پرواز «شاهین» در جشن سی‌مرغ

به گزارش تجارت‌نیوز ، در حالی که بسیاری از متقاضیان خرید خودرو برای به‌دست‌آوردن یک دستگاه تولید داخلی ماه‌ها و حتی سال‌هاست در لاتاری خودروسازان صف کشیده‌اند، اما ایران‌خودرو و سایپا خط تولید خود را به محلی برای توزیع رانت تبدیل کرده‌اند.

این خطوط تولید یک روز در اختیار طرح جوانی جمعیت و مادران دارای بیش از یک فرزند قرار می‌گیرد، روز دیگر به محل اعطای رانت به صاحبان خودروهای فرسوده. در آخرین نوآوری نیز ایران خودرو و سایپا تصمیم گرفتند چند خودرو شاهین و تارا را به جشنواره فیلم فجر پیش‌کش کنند.

از اکران فیلم‌های بیضایی تا عرضه رانت‌هایی خودرویی!

جشنواره‌ای که روزی محلی برای نمایش فیلم‌های کارگردانانی نظیر بهرام بیضایی، عباس کیارستمی، داریوش مهرجویی، ناصر تقوایی و … بود و مخاطبان برای رسیدن به اولین اکران فیلم‌های این فیلم‌سازان بین‌المللی، سینماها را به شلوغ‌ترین محل شهر تبدیل می‌کردند، حالا به عرصه‌ای برای توزیع برخی از رانت‌ها، ازجمله رانت‌ خودرویی تبدیل شده است.

در اختتامیه چهل و یکمین دوره جشنواره فیلم فجر که شب گذشته برگزار شد، در کنار سنت اهدای سی‌مرغ بلورین، به برخی از برگزیدگان ازجمله بازیگران منتخب نقش اول یک دستگاه خودرو داخلی هم اهدا شد. خودروی شاهین در بخش زنان و تارا برای برگزیدگان مرد در نظر گرفته شد.

البته مجید صالحی به‌عنوان یکی از برندگان این خودرو را به مردم زلزله‌زده خوی تقدیم کرد و علی نصیریان، دیگر برگزیده بخش مردان همان‌طور که از ابتدا اعلام کرده بود حاضر به شرکت در این مراسم نشد تا جایزه خود را شخضاً دریافت گند.

خونی رنگین‌تر از 11 میلیون نفر

پیش‌کشی خودروسازان دولتی حالا صدای بسیاری از متقاضیان را درآورده که بارها و بارها در طرح‌های فروش و پیش‌فروش ثبت‌نام کرده‌اند، اما با گذشت بیش از دو سال هنوز در این لاتاری ناکام مانده‌اند.

آن‌ها این پرسش را مطرح می‌کنند که چه تفاوتی میان صاحبان سایر مشاغل و سینماگران وجود دارد که صرفاً با نقش‌آفرینی در یک فیلم صاحب رانتی می‌شوند که بیش از 11 میلیون نفر از جمعیت کشور برای آن صف می‌کشند؟ چه بسا این بازیگران به‌مراتب دستمزدهای بسیار بالاتری نسبت به اکثر متقاضیان خودرو دارند و به‌واسطه شغل و شهرت خود به اصحاب قدرت و ثروت هم نزدیک‌ترند و می‌توانند پله‌های ترقی را سریع‌تر طی کنند.

همچنین بسیاری از شهروندان هستند که خارج از جشنواره و نه صرفاً با حضور در یک پروژه، سال‌هاست که در شغل و منصب خود درخشان عمل می‌کنند، اما از آنجایی که هیچ دوربینی استعداد و توانایی آن‌ها را ثبت نمی‌کند، تا به حال نه سی‌مرغی دریافت کرده‌اند که اسطوره شوند و نه رانتی که بر بال‌های شاهین بنشینند.

سیاست‌گذاری و حکمرانی بازار خودرو طی سال‌های اخیر به سمتی پیش رفته که شکافی میلیونی میان عرضه و تقاضا مشاهده می‌شود. در حالی که تولید سالانه دو خودروساز دولتی دیگر به یک میلیون دستگاه هم نمی‌رسد، نگاهی به تعداد ثبت‌نام‌کنندگان آخرین طرح فروش فوق‌العاده ایران خودرو نشان می‌دهد حداقل 11.5 میلیون تقاضای بالقوه در بازار وجود دارد. بروز این شکاف در عرضه و تقاضا و کوتاه‌ماندن دست مردم از خودرو باعث شده تا قیمت خودرو در بسیاری از موارد از کارخانه تا بازار به دو برابر و حتی بیشتر برسد.

پیش از این نیز دولت حدود شش سال واردات خودرو را به کشور ممنوع کرد تا علاوه بر سیاست‌گذاری، انحصار بازار و توزیع نیز در اختیار تولیدکنندگان و مونتاژکاران دولتی بماند. گرچه امسال دولت قانون ممنوعیت واردات لغو شد، اما تا کنون محصولات خارجی به‌صورت قطره‌چکانی به ایران رسیده‌اند و اطلاعات به‌دست‌آمده نشان می‌دهد تعداد آن‌ها هنوز 300 دستگاه هم نیست.

خودرو؛ اهرم فشار حکمرانی

این نوع نظام حکمرانی در صنعت خودروسازی باعث شده تا اکنون بازار به اهرمی برای توزیع رانت و پیشبرد سیاست‌های دولت تبدیل شود. یک روز دولت برای پیشبرد سیاست‌های جمعیتی خود و تشویق خانواده‌ها به فرزندآوری نیمی از سهمیه لاتاری‌های خود را به مادران دارای بیش از یک فرزند اختصاص می‌دهد و روز دیگر احتمالاً برای پشت‌کردن به هنرمندانی که یک جشنواره را تحریم کرده‌اند از چنین رانتی رونمایی می‌کند!

چنانکه در سال‌های گذشته جوایز برگزیدگان جشنواره فجر محدود به سی‌مرغ و احتمالاً جایزه نقدی می‌شد، اما امسال علاوه بر اینکه داوران برای هر بخش چند جایزه در نظر گرفتند و به قول مجری برگزاری جشنواره، سخاوتمندانه عمل کردند، از بذل و بخشش 533 میلیونی ایران خودرو برای بازیگر زن و 622 میلیونی سایپا برای بازیگران مرد رونمایی شد.

به نظر می‌رسد با توجه به اینکه از ابتدای جشنواره امسال تعداد قابل‌توجهی از سینماگران مطرح کشور به دلیل اعتراض به شرایط کنونی کشور حضور در شوی سینمایی امسال را تحریم کردند، حال قرار است با اعطای رانت خودرویی، دولت بر جذابیت‌های حضور در جشنواره فجر بیفزاید.

به هر ترتیب به نظر می‌رسد خودرو دیگر از یک کالای اقتصادی خارج شده و به محصولی سیاسی برای پیشبرد برخی از برنامه‌ها تبدیل شده است. تا زمانی که انحصار بازار از دست دولت خارج نشود و میزان تولید و عرضه به تقاضا نرسد، احتمالاً باید شاهد رانت‌های جدیدی در این عرصه باشیم.