فرشاد مومنی: نوشتن شرافتمندانه درباره اقتصاد ایران هزینه‌ سنگینی دارد

به گزارش تجارت نیوز،  در مراسم رونمایی از کتاب «تاریخ‌نگاری اقتصاد ایران» اثر دکتر عباس شاکری، دکتر فرشاد مومنی با تقدیر از جایگاه علمی و صداقت فکری نویسنده، تاکید کرد:  شاکری از معدود اقتصاددانانی است که در فضای آلوده به منافع مافیایی و سیاست‌گذاری‌های سفارشی، با شرافت حرفه‌ای و دغدغه‌ی حقیقت قلم زده است.

وی ضمن نقد ساختار رانتی و هزینه‌ی بالای حقیقت‌گویی در اقتصاد سیاسی ایران، آثار شاکری را «صدای حقیقت، عالمان و مردم» در برابر داده‌های دستکاری‌شده خواند و گفت: این کتاب برنامه‌ای پژوهشی و حقیقت‌محور برای نجات اقتصاد ایران از سلطه‌ منافع رانتی و سیاست‌های تحریف‌شده ارائه می‌دهد.

نوشتن شرافتمندانه درباره اقتصاد ایران هزینه‌ سنگینی دارد

دکتر فرشاد مومنی، استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی که در مراسم رونمایی از کتاب «تاریخ نگاری اقتصاد ایران» تالیف دکتر عباس شاکری، سخن می‌گفت، با بیان اینکه دکتر شاکری ثار بی‌نظیر و تکرارنشدنی از خود به‌جا گذاشته‌اند، اظهارداشت: نوشتن درباره «اقتصاد ایران» در این اقتصاد سیاسی با بحران تقاضا روبرو است، چرا که نوشته‌های بدلی و سفارشی تا دل‌تان بخواهد در این حوزه وجود دارد، اما نوشته‌ای که هم دغدغه‌ حقیقت داشته باشد و هم شرافت حرفه‌ای، بسیار اندک است. این بحران تقاضا هم از ناحیه‌ حکومت است و هم از ناحیه‌ هزینه‌ فرصت بسیار بالای حقیقت‌گویی در این اقتصاد سیاسی. بنابراین چنین ارزیابی‌هایی از اقتصاد ایران را امکان شرافتمندانه‌ای می‌دانم و می‌خواهم نامش را «صدای حقیقت»، صدای عالمان و صدای مردم در برابر انواع و اقسام داده‌های سفارشی و دستکاری‌شده بدانم؛ داده‌هایی که در راستای منافع مافیاها شکل گرفته‌اند.

وی افزود: دکتر شاکری عزیز در این کتاب با وقوف روش‌شناختی به این نکته که بخش اعظم آنچه گفته می شود  «خطای سیاستی» است، در واقع خطا نیست؛ بلکه سیاست‌گذاری‌های هدفمند در راستای منافع مافیاهای داخلی یا خارجی است، تلاش کرده‌اند.

این اقتصاددان با بیان اینکه در کتاب دکتر شاکری از هیچ اسمی دفاع نمی‌شود، اما در عین حال، همه مکاتب را بخشی از ذخیره‌ اندیشه‌ای جامعه می‌دانند و درعین‌حال نقدهای بسیار جدی‌ای در هر دو ساحت نظر و عمل وارد کرده‌اند، اظهارداشت:  صدای ایشان، صدای حقیقت است، در این مناسبات رانتی، مافیاها ابتدا مطامع خود را هدف‌گذاری می‌کنند و سپس ابزار تحقق آن را نیز فراهم می‌کنند. آقای شاکری در این کتاب کوشیده‌اند این رویکرد ابزاری را که آبروی علم و دانشگاه را هم قربانی مطامع مافیاها می‌کند، افشا کنند و انصافا در این زمینه بسیار موفق بوده‌اند. در این کتاب نوعی اتمام حجت با همه‌ کسانی که در معرض فریب یا مطامع یا تطمیع هستند، صورت گرفته است.

