به گزارش تجارت نیوز، روز سه‌شنبه خبری منتشر شد مبنی بر اینکه نفتکش‌های ایرانی پس از هفت سال، ردیاب‌های خود را روشن کرده‌اند و سامانه‌هایی که وظیفه رصد کشتی‌ها و نفتکش‌ها را بر عهده دارند، توانسته‌اند موقعیت آنها را مشاهده کنند. همواره عنوان می‌شد که خاموش کردن ردیاب نفتکش‌ها، در راستای دور زدن تحریم‌ها انجام می‌شود و به همین دلیل، ردیاب‌ها خاموش نگه داشته می‌شدند. تاکنون تحلیل‌های گوناگونی درباره چرایی این تصمیم منتشر شده است.
عده‌ای این اقدام را نشانه‌ای از شفافیت و ارسال سیگنال مثبت از سوی ایران می‌دانند و معتقدند تهران می‌خواهد با این کار نشان دهد که تجارت نفت خود را به شکل قانونی و آشکار دنبال می‌کند. در مقابل، گروهی دیگر بر این باور هستند که ممکن است هدف از این اقدام، جلوگیری از توقیف نفتکش‌ها باشد؛ زیرا در مفاد قطعنامه 1929 شورای امنیت سازمان ملل، برخی موارد مرتبط با توقیف یا بازرسی کشتی‌های مشکوک وجود دارد.
در همین زمینه تجارت‌نیوز با مجیدرضا حریری، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین، گفت‌وگویی انجام داده است که در ادامه می‌خوانید.
***
کشتی‌هایی که نفت حمل می‌کنند، مشمول توقیف یا بازرسی بر اساس مفاد قطعنامه‌های شورای امنیت نیستند / روشن کردن ردیاب کشتی‌ها به بازرسی و توقیف مربوط نیست
*دلیل این که نفتکش‌های ایران پس از هفت سال اقدام به روشن کردن ردیاب خودکار کردند چیست؟ این موضوع می‌تواند به قطعنامه شورای امنیت مبنی بر بازرسی و توقیف کشتی‌ها مرتبط باشد؟
شورای امنیت سازمان ملل هیچ محدودیتی برای تجارت نفت، پتروشیمی، معادن یا سایر کالاهای ایران اعمال نکرده است. قطعنامه‌های شورای امنیت تنها بر فعالیت‌های هسته‌ای و مبادلات مرتبط با آن و برخی از فعالیت‌های موشکی تمرکز دارند. به عبارت دیگر، اگر گفته می‌شود محدودیتی در حساب‌های بانکی ایجاد می‌شود مربوط به فعالیت‌های هسته‌ای یا موشکی ایران است. اگر بحث توقیف کشتی مطرح می‌شود، کشتی‌هایی که به ظن حمل موارد مرتبط با فعالیت‌های هسته‌ای باشد توقیف و بازرسی می‌شود. کشتی‌هایی که نفت حمل می‌کنند، مشمول توقیف یا بازرسی بر اساس مفاد شورای امنیت نیستند.
در مورد این موضوع که چرا ایران از روز گذشته سیاست جدیدی را در زمینه فروش نفت در پیش گرفته است باید گفت فروش نفت در شرایط تحریمی و مشخصا تحریم‌های ایالات متحده آمریکا و نه تحریم‌های شورای امنیت، با چالش‌هایی مواجه است. در چنین شرایطی، خریداران نفت ایران در معرض تحریم‌های ثانویه آمریکا قرار می‌گیرند. همچنین، شرکت‌های حمل‌کننده نفت ایران نیز از سوی ایالات متحده هدف تحریم‌های ثانویه قرار می‌گیرند و حتی برخی بندرهای مورد استفاده ایران نیز مشمول این محدودیت‌ها هستند.
تصمیم‌گیری در مورد نحوه فروش نفت، موضوعی حاکمیتی است
در طی حدود 15 سال اخیر، ایران برای آن‌چه در اصطلاح به عنوان «دور زدن تحریم‌ها» شناخته می‌شود، روش‌های متعددی را به کار گرفته است. از آن‌جا که این موضوع ماهیت حاکمیتی دارد و نه خصوصی، تصمیم‌گیری در این زمینه در سطح نهادهای حاکمیتی صورت می‌گیرد. بنابراین در این مورد، بخش خصوصی اطلاعی ندارد و اگر هم برخی اطلاعات به دست آید، برای حفظ منافع ملی، معمولا درباره جزئیات این روش‌ها صحبت نمی‌شود.
