فولادسازان اتحادیه اروپا به دلیل قیمت بالای برق مجبور به کاهش تولید شدند

به گزارش تجارت نیوز، این وضعیت منجر به تعطیلی گسترده واحدهای تولیدی، متوقف شدن پروژه‌های میلیاردی کاهش کربن و از دست رفتن ده‌ها هزار شغل شده است. دلیل اصلی این بحران، ناتوانی دولت‌های اروپایی در تأمین قیمت‌های رقابتی برق برای صنعت متالورژی است.

دلایل قیمت بالای برق در اتحادیه اروپا

قیمت برق برای مصرف‌کنندگان صنعتی اروپایی پس از آغاز جنگ در اوکراین به‌شدت افزایش یافت، اما امروز به دلایل مختلف داخلی اتحادیه اروپا همچنان بالاست:

سهم بالای منابع انرژی گران‌قیمت

اروپا به‌طور فعال از زغال‌سنگ و گاز به سمت منابع انرژی تجدیدپذیر (RES) حرکت می‌کند. از آنجا که انرژی بادی و خورشیدی ناپایدار هستند، نیاز به نیروگاه‌های گازی پشتیبان و سرمایه‌گذاری زیاد در زیرساخت شبکه وجود دارد که هزینه آن به مصرف‌کننده نهایی منتقل می‌شود.

وابستگی به واردات گاز

پس از کاهش عرضه گاز روسیه، اتحادیه اروپا عمدتاً ال‌ان‌جی (گاز طبیعی مایع‌شده) را از آمریکا و قطر می‌خرد که گران‌تر از گاز خط لوله است. همچنین اروپا برای خرید ال‌ان‌جی با کشورهای آسیایی رقابت می‌کند که در دوره‌های تقاضای بالا (زمستان، اختلالات عرضه) باعث افزایش شدید قیمت‌ها می‌شود.

مدل قیمت‌گذاری مرزی

قیمت برق توسط گران‌ترین نیروگاه لازم برای تامین تقاضا تعیین می‌شود. حتی با افزایش سهم منابع تجدیدپذیر، گاز گران‌قیمت باعث افزایش قیمت برای همه بازار می‌شود.

مالیات‌ها و عوارض

بخش بزرگی از هزینه برق در اتحادیه اروپا مربوط به مالیات‌ها، عوارض و پرداخت‌های اجباری برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، مدرن‌سازی شبکه و حمایت از سیاست‌های اقلیمی است.

مقررات زیست‌محیطی و سیاست‌ها

شرکت‌های تولید برق برای انتشار CO₂ هزینه پرداخت می‌کنند. قیمت مجوزهای انتشار در سال‌های ۲۰۲۳-۲۰۲۴ بین ۶۰ تا ۹۰ یورو به ازای هر تن CO₂ نوسان داشته که مستقیماً هزینه برق نیروگاه‌های زغال‌سنگ و گاز را افزایش می‌دهد. همچنین، آلمان به صورت کوتاه‌بینانه از راه‌اندازی مجدد نیروگاه‌های هسته‌ای خود خودداری می‌کند، در حالی که این اقدام می‌توانست قیمت برق را کاهش دهد.

هزینه برق برای صنعت در اتحادیه اروپا

نتیجه این سیاست‌ها این است که صنعت در اتحادیه اروپا هزینه برق بسیار بالاتری نسبت به سایر کشورها می‌پردازد. طبق آژانس بین‌المللی انرژی (IEA)، تا پایان ۲۰۲۴ میانگین قیمت برق برای مصرف‌کنندگان صنعتی پرمصرف در این بلوک تقریباً دو برابر آمریکا و ۵۰ درصد بیشتر از چین بوده است.

دَن یورگنسن، کمیسیونر انرژی اتحادیه اروپا، تأکید می‌کند: «رقابت با شرکت‌هایی که قیمت انرژی بسیار پایین‌تری دارند باعث شده که شرکت‌های اروپایی ما در یک میدان بازی برابر قرار نداشته باشند. این تهدیدی برای رشد اقتصادی و رفاه ما است که بر اشتغال و جوامع محلی تأثیر می‌گذارد.»

هزینه برق به‌طور متوسط بین ۷ تا ۱۲ درصد از هزینه تولید فولاد در اتحادیه اروپا را تشکیل می‌دهد، البته بسته به فناوری تولید متفاوت است: تولید با کوره قوس الکتریکی (EAF): تا ۲۰-۲۵ درصد هزینه‌ها و فرآیند کوره بلند (BF-BOF) ۵-۷ درصد هزینه‌ها.

