به گزارش تجارت نیوز، مصطفی اکرمی، مدیرعامل میلی، بر این باور است که در جهان دوباره توجه به ذخایر طلا افزایش یافته و برخی کشورها با جدیت بیشتری خود را به این دارایی مجهز میکنند. اکرمی با اشاره به یک نظریه تاریخی-اقتصادی، میگوید، بشر در دورهای طلا و فلزات گرانبها را بهعنوان ابزار مبادله کنار گذاشت و پول را جایگزین کرد، اما امروز دوباره نقش «دارایی واقعی» پررنگ شده است، بدون اینکه لزوما به معنای حذف پول باشد.
اکرمی در ادامه روی یک نکته اجتماعی دست میگذارد؛ به باور او سواد مالی عمومی در ایران به اندازه کافی رشد نکرده و معمولا کسانی که دارایی بیشتری داشتهاند، زودتر به ابزارهای سرمایهگذاری مدرن دسترسی پیدا کردهاند. او نقش پلتفرمهای آنلاین را در «سادهسازی» و عمومیکردن سرمایهگذاری برجسته میداند؛ مسیری که میتواند سرمایهگذاری را از حالت تخصصی خارج و برای داراییهای خرد قابلدسترستر کند.
اندازه بازار و رفتار کاربران
در همین راستا بررسیها نشان میدهد، طی دو سال گذشته، پلتفرمهای آنلاین معاملات طلا، دسترسی به بازار طلا را برای اقشار مختلف مردم سادهسازی کرده است. بر این اساس، تعداد کل کاربران ثبتنامی پلتفرمهای آنلاین طلا از ابتدای شکلگیری بازار تا پایان ۱۴۰۳ به حدود ۱۰ میلیون کاربر یکتا رسیده است. با این حال، تنها کمتر از ۱۵ درصد این کاربران در زمره کاربران فعال قرار دارند؛ یعنی حداقل یک تراکنش خرید در سال انجام دادهاند. هر کاربر فعال بهطور متوسط ۱۰ معامله در سال انجام داده و میانگین ارزش معاملات سالانه هر کاربر حدود ۵۵ میلیون تومان بوده است.
میانگین حجم هر معامله ۱٫۳ گرم و میانگین ذخیره طلای هر کاربر فعال حدود ۱٫۵ گرم برآورد شده که نشان میدهد این بازار عمدتاً بر سرمایهگذاری خرد و تدریجی استوار است.
بازیگران اصلی و ساختار رقابت
در سال ۱۴۰۴ حدود ۴۰ پلتفرم فعال خریدوفروش آنلاین طلا شناسایی شدهاند. برای تحلیل ساختار رقابت، معیار حجم ذخیره طلا نزد بانک کارگشایی بهعنوان شاخص مشترک و مورد اجماع شورای راهبری انتخاب شده است. بر این اساس، بازار دارای یک بازیگر پیشتاز، چند بازیگر دنبالکننده و مجموعهای از بازیگران کوچکتر است.
پلتفرم میلی در لایه بالایی بازار قرار دارد و بخش عمده ذخایر ثبتشده طلا نزد بانک کارگشایی را در اختیار دارد، در حالی که سایر پلتفرمها با فاصله معنادار در سطوح بعدی قرار گرفتهاند. این تمرکز نسبی نشان میدهد بازار در عین تعدد بازیگران، از نظر حجم واقعی دارایی کاملاً پراکنده نیست.
بهعنوان مثال، در بازه مهر ۱۴۰۳ تا شهریور ۱۴۰۴، حجم معاملات انجامشده در میلی به ۱۰۵٫۷ هزار میلیارد تومان رسیده است. همزمان، حجم طلای تعهدشده به کاربران این پلتفرم تا پایان شهریور ۱۴۰۴ ۲۴۶ کیلوگرم گزارش شده و میزان تحویل فیزیکی طلا در بازه یکساله (مهر ۱۴۰۳ تا شهریور ۱۴۰۴) به ۷۱۹ کیلوگرم رسیده است. این ارقام نشان میدهد میلی نهتنها در معاملات غیرفیزیکی، بلکه در پاسخ به تقاضای تحویل واقعی طلا نیز سهم بالایی از بازار را در اختیار دارد.
کانالهای دسترسی و تجربه کاربری
دادهها نشان میدهد حدود ۶۰ درصد کاربران پلتفرمهای آنلاین طلا، از نسخه وب یا PWA پلتفرمها استفاده میکنند و در برخی بازیگران این سهم به ۹۰ درصد نیز میرسد. در عین حال، مقایسه تعداد نصب اپلیکیشنها نشان میدهد چند پلتفرم مشخص توانستهاند به مقیاس میلیونی در نصب دست یابند، در حالی که بخش بزرگی از بازار در محدودههای کمتر از چندصد هزار نصب باقی مانده است.
از منظر رضایت کاربران نیز، چند پلتفرم مشخص در سطح بالاتری از امتیازدهی کاربران قرار دارند و رقابت اصلی بازار بیش از آنکه بر قیمت متمرکز باشد، بر اعتماد، پایداری خدمات و تجربه کاربری شکل گرفته است.
تحویل فیزیکی؛ سهم کوچک اما حساس
در شرایط عادی، تنها ۵ تا ۱۰ درصد معاملات آنلاین منجر به تحویل فیزیکی طلا میشود و بخش عمده کاربران ترجیح میدهند طلا را بهصورت دیجیتال و ذخیرهشده نگه دارند. با این حال، تجربه «جنگ ۱۲روزه» نشان داد که در دورههای نااطمینانی شدید، سهم تقاضای تحویل فیزیکی میتواند به ۲۵ تا ۳۰ درصد افزایش یابد.
در سال ۱۴۰۳ حجم تحویل فیزیکی طلا در کل بازار بین ۲۵۰ تا ۳۰۰ کیلوگرم برآورد شده که کمتر از ۱ درصد کل معاملات بازار طلا را تشکیل میدهد، اما از نظر اعتماد عمومی و پایداری پلتفرمها، نقشی تعیینکننده دارد.
جایگاه بازار آنلاین در کل بازار طلا
حجم معاملات پلتفرمهای آنلاین طلا در سال ۱۴۰۳ معادل حدود ۲۰ درصد حجم معاملات صندوقهای سرمایهگذاری طلا بوده است. در عین حال، شورای راهبری گزارش حجم کل معاملات طلا در ایران را حدود ۵ هزار تن (معادل بیش از ۲۱ هزار هزار میلیارد تومان) برآورد میکند که نشان میدهد بازار آنلاین هنوز سهم محدودی از کل اکوسیستم طلا دارد و در مرحله رشد قرار دارد، نه بلوغ.
برآیند دادهها نشان میدهد صنعت خریدوفروش آنلاین طلا در ایران بازاری نوپا اما در حال تثبیت است؛ بازاری که با تکیه بر سرمایهگذاری خرد، شفافیت قیمتی و حذف ریسک نگهداری فیزیکی، توانسته میلیونها کاربر را جذب کند. با این حال، فاصله معنادار میان کاربران ثبتنامی و فعال، ریسکهای تنظیمگری و تمرکز ذخایر در دست چند بازیگر اصلی، نشان میدهد مسیر بلوغ این صنعت همچنان با چالشهای ساختاری همراه است.
در این چارچوب، عملکرد بازیگران بزرگ تنها بخشی از تصویر کلی بازار است و آینده صنعت بیش از هر چیز به ثبات مقررات، اعتماد کاربران و توان تبدیل تقاضای بالقوه به فعالیت واقعی وابسته خواهد بود.
