چرا سال ۲۰۲۳ سال رکود خواهد بود؟

به گزارش تجارت‌نیوز ، سال 2022 سال یک دوره طولانی بی‌ثباتی و ناامنی بود که با حمله پوتین به کشور همسایه خود، اوکراین آغاز شد و با احتمال بالایی رکود اقتصادی در سال 2023 را به دنبال خواهد داشت. این تهاجم منجر به بزرگ‌ترین جنگ زمینی در اروپا از سال 1945، جدی‌ترین خطر تشدید تنش هسته‌ای از زمان بحران موشکی کوبا و گسترده‌ترین تحریم‌ها از دهه 1930 شده است. افزایش هزینه‌های مواد غذایی و انرژی منجر به بالاترین نرخ تورم از دهه 1980 در بسیاری از کشورها و بزرگترین چالش اقتصاد کلان در عصر مدرن بانکداری مرکزی شده است.

تمام مفروضاتی که برای دهه‌ها وجود داشته است از جمله اینکه مرزها باید غیرقابل تعرض باشند، سلاح‌های هسته‌ای مورد استفاده قرار نخواهند گرفت، تورم پایین خواهد بود و چراغ‌های کشورهای ثروتمند روشن خواهند ماند، همه به طور همزمان متزلزل شدند.

به نقل از اکونومیست ، سه جریان مختلف با هم ترکیب شده‌اند تا این آشفتگی را ایجاد کنند. بزرگترین آنها مساله ژئوپلیتیک است. نظم جهانی پس از جنگ به رهبری آمریکا توسط ولادیمیر پوتین و بدتر شدن روابط چین و آمریکا به چالش کشیده شده است. عزمی که آمریکا و کشورهای اروپایی با آن به تجاوز روسیه پاسخ دادند، ممکن است اتحاد فراآتلانتیک را احیا کند اما شکاف بین غرب و بقیه را بیشتر کرده است.

اکثریت مردم جهان در کشورهایی مانند چین زندگی می‌کنند که از تحریم‌های غرب علیه روسیه حمایت نمی‌کنند. جدایی اقتصادی بین دو اقتصاد بزرگ جهان در حال تبدیل شدن به واقعیت است. تهاجم چین به تایوان دیگر غیرممکن نیست و قطعیت‌های دیرینه ژئوپلیتیکی مانند اتحاد بین آمریکا و عربستان سعودی در حال از بین رفتن است.

جنگ در اوکراین، به عنوان یک صادرکننده محصولات کشاورزی به این معنی بود که جنگ گرسنگی جهانی را تهدید می کرد و برای بسیاری از کشورها که از این جنگ دور هستند پیامد آن به شکل کمبود غذا و کود ارزان نمایان شده است. تمایل پوتین به سوء استفاده از صادرات گاز نیز دولت‌های وابسته به سوخت‌های فسیلی را به چالش کشیده است و برخی از آنها مجبور به استفاده مجدد از زغال سنگ شده‌اند. همه اینها در سالی که در طی آن پیامدهای تغییرات آب‌وهوایی، از سیل در پاکستان گرفته تا موج گرما در اروپا آشکار شد.

افزایش قیمت انرژی مقدمه رکود اقتصادی

افزایش قیمت انرژی به نوبه خود جریان سوم یعنی از دست دادن ثبات اقتصاد کلان را تشدید کرده است. قیمت‌های مصرف‌کننده در اوایل سال 2022 با افزایش تقاضا با محدودیت‌های عرضه پس از همه‌گیری کرونا مواجه شد. اما با افزایش قیمت‌های انرژی و مواد غذایی، تورم از حالتی که به‌نظر می‌رسید موقتی باشد، به یک مشکل دائمی و دو رقمی تبدیل شد. بانک‌های مرکزی بزرگ جهان به رهبری فدرال رزرو، سریع‌ترین و گسترده‌ترین مجموعه افزایش نرخ بهره جهانی را در چهار دهه گذشته انجام دادند. با این حال، با پایان سال 2022، ثبات اقتصاد کلان هنوز ممکن نیست و تورم جهانی نزدیک به دو رقمی باقی می‌ماند.

جریان‌های بحران‌ساز چگونه بر یکدیگر اثر می‌گذارند؟

همه چیز به این بستگی دارد که این سه جریان ژئوپلیتیک، انرژی و اقتصادی چگونه تکامل می‌یابند و چگونه بر یکدیگر تأثیر می‌گذارند. در کوتاه‌مدت بخش اعظم جهان در سال 2023 در رکود اقتصادی قرار خواهد گرفت و در چند قسمت ضعف اقتصادی می‌تواند خطرات ژئوپلیتیکی را تشدید کند. این ترکیب کشنده در اروپا بیشتر مشهود خواهد بود. بسیاری از اقتصادهای اروپایی در حال حاضر در آستانه رکود هستند. نرخ‌های بهره بالاتر برای کاهش تورم، هزینه‌های مصرف‌کننده و بیکاری را افزایش می‌دهد.