خواسته‌های صنعت اروپا

از ابتدای سال جاری، شرکت‌ها و انجمن‌های متالورژی در آلمان، فرانسه، بریتانیا، جمهوری چک، لهستان، ایتالیا و دیگر کشورها از جمله انجمن یوروفر (EUROFER)، خواستار راه‌حلی برای مشکل قیمت بالای برق از طریق افزایش حمایت‌های دولتی شده‌اند. هزینه‌های بالای انرژی رقابت‌پذیری متالورژیست‌های اروپایی را کاهش داده است، به‌ویژه در شرایطی که حمایت موثری از واردات ارزان و کاهش تقاضای محصولات فلزی وجود ندارد.

برای مثال، هزینه‌های انتقال برق در آلمان از سال ۲۰۲۳ تا کنون ۱۳۰ درصد افزایش یافته که به صنایع سالانه ۳۰۰ میلیون یورو هزینه اضافه تحمیل می‌کند. وضعیت مشابهی در دیگر کشورهای اتحادیه مشاهده می‌شود: در اسپانیا حذف تخفیف ۸۰ درصدی هزینه‌های برق ۴۰ میلیون یورو هزینه سالانه به شرکت‌های فولادی افزوده و در بریتانیا صنعت برق را به‌طور قابل توجهی گران‌تر از رقبا پرداخت می‌کند.

انجمن EUROFER اعلام کرده است که رقابت‌پذیری فولاد اروپا به دلیل برق گران و فشارهای تجاری کاهش یافته است.

این انجمن در گزارش سپتامبر خود گفت: «به نظر نمی‌رسد اقتصاد اتحادیه اروپا در نیمه دوم سال ۲۰۲۵ شتاب بگیرد، چرا که چشم‌انداز اقتصادی بسیار نامطمئن است و رشد ناپایدار تحت تاثیر عوامل نامطلوبی مانند قیمت انرژی، نااطمینانی ناشی از جنگ در اوکراین و خاورمیانه، اعمال تعرفه‌های آمریکا و اختلالات تجاری است.»

انجمن‌های صنعتی ملی خواستار مداخله فعال‌تر دولت‌ها هستند. WV Stahl آلمان خواستار حمایت بلندمدت دولت برای کاهش هزینه‌های انتقال برق و تضمین رقابت‌پذیری است. هرچند دولت آلمان برای سال ۲۰۲۶ یارانه‌ای ۶.۵ میلیارد یورویی برای جبران افزایش تعرفه‌های انتقال تخصیص داده است، اما این حمایت یک ساله کافی نیست.

کرستین ماریا ریپل، مدیرعامل WV Stahl می‌گوید: «ما خواستار کاهش هزینه‌های شبکه فراتر از سال ۲۰۲۶ هستیم. تصمیم‌گیری‌های سالانه باعث ایجاد عدم اطمینان می‌شود که به سرمایه‌گذاری آسیب می‌زند. امروز شرکت‌ها برای باقی ماندن در رقابت و رسیدن به اهداف اقلیمی به پیش‌بینی بلندمدت نیاز دارند.»

از سوی دیگر، انجمن اسپانیایی Unesid خواستار حمایت از صنعت فولاد کشور از طریق سیاست صنعتی اروپایی بلندپروازانه‌تر، قیمت‌های انرژی پیش‌بینی‌پذیر، چارچوب مقرراتی عادلانه‌تر و حفاظت موثر از بازار اروپا است.

آنتونیو گوزی، رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایتالیا، به شرایط نامطلوب اروپا در زمینه هزینه‌های انرژی برای شرکت‌های سرمایه‌گذار در گذار سبز اشاره کرده و خواستار تغییر سیاست صنعتی اروپا شده است.

شرکت‌های فولاد نیز خواسته‌هایی برای کاهش هزینه‌های انرژی و/یا جبران هزینه برق مطرح می‌کنند. برای نمونه، آرسلور میتال لهستان اعلام کرده که تنها در صورتی حاضر به استفاده از کوره‌های قوس الکتریکی خواهد بود که قیمت برق رقابتی تضمین شود.

شرکت اتریشی وست‌آلپین (voestalpine) خواستار بازگرداندن مکانیزم جبران هزینه برق است که بیش از یک دهه در اکثر کشورهای اتحادیه اروپا وجود داشته است.

هربرت آیبن‌اشتاینر، مدیرعامل وست‌آلپین (voestalpine) می‌گوید: «برای شرکت‌هایی مانند وست‌آلپین، جبران قیمت برق عامل مهمی در رقابت‌پذیری و سرمایه‌گذاری است که به ما امکان می‌دهد ۲۳,۶۰۰ شغل در اتریش را حفظ کنیم. ما می‌خواهیم مطمئن باشیم که سیاستمداران مبنای قابل اعتمادی برای رقابت‌پذیری ما در آینده فراهم می‌کنند.»

