت هوش مصنوعی توسط شرکت دانش‌بنیان نوژان طراحی و ساخته شده و تاکنون در نقاط مختلفی در کشور نصب و اجرا شده است. این دستگاه توانایی سورت پسته بر اساس شکل ظاهری محصول را داراست. هوش مصنوعی دستگاه آی سورتر ظاهرهای مختلف پسته مانند پسته خندان، دهان بست، کجو و غیره را یاد گرفته و بر اساس آن هر دسته‌ای را تنها با یک انتخاب جداسازی می‌کند.