طرح نهضت ملی مسکن به کجا می‌رود؟

به گزارش تجارت نیوز، دولت‌ها سال‌ها با طرح‌های گوناگون اعم از مسکن مهر و طرح نهضت ملی مسکن، سعی کرده‌اند تا به خانه‌دارشدن مردم کمک کنند؛ سیاستی که همیشه یک‌پایش لنگ است. گاهی زمین هست و خانه‌ای بنا می‌شود اما امکانات ندارد و گاهی بحث نبود زمین داغ است.

در بسیاری از کشورهای جهان، داشتن خانه و خودرو جزو آرزوهای افراد محسوب نمی‌شود و خانه‌دارشدن، رؤیای دور و درازی برای آدم‌ها نیست اما سال‌هاست که سقف آرزوهای مردم ما کوتاه شده و خانه‌دارشدن، آرزویی محال.

دولت‌ها سال‌ها با طرح‌های گوناگون اعم از مسکن مهر و طرح نهضت ملی مسکن، سعی کرده‌اند تا به خانه‌دارشدن مردم کمک کنند؛ سیاستی که همیشه یک‌پایش لنگ است. گاهی زمین هست و خانه‌ای بنا می‌شود اما امکانات ندارد و گاهی بحث نبود زمین داغ است. فرشید ایلاتی، کارشناس مسکن در این باره می‌گوید وزارت راه و شهرسازی باید شفاف اعلام کند دسته‌بندی زمین‌هایی که در اختیار دولت است به چه شکل است و آیا عاملیت و قابلیت برای تخصیص به نهضت ملی مسکن را دارد یا نه.

زمانی که روشن نیست

فرشید ایلاتی، کارشناس مسکن، درباره تکلیف ثبت‌نام‌های جدید در طرح نهضت ملی مسکن می‌گوید: وقتی دولتی تشکیل می‌شود انتظار می‌رود پروژه‌های دولت‌های قبل را به سرانجام برساند، زیرا دولت بر مبنای افراد شکل نگرفته و همه کارگزار جمهوری اسلامی هستند ولی در طرح نهضت ملی مسکن باتوجه‌به شرایط حاضر و عدم همکاری بانکی به نظر می‌رسد اتمام برخی پروژه‌ها تا ۱۰ سال هم طول بکشد.

دولت باید در اولین اقدام، تکلیف کسانی را که قرارداد دارند روشن کند و آن‌ها را در اولویت بالاتری قرار دهد و جدول زمان‌بندی اعلام شود تا افراد بدانند چه زمانی واحدشان را تحویل می‌گیرند. متأسفانه خانم فرزانه صادق به‌عنوان وزیر راه و شهرسازی، کاملا روشن و شفاف به مردم اعلام نکرده‌اند که قیمت تمام‌شده این واحدها و اقساطشان چقدر است و زمان تحویل واحدها هم هنوز روشن نیست. این نگرانی وجود دارد که با اعلام طرح‌های جدید، برنامه‌هایی که به نفع طبقات محروم جامعه است به فراموشی سپرده شود.

این کارشناس مسکن درباره دلایل جاماندگی تهران از طرح نهضت ملی مسکن می‌گوید: در کلان‌شهرها و به‌ویژه تهران، سیاست‌گذاری‌های غلطی وجود دارد. شهرها بدون توجه به سیاست آمایش سرزمین، توسعه یافته‌اند و مناطقی در حومه شهرهایی مانند تهران، البرز، تبریز، اصفهان و مشهد شکل‌گرفته‌اند و جمعیت فراوانی ساکن این شهرک‌های اقماری‌اند و با صراحت اعلام می‌شود که سیاستی برای کلان‌شهرها وجود ندارد.

ما نیازمند راهکارهای جدیدی هستیم که بخشی از جمعیت در پهنه سرزمینی توزیع شود. برای وضع موجود کلان‌شهرها باید تدابیر ویژه اتخاذ کرد.

