به گزارش تجارت نیوز، در حالی‌که تقاضا برای برق در سراسر جهان به‌ویژه به‌دلیل رشد شتاب‌دار فناوری هوش مصنوعی افزایش یافته است، شرکت‌های بزرگ فناوری در جستجوی منابع جدید و پایدار انرژی هستند. یکی از امیدبخش‌ترین گزینه‌ها، انرژی همجوشی هسته‌ای (Fusion Energy) است؛ منبعی که در صورت تحقق، می‌تواند انرژی پاک، بی‌پایان و بدون آلایندگی را برای بشریت فراهم کند. در همین راستا، گوگل دیپ‌مایند (Google DeepMind) بازوی هوش مصنوعی گوگل وارد همکاری تازه‌ای با استارتاپ آمریکایی کامن‌ولث فیوژن سیستمز (Commonwealth Fusion Systems – CFS) شده است تا از قدرت هوش مصنوعی برای تسریع ساخت راکتورهای همجوشی نسل جدید استفاده کند.
همکاری گوگل و CFS برای ساخت نیروگاه همجوشی در ویرجینیا
بر اساس گزارش‌های رسمی، گوگل دیپ‌مایند و CFS توافق کرده‌اند تا در پروژه‌ای تحقیقاتی و صنعتی مشترک، از الگوریتم‌های هوش مصنوعی برای بهبود طراحی، کنترل و پایداری راکتورهای همجوشی بهره ببرند. این همکاری بخشی از دو سرمایه‌گذاری کلان گوگل در شرکت CFS است؛ سرمایه‌گذاری‌هایی که نشان می‌دهد این غول فناوری به‌طور جدی به دنبال تبدیل انرژی همجوشی از یک رویا به واقعیت است.
در چارچوب این توافق، گوگل همچنین دسترسی به ۲۰۰ مگاوات برق از اولین نیروگاه همجوشی شرکت CFS را به‌دست آورده است. این نیروگاه در شهر چسترفیلد، ایالت ویرجینیا در حال احداث است و قرار است یکی از نخستین مراکز صنعتی تولید انرژی همجوشی در جهان باشد.
چرا هوش مصنوعی برای همجوشی حیاتی است؟
همجوشی هسته‌ای، همان فرایندی است که در قلب خورشید رخ می‌دهد؛ در آن، اتم‌های سبک با هم ترکیب می‌شوند و مقدار عظیمی انرژی آزاد می‌کنند. اگر این فرایند به‌صورت کنترل‌شده در زمین اجرا شود، می‌تواند منبعی پاک، پایدار و تقریباً نامحدود از انرژی فراهم کند.
اما چالش اصلی در مسیر دستیابی به آن، مهار و کنترل پلاسما درون راکتور است. ماده‌ای داغ‌تر از سطح خورشید که باید در میدان‌های مغناطیسی پیچیده نگه داشته شود.
در این نقطه است که هوش مصنوعی وارد عمل می‌شود. دیپ‌مایند قصد دارد از یادگیری ماشینی (Machine Learning) و یادگیری تقویتی (Reinforcement Learning) برای کنترل دقیق میدان‌های مغناطیسی و پایداری پلاسما استفاده کند؛ چالشی که تا امروز بزرگ‌ترین مانع بر سر راه همجوشی صنعتی بوده است.
سابقه دیپ‌مایند در پژوهش‌های همجوشی
این نخستین باری نیست که دیپ‌مایند به سراغ همجوشی هسته‌ای می‌رود. چند سال پیش، این شرکت در همکاری با دانشگاه EPFL سوئیس (École Polytechnique Fédérale de Lausanne) موفق شد الگوریتم‌هایی بسازد که می‌توانند رفتار پلاسما را در زمان واقعی (Real-Time) کنترل کنند.
این پژوهش، یکی از نخستین نمونه‌های موفق ترکیب هوش مصنوعی و فیزیک پلاسما بود. دیپ‌مایند حتی نرم‌افزار شبیه‌سازی پلاسمای خود را به‌صورت متن‌باز (Open Source) در اختیار جامعه علمی قرار داد تا دیگر پژوهشگران نیز بتوانند از آن برای پیشرفت فناوری همجوشی استفاده کنند.
رقابت غول‌های فناوری برای تسلط بر انرژی همجوشی
گوگل تنها شرکتی نیست که در مسیر انرژی همجوشی گام برداشته است.
- مایکروسافت و انویدیا نیز در شرکت CFS سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
- سم آلتمن، مدیرعامل شرکت OpenAI، سرمایه‌گذاری سنگینی در شرکت Helion Energy انجام داده است؛ شرکتی که در حال ساخت اولین نیروگاه همجوشی خود در مالاگا، واشنگتن است و قراردادی برای تأمین برق مایکروسافت از آن امضا کرده است.
- همچنین گوگل علاوه بر همکاری با CFS، یکی از سرمایه‌گذاران و شرکای تحقیقاتی شرکت TAE Technologies در کالیفرنیا نیز هست.
این رقابت نشان می‌دهد که شرکت‌های فناوری، در تلاش برای کاهش وابستگی خود به منابع انرژی فسیلی و تأمین برق موردنیاز مراکز داده‌ی هوش مصنوعی هستند؛ مراکزی که به‌تنهایی ممکن است در آینده به اندازه شهرهای بزرگ برق مصرف کنند.
آینده‌ای که در آن هوش مصنوعی انرژی خورشید را مهار می‌کند
با پیشرفت پروژه‌های همجوشی و ترکیب آن با توانایی‌های هوش مصنوعی، مسیر دستیابی به انرژی بی‌پایان و پاک، بیش از هر زمان دیگری واقعی به‌نظر می‌رسد. هرچند کارشناسان می‌گویند همجوشی هنوز با چالش‌های فنی زیادی روبه‌رو است و اگر بزرگی در مقابل تحقق کامل آن وجود دارد، اما سرعت پیشرفت در سال‌های اخیر بی‌سابقه بوده است.
گوگل با ترکیب قدرت پردازشی هوش مصنوعی دیپ‌مایند و سرمایه‌گذاری سنگین در شرکت‌های فعال در این حوزه، در تلاش است یکی از بزرگ‌ترین رویاهای بشر مهار انرژی ستارگان را به واقعیت تبدیل کند.
همکاری جدید گوگل دیپ‌مایند و CFS نشان می‌دهد که آینده‌ی انرژی در دستان هوش مصنوعی است. با اتصال علم فیزیک، مهندسی و یادگیری ماشینی، شرکت‌های پیشرو جهان در آستانه‌ی گشودن دروازه‌ای به سوی انرژی پاک، بی‌نهایت و بدون آلایندگی کربنی هستند.
اگر این پروژه‌ها موفق شوند، نه‌تنها می‌توانند بحران انرژی را برطرف کنند، بلکه مسیر توسعه پایدار فناوری‌های هوش مصنوعی را نیز تضمین خواهند کرد. فناوری‌ای که خود، عامل اصلی این انقلاب انرژی است.
