رویای ساخت هواپیمای ایرانی به‌رغم تکرار نقص فنی هواپیماها

به گزارش تجارت‌نیوز ، نقص فنی هواپیماها سال‌هاست که جزو جدانشدنی صنعت هوایی ایران شده است. تقرییاً هفته‌ای نیست که خبری از نقص فنی هواپیما و در پی آن تأخیر پروازها در حمل‌ونقل هوایی کشور نداشته باشیم. آخرین مورد آن به ترکیدن لاستیک پرواز تهران-زاهدان در روز جمعه، چهارم شهریور، برمی‌گردد که منجر به توقف این پرواز شد.

متولیان امر، ریشه تکرار نقص فنی هواپیماها را به تحریم ارتباط می‌دهند. بر اساس اعلام مقصود اسعدی‌سامانی، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی، از ۳۳۳ فروند ناوگان هوایی کشور ۱۷۴ فروند آن زمین‌گیر است؛ یعنی بیش از نیمی از ناوگان هوایی کشور به‌جای پرواز در فرودگاه‌ها خاک می‌خورند. البته برخی از ایرلاین‌ها از قطعات این هواپیما برای فعال نگه داشتن سایر ناوگان هوایی استفاده می‌کنند.

افزایش سن ناوگان هوایی و ادامه نقص فنی هواپیماها

بالا رفتن میانگین سن ناوگان هوایی کشور باعث شد تا در چند سال اخیر بشدت شاهد افزایش نقص فنی هواپیماها حین پرواز باشیم. در حال حاضر میانگین سن ناوگان هوایی کشور به بالای ۳۰ سال است و بسیاری از ایرلاین‌ها به دلیل تحریم به خرید ناوگان بالای ۱۸ سال روی آورده‌اند. همین مساله منجر به افزایش سن ناوگان هوایی و بهره‌وری پایین هواپیماها برای ایرلاین‌ها شد.

دود این افزایش هزینه‌ها نیز در این سال‌ها به چشم مسافران رفت، چراکه ایرلاین‌ها ضرر و زیان خود را با افزایش قیمت بلیت هواپیما جبران کرده‌اند.

البته زمین‌گیری هواپیما فقط محدود به هواپیماهای فرسوده نشد؛ بلکه هواپیماهای برجامی نیز به سرنوشت سایر ناوگان هوایی دچار شدند. در حال حاضر بسیاری از هواپیمای ATR به دلیل تحریم‌ زمین‌گیر شده‌اند. زیرا این شرکت فرانسوی در این سال‌ها به دلیل تحریم‌، حاضر به پشتیبانی قطعات نشد.

هواپیماهای برجامی زمین‌گیرند

در سال ۹۹ بود که علیرضا برخورف مدیرعامل وقت هواپیمایی جمهوری اسلامی «هما»، از زمین‌گیری ۵۰ درصد هواپیماهای برجامی خبر داد.

زمین‌گیری بالای ناوگان هوایی منجر به تأخیرهای طولانی‌مدت در پروازها شد. چراکه ایرلاین‌ها به دلیل محدودیت ناوگان، امکان جایگزین‌کردن هواپیمای دیگری را در صورت نقص فنی هواپیماها ندارند. شاید بیشترین صنعتی که نیازمند رفع تحریم‌هاست، صنعت هوایی برای گرفتن جان تازه‌ای باشد.

هرچند ظاهراً رویای ساخت هواپیما تجاری در ایران تمام‌شدنی نیست. چندی پیش بود که ابراهیم رئیسی در بازدید از شرکت هواپیماسازی هسا دستور ساخت هشت فروند هواپیما را داد.

تکرار تجربه اشتباه در صنعت هوایی

به عقیده بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران، صنعت هوایی پُر از تکرار تجربه‌های تلخ است. بعد از تجربه ناکام ساخت هواپیمای ایران ۱۴۰ مجدد در سال ۹۷ وعده ساخت هواپیمای ۷۲نفره داده شد. چهار سال پیش بود که منوچهر منطقی، دبیر ستاد توسعه فناوری‌های حوزه فضایی و حمل‌ونقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، اعلام کرد که بین سه تا پنج سال می‌توانیم اولین هواپیمای بومی مسافربری ۷۲نفره را به بهره‌برداری برسانیم.

او بیان کرد: در خصوص هواپیمای ۱۰۰نفره تلاش‌هایی در حال انجام است. اما نزدیک‌ترین محصولی که می‌توانیم در آینده نزدیک به آن برسیم هواپیمای ۷۲نفره است.

بر اساس اعلام او ساخت هواپیمای ۷۲نفره حداقل برای نمونه و تست هواپیما بین ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلیون دلار هزینه در بر خواهد داشت.

حال با گذشت بیش از چهار سال هنوز خبری از روند ساخت این هواپیما نیست. در عین حال رئیس جمهوری مجدداً به هسا دستور ساخت چند فروند هواپیما را داد. این موازی‌کاری‌ها به منزله هدررفت سرمایه بسیاری است که ما در بخش‌های مختلف نیز شاهد آن هستیم. نمونه آخر آن را شاید بتوان به ساخت چندین واکسن کرونا در ایران ارتباط داد.

وعده ساخت هواپیماهای مسافربری نشان از نداشتن شناخت کافی از پیچیدگی‌های صنعت هوایی دارد. به عقیده بسیاری از کارشناسان صنعت هوایی ساخت هواپیما حتی در صورت وجود دانش آن اقتصادی نیست. ساخت هواپیما در حالی که ناوگان هوایی کشور از فرسودگی و کمبود رنج می‌برد و زیرساخت‌ها تعریف چندانی ندارد، منطقی به نظر نمی‌رسد.

مطلب ساخت هواپیما توجیه اقتصادی دارد؟ را در تجارت‌نیوز بخوانید.