همدلی اجتماعی را تنها به سوگ جمعی محدود نکنیم / شکوه همدلی را در شادی هم تجربه کنیم

به گزارش تجارت نیوز، ما سوگ‌های زیادی را تجربه کرده‌ایم. از سالیان جنگ و بمباران گرفته تا حوادثی مانند سیل و زلزله، از حادثه تلخ پلاسکو تا متروپل، از سقوط هواپیمای مسافربری ps752 تا تصاویر به خاک سپردن تعداد بی‌شماری از بیماران مبتلا به کرونا، حالا هم آتشی که به جان بندر عباس افتاد. اصلاً ما سوگ را زندگی کرده‌ایم؛ در این بین عده‌ای بیشتر و عده دیگر کمتر.

نکته اما اینجاست که این سوگ‌های جمعی نشان از یکدلی دارند. فرقی نمی‌کند حادثه در کدام نقطه جغرافیایی اتفاق افتاده باشد، فرق نمی‌کند سوگواران با چه زبان و لهجه‌ای صحبت می‌کنند، فرق نمی‌کند کیش و آیین هر کدام از آنها چه باشد؛ این سوگ در تاروپود همه رخنه می‌کند. همین می‌شود که در سوگ بندرعباس، مردم در میدان رشت جمع می‌‌شوند و شمع روشن می‌کنند. همین می‌‌شود که در سوگ بندرعباس، کامیونداران استان‌های مختلف رخت سیاه بر تن می‌کنند. همین می‌شود که فستیوال کوچه با آن همه اما و اگر هنوز شروع نشده با «شروه»خوانی برای دل سوخته بندرعباس تعطیل می‌شود.

مردم ما شاید سر در گریبان زندگی و مشکلات خود داشته باشند اما هر وقت لازم بوده دست یاری به سوی هموطنان‌شان دراز کرده‌اند، چه زمانی که سیل کمک‌های مردمی به مناطق سیل‌زده و زلزله‌زده رهسپار می‌شود چه حالا که هر کسی سعی دارد در حد توان خود به مصیبت‌زدگان بندر کمک کند. یکی بار شیشه می‌فرستد برای ماشین‌های خسارت‌دیده، دیگری از لرستان، اردبیل، اراک و… پیغام یاری می‌دهد.

تبدیل سوگ جمعی به همدلی اجتماعی یکی از نقاط قوت جامعه ایرانی است

فرید میرزایی، جامعه‌شناس و پژوهشگر اجتماعی، دراین‌باره به تجارت‌نیوز می‌گوید: «یکی از نقاط قوت جامعه ما تبدیل سوگ جمعی به همدلی اجتماعی است. این سوگ هرچند می‌تواند تاثیرات مخرب اجتماعی و روانی در جامعه به جا بگذارد اما وقتی با همدلی اجتماعی همراه می‌شود آثار سوء آن تا میزان زیادی کاهش پیدا می‌کند؛ با این حال تمام این شرایط موقتی هستند و تجربه ثابت کرده اتفاقات و حوادث در خاطره جمعی ما چندان ماندگار نیستند.»

تکرار این دست اتفاقات می‌تواند روحیه جمعی افراد را به سمت مصیبت‌زدگی و استقبال از اندوه رهنمون کند / خاطره جمعی مردم به‌نوعی با سوگ پیوند خورده است

او می‌افزاید: «همدلی اجتماعی در وقایع تلخ نشان از همبستگی جامعه ایران دارد، اما اگر بخواهیم واقع‌بینانه به موضوع نگاه کنیم، تکرار این دست اتفاقات می‌تواند روحیه جمعی افراد را به سمت مصیبت‌زدگی و استقبال از اندوه رهنمون کند؛ به این معنا که مشارکت اجتماعی در سوگ‌ها بیش از شادی‌ها باشد. ضمن اینکه بروز چنین اتفاقات تلخی علاوه بر اینکه بازماندگان را درگیر خشم و بی‌اعتمادی اجتماعی می‌کند می‌تواند تاثیری ناخودآگاه بر تمام افراد جامعه بگذارد.»

این پژوهشگر اجتماعی توضیح می‌دهد: «ما اتفاقات تلخ بی‌شماری را پشت سر گذاشته‌ایم. از زلزله رودبار و منجیل تا بم، از مرگ‌ومیر کرونا تا سیل. خاطره جمعی مردم به‌نوعی با سوگ پیوند خورده، شاید به همین خاطر است که در مواقع مصیبت‌بار بیش از شادی آمادگی همدلی داریم.»

شکوه همدلی را در شادی هم تجربه کنیم

این جامعه‌شناس در ادامه با اشاره به تاثیرات منفی سوگ در پویایی اجتماعی می‌گوید: «عادت کردن به غم و ترجیح آن بر شادی متاسفانه سال‌های سال است که در جامعه ما رخنه کرده است. مردم ما بیش از آنکه داوطلب شرکت در شادی‌های جمعی باشند، برای غم‌های جمعی آماده‌اند.»

او ادامه می‌دهد: «اینکه تنها با یک بار اعلام سازمان انتقال خون در مورد نیاز بندرعباس به گروه‌های خونی در تمام شهرها صف طویلی مقابل مراکز انتقال خون تشکیل می‌شود یعنی شکوه همدلی؛ اما ای کاش می‌توانستیم این شکوه همدلی را در روزهای خوش سرزمین‌مان هم به تماشا بنشینیم.»

میرزایی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره با اینکه افزایش سوگ، امید را از جامعه می‌گیرد توضیح می‌دهد: «متاسفانه طی سال‌های اخیر ما تلخی‌های زیادی کشیده‌ایم. این افزایش تجارب تلخ و سوگ می‌تواند امید را از جامعه بگیرد و جامعه‌ای که ناامید باشد قطعاً رو به پیشرفت و تعالی نخواهد رفت.»

شادی‌های جمعی را بایکوت نکنیم

این پژوهشگر اجتماعی ادامه می‌دهد: «متاسفانه برخی تفکرات در جامعه ما تلاش می‌کند که شادی‌های جمعی را بایکوت کرده و مردم را به سمت سوگ‌های جمعی سوق دهد. اتفاقی که قبل از برگزاری فستیوال کوچه افتاد از این تفکرات ناشی می‌شد، در حالی که دیدیم وقتی فاجعه بندرعباس رخ داد این فستیوال به طور خودجوش و به احترام مردم آن خطه تعطیل شد.»

او در پایان توضیح می‌دهد: «بهترین راهکار برای حفظ روحیه جمعی در جامعه این است که بگذاریم مردم برای این شرایط تصمیم بگیرند. شادی جمعی در جامعه یعنی افزایش روحیه و امید در بین مردم. همان‌طور که سوگ جمعی افراد را به سمت همدلی و همراهی می‌کشاند، شادی جمعی هم می‌تواند باعث بروز همبستگی‌هایی شود که به حل مشکلات و معضلات موجود در جامعه کمک کند.»