بررسی فرصت‌ها و چالش‌های صنعت طلا در ایران / طلاسازان ایرانی در حسرت بازارهای جهانی

به گزارش تجارت نیوز، استخراج طلا در ایران قدمتی چند هزار ساله دارد؛ شواهد باستان‌شناسی حاکی از بهره‌برداری از معادن طلا در دوره‌های هخامنشی و ساسانی است. امروز نیز معادن فعال در استان‌هایی مانند آذربایجان غربی، کردستان، کرمان، خراسان رضوی، زنجان و سیستان و بلوچستان سهم قابل‌توجهی در تولید طلا دارند.

بر اساس جدیدترین برآوردها، ذخایر قطعی طلای کشور به بیش از 800 تن رسیده است. این افزایش ناشی از اکتشافات جدید در مناطق کمتر توسعه‌یافته و تلاش برای استفاده از ظرفیت‌های داخلی بوده است. به این ترتیب ایران در رتبه ۱۸ جهان با تقریباً یک درصد از ذخایر جهان قرار دارد.

وضعیت تولید طلا در ایران

بر اساس آخرین اطلاعات، تولید کانسنگ طلا از معادن کشور در سال ۱۴۰۲ به ۱۴ تن رسیده بود. به عبارت دیگر سهم ایران از تولید معادن طلا در حدود ۰.۴ درصد است. معدن زرشوران در تکاب همچنان به‌عنوان بزرگ‌ترین واحد تولید طلای خاورمیانه، نقش کلیدی دارد. دیگر معادن مهم شامل ساریگونی در کردستان، آق‌دره و داش‌کسن در آذربایجان، و موته در اصفهان هستند.

در بخش پایین‌دستی نیز، صنعت طلا و جواهرسازی با تمرکز در شهرهایی نظیر تهران، اصفهان، مشهد و تبریز فعال است. با وجود افت نسبی تقاضا در بازار داخلی به دلیل رشد کاهش توان خرید مردم، صادرات مصنوعات طلا در حال افزایش است.

بازارهای مرتبط با صنعت طلا در ایران

صنعت طلا در ایران از چند زیرشاخه بازار اصلی تشکیل شده که هر کدام متأثر از متغیرهای داخلی و جهانی هستند:

• بازار فیزیکی طلا: شامل خرید و فروش طلا به‌صورت سنتی، شمش، و مصنوعات است. این بازار تحت تأثیر قیمت جهانی، نرخ ارز، سیاست‌های مالی و سطح نقدینگی قرار دارد.
• بازار سکه: سکه‌های طلا (به‌ویژه سکه بهار آزادی و سکه امامی) همچنان به‌عنوان ابزار سرمایه‌گذاری مورد توجه عموم هستند. در سال گذشته، حجم معاملات سکه در بورس و غیررسمی به‌شدت افزایش یافته است.
• بورس کالا و صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا: ابزارهایی مانند گواهی سپرده سکه، قراردادهای آتی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر طلا، در حال گسترش هستند و بخشی از سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند از طریق این ابزارهای غیر فیزیکی وارد بازار شوند. این بخش از بازار با استقبال بیشتر نسل جوان و سرمایه‌گذاران حرفه‌ای روبه‌رو شده است.

چالش‌های صنعت طلا در ایران

با وجود ظرفیت بالا، صنعت طلا در ایران همچنان با چالش‌های ساختاری مواجه است:

• تحریم‌ها و محدودیت‌های صادراتی: مانع اصلی در توسعه بازارهای بین‌المللی طلا و جذب سرمایه‌گذاری خارجی.
• قاچاق و خروج غیرقانونی طلا: به‌دلیل شکاف قیمتی میان نرخ داخلی و جهانی، پدیده قاچاق طلا در برخی مناطق مرزی افزایش یافته است.
• فناوری‌های فرسوده: بسیاری از معادن از تجهیزات و فناوری‌های قدیمی استفاده می‌کنند و نیاز به نوسازی دارند.
• نوسانات نرخ ارز و تورم: تغییرات شدید ارزی موجب بی‌ثباتی در بازار و کاهش قدرت خرید عمومی شده است.
• نابسامانی در سیاست‌گذاری: نبود برنامه منسجم برای حمایت از صنعت استخراج، فرآوری و جواهرسازی، مانعی دیگر بر سر راه توسعه است.

چشم‌انداز آینده صنعت طلا در ایران

در صورت اجرای اصلاحات ساختاری، توسعه فناوری‌های نوین و کاهش ریسک‌های اقتصادی، صنعت طلا می‌تواند یکی از پیشران‌های رشد اقتصادی ایران باشد. همچنین، با تقویت دیپلماسی اقتصادی و رفع موانع صادرات، ایران قادر خواهد بود وارد زنجیره تأمین جهانی طلا و جواهر شود.

سرمایه‌گذاری در حوزه‌هایی چون استخراج هوشمند، آموزش نیروی متخصص، و توسعه بازارهای مالی مرتبط می‌تواند زمینه‌ساز تحول جدی در این صنعت باشد.

صنعت طلا در ایران ترکیبی از ظرفیت‌های طبیعی، نیروی انسانی ماهر و بازار تقاضای گسترده را در اختیار دارد. اما تحقق پتانسیل‌های واقعی آن منوط به رفع چالش‌های ساختاری، به‌روزرسانی فناوری‌ها و تدوین سیاست‌های پایدار اقتصادی است. در صورت تحقق این شرایط، طلا می‌تواند نه‌فقط به‌عنوان کالایی زینتی، بلکه به‌عنوان پیشران اقتصاد ایران نقش‌آفرینی کند.

گزارش‌های بیشتر را در صفحه طلا و ارز بخوانید.