عماد صدر 
سود طرح مجلس در جيب تاجران هندي
سیدعلی حسینی، کارشناس نفت و انرژی، گفته: با اجرای طرح قیر رایگان در چند سال گذشته بالای صد واحد کوچک قیرسازی احداث شده‌اند که این واحدها متعلق به چهره‌های سیاسی هستند.
به گزارش تجارت‌نیوز ، ماجرای قیر و رانت‌های آن كماكان واكنش‌های كارشناسان و فعالان اقتصادی را به دنبال دارد. به‌تازگی یكی از كارشناسان، از حضور سیاسیون مالك كارخانه‌های قیرسازی در پشت صحنه طرح قیر رایگان خبر داده است. سیدعلی حسینی، کارشناس نفت و انرژی، گفته: «با اجرای طرح قیر رایگان در چند سال گذشته بالای صد واحد کوچک قیرسازی احداث شده‌اند که این واحدها متعلق به چهره‌های سیاسی هستند».
در همین رابطه حامد حسینی، نایب‌رئیس اول اتحادیه صادرکنندگان فراورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی ایران نیز از منتفعان داخلی و خارجی این طرح خبر داده كه با طرح قیر رایگان، سودهای هنگفتی را از آنِ خود میكنند. حسینی با بیان اینكه درحالحاضر ذی‌نفعان در این طرح همسو هستند، گفته: «در مقابل نفعی كه این طرح برای تولیدكنندگان قیر با مصرف داخلی دارد، درنظرگرفتن قیر رایگان، می‌تواند بازار صادراتی را به علت افت قیمت، دچار چالش كند و در این شرایط بیشترین نفع را خریداران خارجی خواهند برد. درحالحاضر اصلی‌ترین خریدار قیر صادراتی ایران، هندوستان است و طبیعی است كه منافع این طرح را آنها و همسویان آنها می‌برند».
علی حسینی نیز این موضوع را در گفت‌وگو با فارس مطرح كرده و گفته: «تاجران هندی و پاکستانی درحالحاضر در دوبی منتظرند و لحظه‌شماری می‌کنند که این قیر رایگان توزیع شود؛ چون بلافاصله که قیر توزیع می‌شود، آنها از طریق دلال‌ها با قیمت‌های خیلی پایین قیر را می‌خرند و به هند و دوبی می‌برند. از این طریق سود کلانی به جیب تاجران هندی، پاکستانی و اماراتی می‌رود؛ یعنی جاده‌های دوبی و دهلی با قیر رایگان ایران آسفالت می‌شود».
چه افرادی از این طرح منتفع می‌شوند؟
حامد حسینی، نایب‌رئیس اول اتحادیه صادرکنندگان فراورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی ایران، در گفت‌وگو با «شرق» در‌این‌باره می‌گوید: «تنها دو مجموعه مربوط به حوزه سیاسی در صنعت قیر وجود دارد؛ شركت جی متعلق به صندوق بازنشستگی نفت و شركت پاسارگاد متعلق به تأمین اجتماعی. یك شركت دیگر هم وجود دارد كه نیمه‌خصوصی است و ارتباط‌های قوی دارد».
حسینی می‌افزاید: «حدود 20 كارخانه در بازار داخل فعالیت دارند؛ درصورتی‌كه حدود صد واحد فعال قیرسازی در كشور داریم. از این صد واحد حدود 80 واحد اصلا از طرح قیر رایگان منتفع نمی‌شوند؛ زیرا در حوزه تولید قیر داخلی فعالیت ندارند. طبیعتا 20 واحد قیرسازی از این طرح حمایت میكنند؛ اما از این تعداد هم حدود 15 شركت از این طرح، منتفع می‌شوند. با این اوصاف حدود 15 درصد بازار تولید قیر از نظر تعداد، در كشور از طرح رایگان قیر منتفع می‌شوند».
نایب‌رئیس اول اتحادیه صادرکنندگان فراورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی ایران با اشاره به اینكه این طرح را می‌توان یك طرح سیاسی قلمداد كرد، ادامه می‌‌دهد: «این طرح می‌تواند برای نمایندگان، عائدی معنوی داشته باشد؛ زیرا آنها می‌توانند با این طرح و فعال‌كردن پروژه‌های راهسازی، وجهه خود را در حوزه انتخابیه خود بهبود ببخشند».
حسینی در ادامه به منتفعان بعدی این طرح اشاره كرده و می‌افزاید: «شركت‌های زیرساخت كه خود از قبل، در مجموع در حدود 400 میلیارد تومان از سال 97 از دولت طلب دارند و دولت در نظر داشت كه به جای این طلب به آنها اوراق بدهی بدهد؛ اما آنها نپذیرفتند و طلب مواد اولیه كردند؛ بنابراین برای اینكه این طلب وصول شود، ترجیح می‌دهند كه به جای آن قیر دریافت كنند؛ زیرا ارزش پول ملی افت كرده و در مقابل قیمت قیر چند برابر شده است. در نظر داشته باشید آن زمان ارزش قیر حدود یك‌میلیون‌و 700 هزار تومان در هر بشكه بود؛ اما این رقم اكنون بیش از چهار میلیون تومان است؛ بنابراین این شركت‌ها بدون اینكه كاری انجام دهند، در این مدت، با دریافت قیر رایگان در مقابل بدهی خود، حدود 55 درصد سود میكنند».