تاریخ اقتصادی دانشی ژرف اندیش و افشاگر است

به باور مومنی؛ تاریخ اقتصادی دانشی ژرف اندیش و افشاگر است؛ در کوتاه‌مدت در مناسبات رانتی می‌توان همه‌چیز را تکذیب و انکار کرد و ساخته‌های بدلی را به‌جای حقیقت نشان داد، اما تاریخ اقتصادی با تمرکز بر افق بلندمدت، سیاه روی می کند هر که در او غش باشد. آقای دکتر شاکری با مطرح کردن ضرورت و تاکید اکید بر مجهز شدن اندیشه‌ورزان اقتصادی و اقتصاد سیاسی ایران به روش‌شناسی، این راه را گشوده‌اند. شاید یکی از درخشان‌ترین امتیازات این کتاب این باشد که در واقع یک برنامه‌ پژوهشی حقیقت‌محور برای اقتصاددانان و اقتصادخوانان و برای اقتصاد ایران از دریچه‌ اقتصاد سیاسی ایران گشوده است. هر کدام از نکاتی که ایشان برجسته کرده‌اند، دربردارنده‌ حکمت‌هایی است و در عین حال دعوتی است به فهم‌های عمیق‌تر و ادامه‌ این راه به‌عنوان یک خدمت سنرگ ملی.

توسعه ملی بدون توزیع قدرت، توهم است 

رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد با بیان اینکه شاکری در این کتاب به‌درستی می‌گویند که حیاتی‌ترین مسئله در ایران، خلق فرصت‌های شغلی مولد است، تاکید کرد: کسانی که دستی در دانش دارند می‌دانند که مشارکت اقتصادی و سیاسی مردم حلقه‌ وصل عدالت، آزادی و استقلال است. ایشان در این کتاب نشان داده‌اند که بی‌سابقه‌ترین میزان خلق فرصت‌های شغلی در تاریخ معاصر اقتصاد ایران متعلق به دوره‌ سال‌های ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۰ است. ایشان با تاکید بر ضرورت نگاه میان‌رشته‌ای نشان داده‌اند که در آن دوره، محیط سیاسی و اقتصادی کارنامه‌ای درخشان ارائه داده است. اگر مثلا حکومت ما اهل خرد و دانایی شود و بخواهد به‌جای اجرای منافع مافیاها، منافع مردم و تولیدکنندگان و توسعه ملی را اولویت دهد، وقتی این موفقیت را واکاوی می‌کنیم می‌بینیم اولین مشخصه‌ آن دوره این بوده که توزیع قدرت در ایران در بهترین شکل تاریخی خود قرار داشته است.

مومنی خاطرنشان کرد: تصور کسانی که معتقدند راه نجات ایران در یکدست کردن حکومت است، ممکن است به مافیاها و منافعشان مربوط باشد، اما به توسعه‌ ملی ایران هیچ ارتباطی ندارد. توزیع عادلانه‌ قدرت حیاتی‌ترین عنصر در شکل‌گیری موفقیت اقتصادی در ایران است.

وی با یادآوری اینکه در آن دوره ما بانک خصوصی نداشتیم تا نیروی محرکه‌ تاراج دارایی‌های بین‌نسلی، فلاکت مردم و ترجیح دلالی و رباخواری بر تولید شود، گفت: در آن دوره درآمد نفتی و قیمت نفت به‌طور نسبی در سطح پایینی قرار داشته است، یعنی یک فرصت تاریخی که در آن مطامع رانتی، که اساسشان بر حذف، ستیز است، نقش بسیار اندکی داشته‌اند. علاوه بر اینها، در وزارت اقتصاد آن دوره، امثال حسین نمازی و زنده‌یاد مرتضی قره‌باغیان، در عرصه‌ سیاست‌گذاری اقتصادی ایفای نقش می‌کردند.

در ایران، مسئولیت‌های اقتصادی به افراد فاقد درک واقعی از اقتصاد سپرده می‌شود

 در دوره‌ نمازی، تسهیلات بانکی به‌جای مسکن، به صنعت اختصاص یافت​

او ضمن تاکید برضرورت توجه به منازعات هژمونیک و اقتصاد سیاسی بین‌المللی و سازوکارها و ابزارها و نهادهایی که منافع خود را در اقتصادهای توسعه‌نیافته دنبال می‌کنند، از سوی مسئولان اقتصادی، تصریح کرد: متاسفانه افرادی برای این مسئولیتها انتخاب می شوند که فاقد ابتدایی‌ترین بینش‌ها نسبت به واقعیت اقتصادی ایران و همراه با انبوهی از توهمات، هستند و بعد انتظار دستاورد هم داشته باشیم! نکته‌ بسیار جالبی که در دوره‌ وزارت آقای دکتر نمازی وجود داشته و آقای شاکری هم در این کتاب خیلی خوب توضیح داده‌اند، این است که علاوه بر مرزبندی جدی با برنامه‌ منحط تعدیل ساختاری، مانده‌ تسهیلات اجرایی سیستم بانکی به صنعت، از مانده‌ تسهیلات اعطایی به بخش‌های مسکن و دیگر بخش‌ها پیشی گرفته است. این موضوع از دریچه‌ اقتصاد سیاسی حکمت‌های زیادی دارد.