رد پای هوش مصنوعی در دریا / چرا صنعت کشتیرانی به اهرم های دیجتال متوسل شد؟

به گزارش تجارت نیوز، صنعت جهانی کشتیرانی در تلاش است با بهره‌گیری از هوش مصنوعی تعداد آتش‌سوزی‌های مرگبار در دریا را کاهش دهد؛ حوادثی که در سال ۲۰۲۴ به بالاترین سطح خود طی یک دهه رسیده و دلیل اصلی آن افزایش حمل کالاهای حاوی باتری و سایر مواد اشتعال‌زا است. به گفته شورای جهانی کشتیرانی (World Shipping Council)، مهم‌ترین علت افزایش آتش‌سوزی‌ها، عدم اعلام صحیح محموله‌های خطرناک از سوی عوامل کشتیرانی بوده؛ اقدامی که گاه به دلیل سهل‌انگاری و گاه برای فرار از پرداخت هزینه‌های بالاتر حمل بارهای خطرناک صورت می‌گیرد. این نهاد اکنون برنامه‌ای برای شناسایی متخلفان راه‌اندازی کرده است.

چرا صنعت کشتیرانی به هوش مصنوعی متوسل شد؟

اهرم جدید یعنی هوش مصنوعی قرار است میلیون‌ها رزرو بار را در لحظه اسکن و با استفاده از الگوریتم‌ها و الگوهای شناسایی ریسک، موارد مشکوک را نشانه‌گذاری کند تا در صورت نیاز، شرکت‌های حمل‌ونقل بررسی‌های فیزیکی انجام دهند.

جو کرامک، مدیر اجرایی شورای جهانی کشتیرانی، در آغاز هفته بین‌المللی کشتیرانی لندن اعلام کرد که شرکت‌هایی که ۷۰ درصد ظرفیت حمل‌ونقل کانتینری جهان را در اختیار دارند به این طرح پیوسته‌اند. او گفت: «ما بارها شاهد حوادث غم‌انگیزی بوده‌ایم که در اثر اعلام نادرست محموله‌ها به آتش‌سوزی‌های فاجعه‌بار و حتی مرگ انسان‌ها منجر شده است.»

هفته گذشته، کشتی کانتینری Wan Hai 503 که تحت پرچم سنگاپور فعالیت داشت، پس از دو ماه سرگردانی در پی وقوع آتش‌سوزی در سواحل هند و مرگ چهار خدمه، سرانجام وارد بندر جبل‌علی امارات شد. گفته می‌شود حریق از محفظه کشتی آغاز شده، هرچند شرکت تایوانی Wan Hai Lines سیاست سخت‌گیرانه‌ای درخصوص عدم نگهداری بارهای خطرناک در محفظه دارد و این امر باعث گمانه‌زنی درباره اعلام نادرست بخشی از محموله‌ها شده است.

در نمونه‌ای دیگر، تحقیقات آتش‌سوزی ژانویه ۲۰۱۹ در کشتی آلمانی Yantian Express نشان داد که دلیل حادثه، اعلام اشتباه «زغال نارگیل» به‌عنوان «پلت‌های نارگیل» بوده است.

پشت پرده افزایش آتش‌سوزی‌ها در دریا

ابتکار هوش مصنوعی با استقبال صنعت بیمه دریایی نیز مواجه شده است. گروه بین‌المللی P & I Clubs که ۹۰ درصد ناوگان دریایی جهان را تحت پوشش خود قرار داده است، از این طرح حمایت کرده و خواستار «گسترش فراگیر آن در بخش کشتیرانی کانتینری» شده است. در این میان گزارش ایمنی دریایی ۲۰۲۵ شرکت Allianz نیز نشان داد که تعداد آتش‌سوزی‌ها در تمامی انواع کشتی‌ها طی سال ۲۰۲۴ به اوج ده‌ساله رسیده و بارهای به شکلی نادرست اعلام شده که «مهم‌ترین نگرانی» فعالیت‌های مخفیانه شرکت‌های حمل‌ونقل بوده است.

این گزارش همچنین هشدار داد که افزایش تعداد کشتی‌های کانتینری خاموش‌کردن آتش را دشوارتر کرده و روند جهانی به‌سوی برقی‌سازی – با دو برابر شدن تقاضا برای باتری‌های لیتیوم-یونی تا سال ۲۰۳۰ (به ارزش ۳۲۲ میلیارد دلار) – نیز ریسک‌ها را افزایش داده است.

راول خانا، ناخدای پیشین کشتی‌های باری و رئیس بخش مشاوره ریسک دریایی Allianz، در این باره به فایننشال تایمز گفت: «اعلام اشتباه بارها سال‌هاست مشکل‌ساز است، اما رشد ابعاد کشتی‌ها هزینه آتش‌سوزی‌ها را بیشتر کرده است.» او در ادامه خاطرنشان کرد: «ده سال پیش، بزرگ‌ترین کشتی‌ها ۱۰ هزار کانتینر حمل می‌کردند، اما اکنون ظرفیت آن‌ها به ۲۴ هزار رسیده است. آخرین مشکل هم باتری‌های لیتیوم-یونی است؛ بنابراین برخی صاحبان کالا محموله‌هایشان را متفاوت اعلام می‌کنند، مثلا از حمل قطعات کامپیوتر می‌گویند تا از هزینه‌های اضافه فرار کنند.»

تردیدها درباره واکنش آمریکا

رئیس بخش مشاوره ریسک دریایی Allianz افزود: «نرم‌افزار مبتنی بر هوش مصنوعی می‌تواند الگوها و ناهنجاری‌ها را شناسایی و از رویدادهای قبلی بیاموزد و با گذر زمان قدرتمندتر شود.» به باور او: «زیبایی کار این است که اگر مثلا بفهمد در گذشته عنوان اسباب‌بازی کودکان از تایوان به‌عنوان پوششی برای مواد آتش‌بازی استفاده شده، برای مراجعات بعدی این مورد را به‌خاطر می‌سپارد و در جستجوهای آینده کلیدواژه‌ها و داده‌های جغرافیایی را مدنظر قرار می‌دهد.»

به‌جز موضوع ایمنی، مدیران صنعت اعلام کردند که وخامت اوضاع ژئوپلیتیک و دستورکار کربن صفر نیز در رویداد لندن محور بحث خواهد بود. ماه آینده، سازمان بین‌المللی دریانوردی (IMO) قرار است درباره طرح بحث‌برانگیزی برای ایجاد سازوکار جهانی قیمت‌گذاری کربن در حمل‌ونقل دریایی رای‌گیری کند. پیش‌نویس این توافق برای اعمال جریمه بر کشتی‌هایی که استانداردهای جهانی انتشار گازها را رعایت نمی‌کنند، در آوریل گذشته با حمایت اکثریت ۱۷۵ کشور عضو تصویب شد، اما با مخالفت جدی ایالات متحده روبه‌روست.

دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در بیانیه‌ای در ماه اوت چارچوب کربن صفر IMO را به‌عنوان «مالیات جهانی» بر مردم آمریکا رد کرد و هشدار داد که واشنگتن «در صورت نیاز برای مقابله با کشورهایی که مانع تلاشش برای مسدود کردن این طرح شوند، گزینه های تلافی جویانه را انتخاب خواهد کرد.»