پاسخ مرکز آمار به شائبه تأخیر در اعلام ضریب جینی

به گزارش تجارت نیوز، در هفته‌های اخیر گزارشات جامع انتشار یافته توسط مرکز آمار ایران در حوزه‌های مختلف، سوالات قابل توجهی را در میان کارشناسان و صاحب‌نظران ایجاد کرده است. بحث منظم نبودن انتشار برخی آمارها یا تاخیر در نشر آن‌ها نیز به شائبه‌ها دامن زده است؛ یکی از این شاخص‌ها، معیار ضریب جینی، بیان کننده شکاف و فاصله میان قدرت خرید و درآمد دهک‌های مختلف و نمودی از فاصله طبقاتی، است که در سال‌های اخیر بسیار دیر منتشر شده و آمارهای آن تنها به شکل برآوردی برای سال گذشته موجود است. از سوی دیگر، آمارهای مربوط به نرخ مشارکت اقتصادی نیز در شرایطی افزایشی است که بسیاری دیگر از شاخص‌های کلان اقتصادی وضعیت مساعدی از خود نشان نمی‌دهد و همین موضوع باعث ایجاد بدگمانی به داده‌ها و گزارش‌های مرکز آمار ایران شده است.

در همین ارتباط، غلامرضا گودرزی (رئیس مرکز آمار ایران) در پاسخ به خبرنگار ایلنا پیرامون تاخیر در انتشار شاخص‌هایی چون ضریب جینی یاعدم محاسبه صحیح مواردی چون نرخ مشارکت اقتصادی، بیان کرد: برخی از شاخص‌هایی که مرکز آمار منتشر می‌کند، مورد اشکالات و سوالاتی قرار می‌گیرد. برخی دوستان می‌پرسند که چرا شاخص‌های اقتصادی با اهمیتی را تنها شش ماهه یا یکساله منتشر می‌کنید ولی می‌توانید برخی شاخص‌ها را به صورت ماهانه منتشر کنید؟ اما به این نکته توجه نمی‌شود که هر شاخصی باتوجه به شناسنامه‌اش، دوره رسمی محاسبه و انتشاری دارد که برحسب داشتن روایت آماری تعیین شده است. مثلاً اگر شاخصی که دو سال یکبار یا سالانه منتشر می‌شود، ماهانه منتشر شود، ممکن است تغییرات روایی محسوسی برای سیاستگذار و کارشناس به دست ندهد.

وی افزود: می‌توان برخی شاخص‌ها را که امروز دوسالانه یا سالانه منتشر می‌شود، به صورت ماهانه یا شش ماهه منتشر کرد، اما دیگر ماهیت و خط روایی آماری ندارد و چیزی را روشن نمی‌کند. همانقدر که آمار می‌تواند راهنما باشد، اگر به این ملاحظه روایت آماری توجه نکنیم، آمار رهزن شده و ما را به اشتباه می‌اندازد و تصمیم‌گیر دچار مشکل می‌شود. لذا آمارهایی از جمله ضریب جینی توسط مرکز آمار نه با تعلل، بلکه در همان ظرف زمانی خودش منتشر می‌‌شود و برنامه‌ای عامدانه برای تاخیر در انتشار وجود ندارد.

گودرزی تصریح کرد: همچنین اگر ما در مرکز آمار ببینیم که در جایی کیفیت آمار دچار مشکل و شبهه شده، در انتشار آمار بازنگری می‌کنیم و تا زمان امکان انتشار آمار دقیق، آن را نشر نمی‌‌دهیم. نمی‌توان کیفیت آمار و دقت آن را فدای سرعت انتشار کرد. درباره بحث ضریب جینی نیز باید گفت برای نشان دادن شکاف درآمدی، شاخص‌های جدیدی نیز استفاده می‌شود که انشاالله به زودی از آن‌ها نیز در مرکز آمار ایران استفاده خواهد شد و مطالعات آن را شروع کرده‌ایم.

