چشم اقتصادهای بزرگ به معادن افغانستان/ طالبان ایران را دور زد؟

به گزارش تجارت‌نیوز ، حدود 1.5 سال از روی کار آمدن طالبان در افغانستان می‌گذرد. ایران پیش از تشکیل دولت رسمی طالبان در سرزمین شرقی، مذاکرات خود را برای ورود به معادن این کشور آغاز کرد. اما با گذشت زمان به نظر می‌رسد طالبان با دورزدن ایران به سمت اقتصادهای بزرگی نظیر چین و ژاپن گرایش پیدا کرده و حتی قطر و ترکیه را در اولویت‌های بعدی خود جای داده است.

کشورهای مورد اشاره که همواره توجه ویژه‌ای به معادن افغانستان داشتند، حالا برای ورود به این کشور فرصت را غنیمت می‌شمارند. تا جایی که گاه و بی‌گاه اخباری از نشست طالبان با دیگر کشورها آن هم بر سر موضوعات اقتصادی منتشر می‌شود.

واقعیت این است که افغانستان به اندازه‌ای از ذخایر معادنی بهره می‌برد که حتی اقتصادهای بزرگی همچون آمریکا، چین و روسیه سرمایه‌‌گذاری در افغانستان تمایل نشان داده‌اند. اکنون نیز در صورت تضمین امنیت سرمایه به نظر می‌رسد مراحل پایانی ورود آن‌ها به معادن افغانستان طی شود.

رویترز در گزارشی که اوت سال گذشته، حدود سه ماه پس از قدرت‌گیری طالبان منتشر کرد، درباره معادن افغانستان نوشت: طالبان پس از 20 سال توانست بار دیگر در افغانستان به قدرت برسد و کنترل منابع گاز این کشور را در اختیار بگیرد. به گفته یکی از وزرای پیشین معادن افغانستان ارزش ذخایر گاز به بیش از سه تریلیون دلار می‌رسد. این رقم البته مربوط به سال 2010 است و ارزش کنونی این ذخایر امروز بیش از این رقم تخمین زده می‌شود.

بنا بر همین گزارش، افغانستان غنی از معادن مس ، طلا، نفت، اورانیوم، بوکسیت، زغال سنگ، سنگ آهن، عناصر نادر ، لیتیوم، کروم، سرب، روی، سنگ های قیمتی، تالک، سولفور، تراورتن، گچ و مرمر برخوردار است و جالب‌تر آنکه بخش زیادی از این ذخایر بکر هستند و طالبان دانش، مهارت، فناوری، سرمایه و نیروی انسانی لازم را برای بهره‌برداری از آنها ندارد. به همین دلیل از دستیابی به درآمد حاصل از بهره‌برداری از معادن استقبال می‌کند.

ورود اقتصادهای بزرگ به معادن افغانستان

بررسی اخبار در 1.5 سال اخیر نشان می‌دهد در میان کشورهای متمایل به معادن افغانستان، چین عملکرد بهتری دارد. اتفاقی که دور از انتظار هم نبود. چینی‌ها پس از امریکا، آلمان و ژاپن بیشترین سرمایه‌گذاری خارجی را در سراسر جهان دارند و دامنه پروژه‌های آن در همه قاره‌های جهان پراکنده شده و انواع اقتصادهای بزرگ و کوچک را دربرگرفته است.

چین 76 کیلومتر مرز مشترک با افغانستان دارد؛ آن هم در شرایطی که افغانستان سرزمینی محصور در خشکی است و با آب‌های آزاد جهان دست کم 500 کیلومتر فاصله دارد.

بنا بر گزارش خبرگزاری ایرنا در شهریور سال جاری خط تجاری چین به افغانستان از طریق قرقیزستان و ازبکستان به طور آزمایشی ایجاد شد.

این خبرگزاری همچنین از دیدار وانگ یو، سفیر چین، با امیرخان، متقی سرپرست وزارت خارجه طالبان، خبر داده است. اقدام دیگر چینی‌ها برای تقویت روابط با طالبان لغو تعرفه‌‍‌های گمرکی بر محصولات افغانستان بوده است.

البته چین پیش از این‌ها با حمایت از توافقنامه دوحه در فوریه 2020 نیز حسن نیت خود را نسبت به طالبان نشان داد. حامی دیگر توافقنامه دوحه قطر بود.

این کشور پایتخت خود را محل اجرای توافق قرار داد. علاوه بر این، در 1.5 سال اخیر رایزنی‌هایی بین دو طرف صورت گرفت که دیدار معاون اقتصادی نخست وزیر طالبان با مشاور امیر قطر در خرداد ماه سال جاری نمونه‌ای از آنها بود. بی‌شک ذخایر بکر معادن افغانستان در اقداماتی از این دست بی‌تاثیر نبوده است.

سهم صفر ایران به دلیل مشکل در انتقالات بین بانکی

ایران از نخستین دولت‌هایی بود که حتی پیش از خروج کامل آمریکا از افغانستان هم طالبان را به رسمیت شناخت و با آنها به مذاکره پرداخت با این تفاسیر سهم ایران از این همجواری و بستر ایجادشده برای سرمایه‌گذاری در معادن افغانستان چیست؟

حسین سلیمی ، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و افغانستان ، در پاسخ به این سوال به تجارت‌نیوز گفت: ایران در جذب سرمایه‌گذاران افغانستانی برای سرمایه‌گذاری در کشور عملکرد خوبی داشت و با ورود طالبان این جریان تقویت شد.

وی افزود: ایران از پیش از استقرار طالبان در افغانستان به این کشور کالا صادر می‌کرد و دو ماه پس از جای‌گیری طالبان هم صادرات خود را از سر گرفت. اما تاکنون سرمایه‌‌گذاری در معادن یا صنایع جدید انجام نداده است.

سلیمی ادامه داد: ارزش صادرات ایران به افغانستان هر سال از 2.4 تا 2.8 میلیارد دلار بود و پیش‌بینی می‌شد در سال جاری نیز به 2.4 میلیارد دلار برسد که البته محقق نشد و ارزش صادرات در سال جاری حدود 20 درصد کمتر از این رقم شد. صادرات ایران به افغانستان شامل کالاهای نفتی و غیرنفتی است.

او عزم کشورهای چین ، پاکستان و ترکیه به سرمایه گذاری در افغانستان را تایید کرد و در مورد حضور نیافتن ایران در این عرصه گفت: متاسفانه ایران برخلاف این کشورها به دلیل تحریم بودن بانک‌هایش در انتقال ارز به افغانستان مشکل دارد و برای این کار به صرافی‌ها متوسل می‌شود که آنها هم مدت زیادی پس از ورود طالبان تعطیل بودند.

کشورهای یادشده در تلاش هستند تا با پیشبرد اهداف خود حضورشان را در معادن و دیگر ظرفیت‌های افغانستان تقویت کنند، در چنین شرایطی مشکل ایران در نقل و انتقالات مالی می‌تواند از جذابیت همکاری با آن بکاهد و کشور در درازمدت ناچار به واگذاری سهم خود به رقبا شود.

برای مطالعه بیشتر خبر افغانستان بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار خارجی در ایران را بخوانید.