تولیدکنندگان چک از دولت و اتحادیه اروپا می‌خواهند تا رقابت‌پذیری صنعت متالورژی را حفظ کنند که تحت فشار قیمت بالای انرژی و افزایش واردات از کشورهای ثالث است.

رومن دورچو، رئیس اتحادیه کارگری KOVO، می‌گوید: «این بخش انرژی‌بر نیازمند حمایت دولتی است. اهداف اقلیمی باید تنظیم و در گذار به فناوری‌های سبز کمک شود.»

شرکت‌ها و انجمن‌های فولاد تأکید دارند که بدون راه‌حل فوری برای مشکل هزینه انرژی، کاهش بوروکراسی، حفاظت موثر در برابر واردات ناعادلانه و سیاست صنعتی اروپایی بلندپروازانه، استقلال راهبردی اتحادیه اروپا در بخش‌های کلیدی به خطر می‌افتد.

همچنین، تحت شرایط فعلی، تولیدکنندگان فولاد توان پوشش هزینه‌های گذار به فناوری‌های کم‌کربن را ندارند. طبق مطالعه مرکز GMK، قیمت برق تعیین‌کننده رقابت‌پذیری فولاد «سبز» است.

ابعاد بحران

شدت بحران در صنعت متالورژی اروپا به حدی است که نشست اضطراری فولاد در اول اکتبر برگزار شد. در این رویداد، نمایندگان صنعت خواستار اقدام فوری برای مقابله با اقدامات تجاری ناعادلانه و قیمت بالای انرژی شدند، چرا که صنعت فولاد اتحادیه اروپا در آستانه فروپاشی قرار دارد.

هنریک آدام، رئیس EUROFER، تأکید کرد: «اتحادیه اروپا باید همین حالا و قاطعانه اقدام کند، پیش از آنکه بخش بزرگی از صنعت فولاد و زنجیره ارزش آن در اتحادیه از بین برود. امروز بیش از هر زمان دیگری به اقدامات موثر جدید اتحادیه اروپا در زمینه تجارت فولاد، قیمت‌های رقابتی انرژی و مقررات مشارکت جزئی اتحادیه نیاز داریم تا بقای صنعت فولاد اروپا و تحول آن تضمین شود.»

دیگر تهدیدات

به دلیل افزایش هزینه‌های انرژی، شرکت‌های فولاد اروپا مجبور به کاهش تولید و کنار گذاشتن برنامه‌های کاهش کربن شده‌اند. این اقدامات بزرگ از سال ۲۰۲۴ آغاز شده است. مثلاً در پایان سال گذشته، شرکت آلمانی تیسن‌کروپ (ThyssenKrupp) اعلام کرد که ۴۰ درصد از شغل‌های موجود در بخش فولاد خود، یعنی ۱۱,۰۰۰ نفر را کاهش می‌دهد.

در سال ۲۰۲۵، تولیدکننده آلمانی سالزگیتر (Salzgitter) اجرای پروژه بزرگ «سبز» Salcos، که هدف آن کاهش انتشار CO₂ از طریق استفاده از هیدروژن بود، را به مدت سه سال به تعویق انداخت.

گُنار گروبلر، مدیرعامل سالزگیتر گفت: «محیط اقتصادی آماده نیست. ما همچنان منتظر تغییرات مقرراتی هستیم که سیاستمداران مدت‌ها وعده داده‌اند ولی هنوز عملی نشده است.»

رویترز گزارش داد که آرسلور میتال به دلیل قیمت‌های بسیار بالا و ناپایدار برق سرمایه‌گذاری در پروژه‌های فولاد سبز در آلمان را لغو کرده است. همین دلیل باعث شده این شرکت یارانه ۱.۳ میلیارد یورویی دولت را رد کند.

دلایل دیگر کنار گذاشتن طرح‌های سرمایه‌گذاری و کاهش تولید، شامل قیمت بالای گاز و هیدروژن سبز، تقاضای ضعیف محصولات فلزی و ورود گسترده واردات ارزان است.

در بحبوحه مشکلات آرسلور میتال در اروپا، دولت‌ها شروع به بررسی اقدامات حفظ دارایی‌های متالورژی ملی کرده‌اند. در لهستان، اتحادیه‌های کارگری خواستار تعرفه واحد ۶۰ یورو بر مگاوات‌ساعت برای همه صنایع پرمصرف انرژی در اتحادیه اروپا شده‌اند و اعلام کرده‌اند که به دلیل عدم حمایت واقعی دولت، اعتراضات را تشدید خواهند کرد. شایان ذکر است که عدم حمایت دولت‌های ملی تا حدی مسئول برنامه‌های کاهش فعالیت آرسلور میتال در کشورهای مختلف است.

منبع: فولاد نیوز