این فعال حوزه قیر می‌گوید: در نظر داشته باشید كه فرمول قیر تغییر نكرده و در حدود 34 درصد قیمت قیر، به‌عنوان هزینه تولید در نظر گرفته می‌شد كه از این رقم، بین هشت درصد به‌عنوان هزینه حمل برای پیمانكار حمل، در نظر گرفته می‌شود. قبلا در ازای این هشت درصد، قیر به پیمانكار تعلق می‌گرفت؛ اما اكنون به دنبال آن هستند كه به جای آن، ریال تحویل دهند و با توجه به افزایش نرخ قیر، معادل ریالی این هشت درصد افزایش می‌یابد؛ درحالی‌كه هزینه حمل، این میزان افزایش را تجربه نكرده است؛ بنابراین پیمانكار حمل، هم به لحاظ دریافت ریالی یا دریافت قیر، درهر‌حال نفع مادی خواهد برد.
در نتیجه در یك حساب سرانگشتی، نماینده مجلس سود معنوی، كارخانه طلبكار از دولت و همچنین پیمانكار حمل، سود مادی از این طرح می‌برند و عجیب نیست اگر از آن حمایت كنند. در بین پیمانكاران جاده‌سازی نیز اگر نظارت كافی نباشد، تخلف صورت می‌گیرد و آنها با بیش‌اظهاری، قیر بیشتری دریافت میكنند و در بازار آن را به فروش می‌رسانند.
گروه‌های ذی‌نفع این طرح بسیار زیاد هستند. سهم آموزش‌و‌پرورش و بسیج سازندگی در‌این‌بین كمتر از سهم پیمانكاران جاده‌های روستایی و شهری است؛ بنابراین وقتی تعداد ذی‌نفعان زیاد باشد، به‌راحتی نمی‌توان جلوی چنین طرحی را گرفت.
قبلا وزارت نفت، براساس استدلالی مخالف این طرح بود و اكنون اعلام میكند كه اصلاحاتی روی آن انجام شده و ایرادهای آن رفع شده است؛ اما هنوز جزئیات این طرح برای ما به‌عنوان فعالان اقتصادی آن هنوز روشن نیست. با‌این‌حال فكر نمی‌كنم توانسته باشند راه‌حلی برای مشكلات طرح قیر رایگان یافته باشند.
سود طرح قیر رایگان در جیب تاجران هندی
او با بیان اینكه درحالحاضر ذی‌نفعان در این طرح همسو هستند، تصریح میكند: «در مقابل نفعی كه این طرح برای تولیدكنندگان قیر با مصرف داخلی دارد، درنظرگرفتن قیر رایگان، می‌تواند بازار صادراتی را به علت افت قیمت، دچار چالش كند و در این شرایط بیشترین نفع را خریداران خارجی خواهند برد».
حسینی با بیان اینكه درحالحاضر اصلی‌ترین خریدار قیر صادراتی ایران، هندوستان است، می‌گوید: «طبیعی است كه منافع این طرح را آنها و همسویان آنها می‌برند.
منتفعان لابی میكنند
سیدعلی حسینی، کارشناس نفت و انرژی، در گفت‌وگو با فارس با اشاره به طرح مجلس برای اعطای قیر رایگان گفت: «حاشیه سود بعضی از واحدهای قیرسازی اکنون حدود 50 درصد است و میانگین آنها 38 درصد است. قبل از اعطای طرح قیر رایگان به دلیل اینکه مواد اولیه تنها به این دو شرکت (جی و پاسارگاد) داده می‌شد، تنها همین دو شرکت تولید قیر داشتند؛ اما پس از اجرای طرح قیر رایگان، تعدادی از افراد و چهره‌های سیاسی مانند نمایندگان مجلس برای استفاده از این رانت فرصت را مغتنم شمردند و اقدام به تأسیس واحدهای قیرسازی کردند».
پشت پرده طرح قیر رایگان چه کسانی هستند؟
این کارشناس نفت و انرژی گفت: احداث واحد قیرسازی کار چندان سختی نیست؛ زیرا واحد قیرسازی ساده‌ترین پلنت مجموعه پالایشی و پتروشیمی است. از طرفی بین وکیوم باتوم و قیر هم تفاوت چندانی وجود ندارد؛ مثلا وکیوم باتوم پالایشگاه بندرعباس خودش قیر 50 درصد است؛ بنابراین به دلیل حاشیه سود بالای واحدهای قیرسازی، برخی چهره‌های سیاسی مانند نمایندگان مجلس برای اخذ مجوز واحد قیرسازی از وزارت صمت اقدام کردند.
در‌این‌بین در پنج سال گذشته بالای صد مجوز احداث واحد قیرسازی صادر شده است. این کارخانه‌های کوچک قیرسازی با اخذ پروانه بهره‌برداری اقدام به خرید وکیوم باتوم از بورس کالا کردند. از طرفی این چهره‌های سیاسی با وزارت راه نیز چانه‌زنی کردند و در نتیجه پژوهشکده وزارت راه به 40، 50 نفر از این افراد مجوز تأمین قیر این وزارتخانه را داد؛ بنابراین پشت پرده طرح قیر رایگان این افراد هستند. این افراد برای طرح قیر رایگان لابی میكنند.
منبع: روزنامه شرق
نظرات