الحاق زمین به شهرها

آقای ایلاتی می‌گوید: بسیاری از مسئولان با صراحت اعلام می‌کنند که رویکردشان مقابله با بلندمرتبه‌سازی و توسعه افقی شهرهاست که البته سیاست درستی است و نباید تصمیمات غلط ادامه‌دار باشند اما به هرحال باید راهکار جایگزینی اعلام شود و متأسفانه راهکاری برای توسعه شهر وجود ندارد. طبق تکلیفی که در برنامه هفتم توسعه مشخص شده، باید در پنج سال آینده به طور میانگین ۳۰ درصد به مساحت شهرها و روستا اضافه شود؛ یعنی باید زمین‌های جدید را به شهرها الحاق کنیم.

اولویت‌های الحاق، با زمین‌های دولتی و در اختیار نهادهاست که باید مراحل آماده‌سازی آن انجام شود و بسیار مهم است که در اینجا بحث سوءاستفاده و رانت پیش نیاید. خوشبختانه زمین‌های دولتی در حریم شهرها به‌وفور یافت می‌شوند و می‌توانند برای الحاق به شهر آماده شوند و اگر جایی واقعا به این نقطه رسیدیم که دولت، زمینی در اختیار ندارد باید از ظرفیت زمین‌های اشخاص برای الحاق به شهرها استفاده شود. به نظر می‌رسد این موضوع در اولویت دولت نیست.

او درباره تأمین مالی پروژه‌ها می‌افزاید: تخصیص اعتبار به طرح نهضت ملی مسکن به‌درستی صورت نمی‌گیرد. قرار بود وامی با مبلغ ۸۰۰ میلیون تومان به افراد اعطا شود اما مبلغ آن به ۶۵۰ میلیون کاهش یافت و عملا این مبلغ هم پرداخت نمی‌شود. بحث تهاتر مسکن هم موضوعی است که کاملا زیر نظر وزارت راه و شهرسازی و زیرمجموعه سازمان ملی زمین و مسکن قرار دارد و دولت می‌تواند برای بحث تأمین هزینه‌های زیرساخت‌ها از آن استفاده کند.

تهاتر زمین

فرشید ایلاتی می‌گوید: تهاتر زمین برای تأمین هزینه‌های زیرساخت، به این معناست که از زمین‌های دولتی یا خصوصی به‌عنوان یک دارایی برای تأمین هزینه‌های مربوط به پروژه‌های زیرساختی استفاده ‌شود. به‌عنوان‌ مثال در یک پروژه مسکن، دولت می‌تواند زمین‌های خود را با سازندگان مبادله کند و در ازای آن، سازندگان تعهد کنند که هزینه‌های لازم برای ایجاد زیرساخت‌های موردنیاز پروژه (مانند آب، برق، گاز، معابر و…) را تأمین کنند.

این روش می‌تواند به‌عنوان یک راهکار برای کاهش هزینه‌های دولتی و افزایش سرعت اجرای پروژه‌های زیرساختی مورداستفاده قرار گیرد.

وقتی تهاتر انجام شود پیمانکار، سریع‌تر زیرساخت‌ها را احداث خواهد کرد و از قِبل زمینی که قرار است به شهر الحاق شود حق‌الزحمه خود را برمی‌دارد. این امکان به‌عنوان تأمین مالی غیرنقدی پروژه در کنار تسهیلات بانکی فراهم است و تمامی راهکارها باید در کنار هم پیگیری شود تا با سرعت بیشتری بتوان پروژه‌ها را به اتمام رساند.

وزارت راه و شهرسازی باید شفاف اعلام کند دسته‌بندی زمین‌هایی که در اختیار دولت است به چه شکل است، آیا عاملیت و قابلیت برای تخصیص به نهضت ملی مسکن را دارد یا خیر و برآورد هزینه‌های آن چقدر است.