یک سرمای ناگهانی باعث افزایش قیمت گاز و احتمالا خاموشی شود و حمایت‌های دولت‌‌های اروپایی از مردم ممکن است دیگر پاسخگوی وضعیت موجود نباشد و این بحران با وجود برگزیت و اشتباهات لیز تراس در کنترل اقتصاد برای بریتانیا وخیم‌تر خواهد بود.

بزرگترین خطر ژئوپلیتیکی این است که پوتین که قادر به موفقیت در میدان جنگ نیست، بیشتر تلاش می‌کند تا از این آسیب پذیری اروپا سوء استفاده کند. همین حالا در اوکراین نیز روسیه با نزدیک شدن به فصل زمستان تلاش خود را برای از بین بردن زیرساخت‌های انرژی این کشور دو چندان کرده است. تشدید تنش‌ها به این طریق احتمال ااستفاده از سلاح هسته‌ای را کاهش خواهد داد اما اوضاع را در اروپا بسیار وخیم‌تر خواهد کرد.

دومین کشوری که ضعف اقتصادی آن می‌تواند ریسک ژئوپلیتیک را در سال آینده افزایش دهد چین خواهد بود. اقتصاد این کشور در حالی وارد سال 2023 شد که به دلیل مجموعه اشتباهات سیاست داخلی خود دچار ضعف شده است. در همین حین تهدیدات شی‌جین پینگ در خصوص حمله به تایوان افزایش یافته و اگر مشکلات اقتصادی چین در سال 2023 بدتر شود، هجوم بر سر تایوان ممکن است حواس‌پرتی وسوسه‌انگیزی باشد.

اقتصاد آمریکا در سال 2023 بسیار قوی‌تر از اقتصاد چین یا اروپا وارد می‌شود. افزایش نرخ تهاجمی فدرال رزرو اقتصاد را وارد رکود خواهد کرد، اما با توجه به اینکه بازار کار همچنان قوی است و پس انداز خانوارها فراوان است، این رکود ملایم خواهد بود. اگرچه قیمت های بالای بنزین افزایش تورم را تقویت کرده و به دولت بایدن آسیب رسانده است، این کشور یک تولید کننده بزرگ انرژی است و بنابراین از بحران‌های کالایی امسال سود برده است. به طرز متناقضی، در سال 2023، قدرت اقتصادی نسبی آمریکا می تواند بیشتر از ضعف آن برای بقیه جهان مشکل‌ساز باشد.

فدرال رزرو قدرت دلار را تقویت کرده و سایر بانک‌های مرکزی را مجبور به ادامه این روند کرده است. در داخل کشور، دولت غیرمتحد می‌تواند باعث کاهش حمایت از اوکراین و افزایش سرسختی در موضوع تایوان شود. که اولی باعث جسارت پوتین و دومی باعث عصبانیت شی می‌شود.

خبرهای خوب 2023

دلایل زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد سال 2023 سالی تلخ و احتمالا خطرناک خواهد بود. اما از آنجایی که هر بحرانی فرصت‌های جدیدی را ایجاد می‌کند، خبرهای خوبی نیز وجود دارند. به عنوان مثال، اقتصادهای خلیج فارس در حال شکوفایی هستند و نه تنها از قیمت‌های بالای انرژی بهره می‌برند، بلکه نقش رو به رشد خود را به عنوان سرمایه‌گذاران مالی نیز تقویت می‌کنند.

هند که در سال 2023 از چین پیشی خواهد گرفت و به پرجمعیت ترین کشور جهان تبدیل می‌شود، نقطه درخشان دیگری خواهد بود که با کاهش قیمت نفت روسیه، رشد سرمایه گذاری داخلی و افزایش علاقه خارجی‌هایی که مایل به تنوع بخشیدن به زنجیره تامین خود و دور شدن از چین هستند، تقویت می‌شود. به طور کلی، اقتصادهای نوظهور وضعیت نسبتاً بهتری از دوره‌های قبلی رکود جهانی خواهند داشت.

در همین حال بحران انرژی گذار به انرژی‌های پاک‌تر و سبزتر را تسریع می‌کند و به گفته رئیس آژانس بین‌المللی انرژی این یک نقطه عطف در تاریخ انرژی خواهد بود.