رئیس مرکز آمار ایران تاکید کرد: بحث «برآورد» شدن و برآوردی بودن انتشار آمار ضریب جینی نیز توضیحی دارد. پایه محاسبه ضریب جینی نیز مانند بسیاری از شاخص‌ها، از طریق نمونه‌گیری آماری انجام می‌شود. ما هزینه‌کرد خانوار را مبنای محاسبه ضریب جینی و تفاوت درآمدی دهک‌ها قرار می‌دهیم و طبیعتاً این نمونه‌گیری چون بر حسب هزینه خانوار است، باید سالانه محاسبه شود. از آنجا که هزینه خانوارها خود مبلغ دقیقی نبوده و برآوردی است، لذا میزان ضریب جینی نیز به شکل «برآوردی» منتشر می‌شود. داده‌های این آمار نیز سالانه منتشر می‌شود.

وی بیان کرد: برنامه‌های توسعه‌ای و سیاستی کشور در حوزه اقتصادی نیز آن چنان انعطاف‌پذیر نیست که همه‌ساله یا هر شش ماه یکبار برای مدیریت ضریب جینی و جلوگیری از شکاف درآمدی برنامه‌ریزی شوند لذا اساسا به انتشار سریع این شاخص نیاز نیست. ضمن اینکه تجربه ما ثابت کرده که تغییرات ضریب جینی بسیار اندک اتفاق می‌افتد و میزان تغییرات آن در طی سال‌ها به سرعت خود را نشان نمی‌دهد.

شائبه‌ها درباره نرخ مشارکت اقتصادی

رئیس مرکز آمار ایران با اشاره به اهمیت نرخ مشارکت اقتصادی که رقم آن در تعیین نرخ بیکاری و میزان اشتغال راهنمایی زیادی می‌کند و گویای جمعیت آماده به کار در کشور است، اظهار کرد: درباره نرخ مشارکت باید فارغ از صحت و سقم تشکیک‌های آماری که درباره این شاخص وجود دارد، باید گفت که در تعریف بازار کار نباید فقط یک عدد را ببینیم، بلکه باید کل اعداد و یک مجموعه از آمارها را در کنار هم ببینیم.

گودرزی خاطرنشان کرد: برای مثال نرخ بیکاری جوانان و تحصیل‌کردگان، نباید مقابل نرخ مشارکت اقتصادی گذاشته شود و سپس شرایط بازار کار تحلیل شود. ما در تلاش هستیم که در این رابطه و شاخص‌های بازار کار مثل بیکاری و نرخ مشارکت اقتصادی که محل مناقشه برخی کارشناسان بوده، نشست برگزار کنیم؛ درب مرکز آمار به روی همه کارشناسان و افرادی که نقطه نظر محاسباتی خاص خود را دارند، باز است.

وی اضافه کرد: بسیاری از کارشناسانی که در جلسات توجیهی و تبیینی شرکت می‌کنند، با مشاهده ریز داده‌ها و شیوه جمع آوری نمونه‌های آماری اقناع شده و در برخی موارد نیز دیده شده کارشناسانی نقطه‌نظرات خوبی در زمینه جمع آوری و تجمیع نمونه‌ها و آمارها دارند که معمولاً آن‌ها را شنیده و برای اصلاح فرآیندهای خود در مرکز آمار ایران آن‌ها را به کار می‌گیریم. ما چندبار در زمینه نرخ بیکاری و نرخ مشارکت اقتصادی محاسبات و جمع آوری آمار مجدد داشتیم اما متوجه شدیم تفاوت آماری محسوسی ایجاد نشده است.

این کارشناس آماری در پایان تصریح کرد: هرکدام از کارشناسان و اساتید دانشگاه و نخبگان، نقطه نظر و تردیدی در شیوه جمع آوری آمار و نمونه‌گیری و ارقام منتشر شده توسط ما را دارند، با افتخار در خدمت آن‌ها بوده و احتمالا به زودی درمورد بحث آمارهای بازار کار نیز جلسه و نشستی مجزا با کارشناسان و صاحب‌نظران داشته باشیم. اما مطمئن باشید اگر مسئله‌ و یا چالشی در محاسبات باشد، آن را با استفاده از نظر منتقدان پیدا و در جهت رفع فوری مسئله اقدام می‌کنیم. البته درصد بسیار اندکی از محاسبات آماری می‌توانند متفاوت باشند، اما در کل مسیر محاسباتی ما در جهت تعیین دقیق شاخص‌ها قرار داشته و واقعیت‌ها را نشان می‌دهد. تفاوت داده‌های ما با بانک مرکزی نیز به همین علت بسیار اندک است و ارقام استخراج شده ما همواره به هم نزدیک هستند.

منبع: ایلنا