این کارشناس مسکن درباره میزان اقساط وام نهضت ملی مسکن می‌افزاید: درباره اقساط باید این‌گونه اندیشید که فرد در حال پرداخت اجاره‌خانه است که هر سال به‌صورت پلکانی افزایش
می‌یابد.

قسط این وام‌ها در ابتدا حدود هشت میلیون تومان است و شاید حدود ۱۵ سال دیگر به ۱۵ میلیون تومان برسد. اکنون نرخ اجاره در شهر تهران نزدیک به ۲۰ میلیون تومان و در کلان‌شهرهای دیگر حدود ۱۰ میلیون تومان است و می‌توان گفت اقساط بانک، نزدیک به قیمت اجاره‌خانه است.

این اقساط پس از تحویل‌خانه آغاز خواهند شد، یعنی در زمان مشارکت، دولت باید مبالغ موردنیاز را در اختیار پیمانکار قرار دهد.

وقتی واحد به شما تحویل شد هم‌زمان دفترچه اقساطش را نیز تحویل می‌گیرید. اگر اقساط به‌صورت ثابت باشند، پس از گذر چند سال اصلا مبلغ آن به چشم نمی‌آید، مثلا اقساط مسکن مهر حدود ۱۵ سال پیش نزدیک به ۲۵۰ هزارتومان بود و شاید این مبلغ آن زمان معادل نصف حقوق یک کارگر بود اما اکنون ارزش یک روز حقوق را هم ندارد.

باید برای افرادی که در این طرح شرکت می‌کنند توضیح دهیم که شاید پرداخت اقساط در سال‌های اول سخت باشد اما در شرایط تورمی و بدون پرداخت هزینه اجاره، سهم این اقساط در سبد خانوار کاهش خواهد یافت.

سامانه املاک و اسکان

آقای ایلاتی درباره اشارات چندباره رئیس‌جمهور به در دسترس نبودن آمار خانه‌های خالی می‌گوید: آقای پزشکیان این مسأله را به‌درستی مطرح می‌کنند اما باید فرقی بین منتقد و کسی که مسئول و مجری است وجود داشته باشد. این عدم دسترسی آماری باید برطرف شود و راهکار آن هم کاملا مشخص است. در سامانه املاک و اسکان، الزامات خوبی برای جمع‌آوری آمار وجود دارد. این سامانه اولین‌بار در سال ۱۳۹۴ یعنی حدود ۱۰ سال پیش برای اصلاح مالیات مستقیم مطرح شد و قرار بود رسمیت یابد اما هنوز هم آن‌گونه که باید فعال نیست. باید اطلاعات این سامانه، تکمیل و نواقص و ایراداتش برطرف شود تا در بحث شناسایی خانه‌های خالی و اخذ مالیات بتوانیم از آن استفاده کنیم.

پیگیری درباره راه‌اندازی درست و دقیق این سامانه، نیازمند اهتمام ویژه شخص رئیس‌جمهور است و به نظر می‌رسد موضوع نهضت ملی مسکن باید نماینده ویژه‌ای از جانب رئیس‌جمهور داشته باشد تا هر هفته این موضوع را از دستگاه‌ها پیگیری و گزارش آن را به رسانه‌ها اعلام کند.

تبعات یک اقدام

آقای ایلاتی درباره مصوبه لغو تخصیص مسکن ملی به زنان بالای ۳۵ سال و مردان مجرد از ۲۳ تا ۴۴ سال می‌گوید: این اقدام از منظر تبعات اجتماعی که در پی دارد اشتباه است. اکنون طبق آخرین آمار، نزدیک به سه و نیم‌میلیون مجرد قطعی در خانم‌های بالای ۳۵ سال وجود دارد و سبک زندگی افراد تغییر کرده است. بحث زنان سرپرست خانوار و زنانی که پس از طلاق، مستقل زندگی می‌کنند نیز از مواردی است که به‌سادگی نمی‌توان از آن‌ گذشت و این گروه‌ها را نمی‌توان در برنامه‌ریزی‌ها در نظر نگرفت.

منبع: اطلاعات