در واقع در مورد این مسائل صحبت نمی‌شود که چرا در مقاطعی نفتکش‌ها با ردیاب خاموش در دریا حرکت می‌کردند تا ردیابی نشوند، یا چرا در زمان‌هایی از پرچم‌های مختلف کشورها استفاده می‌شد و حتی چرا در برخی موارد، نفت از یک نفتکش به نفتکش دیگر در دریا منتقل می‌شد. اکنون نیز تصمیم گرفته شده که کشتی‌ها با پرچم رسمی ایران حرکت کنند. تصمیم‌گیری در این خصوص بر عهده نهادهای مسئول است و بخش خصوصی، به درستی، هیچ نقشی در این زمینه ندارد.
مقامات رسمی چین خود را ملزم به رعایت تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا نمی‌دانند / مکانیسم ماشه تحریم نفتی ایجاد نمی‌کند
*با توجه به روش جدید فروش نفت، چه آینده‌ای برای صادرات نفت ایران می‌توان متصور شد؟
در شرایط کنونی، آینده بازار جهانی نفت و سیاست‌های بین‌المللی، نه فقط برای ایران بلکه برای همه کشورها، غیرقابل پیش‌بینی است. یکی از مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده، تصمیمات دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکاست؛ شخصی که رفتار و سیاست‌های او غیرقابل پیش‌بینی است.
آن‌چه اکنون روشن است، این است که بیش از ۹۰ درصد صادرات نفت ایران به چین انجام می‌شود. این مساله بارها در گزارش‌ها و آمارها نیز مطرح شده است. بنابراین، تداوم این روند بستگی به تصمیم دولت چین دارد که بخواهد خرید نفت از ایران را ادامه دهد یا تحت فشار آمریکا قرار گیرد و آن را متوقف کند.
با این حال، مقامات رسمی چین، از جمله وزیر امور خارجه، سخنگوی دولت و حتی رئیس‌جمهور چین در ماه‌های گذشته چندین بار به صراحت اعلام کرده‌اند که خود را ملزم به رعایت تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا نمی‌دانند. این موضع رسمی دولت چین است.
در نتیجه، تا امروز هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که شرایط ایران نسبت به قبل از فعال شدن مکانیسم ماشه تغییر کرده باشد؛ زیرا مکانیسم ماشه تحریم نفتی ایجاد نمی‌کند. تحریم‌های نفتی، تنها در چارچوب تحریم‌های آمریکا قرار می‌گیرند. در همین راستا، وزیر امور خارجه چین حتی دیروز نیز تکرار کردند که تحریم‌های ایالات متحده را رعایت نمی‌کنند.
البته باید توجه داشت که شرایط جهانی بسیار متغیر است و همان‌طور که اشاره شد، هیچ تضمینی برای ثبات در ماه‌های آینده وجود ندارد. ممکن است طی دو ماه آینده، تحولات جدیدی رخ دهد.
بانک مرکزی ایران هنوز به تصمیم قطعی در خصوص پذیرش یوان در مبادلات نفتی نرسیده است
* افزایش ارزش یوان چین باعث شده تا این کشور بتواند بخشی از مبادلات خود را خارج از نظام دلاری انجام دهد. آیا می‌توان گفت نقش چین در اقتصاد جهانی و روند افزایش قدرت بین‌المللی این کشور، شرایط را برای ایران تا حدودی تسهیل کرده است؟
چین در تعاملات خود با روسیه نیز پرداخت‌های نفت و گاز را به جای دلار، با یوان انجام دهد. حتی روسیه نیز به هند اعلام کرده است که در برابر فروش نفت خود، تمایل به دریافت یوان دارد. این موضوع بخشی از راهبرد کلان پکن برای گسترش نفوذ پول ملی و برتری‌جویی برای رواج پول خود در میان ارزهای جهان‌رواست. این مساله موجب سهولت در خرید و فروش نفت با کشورهای تحت تحریم از جمله روسیه شده است.
از سوی دیگر، متاسفانه یا از دید برخی خوشبختانه، بانک مرکزی ایران هنوز به تصمیم قطعی در خصوص پذیرش یوان نرسیده است و یکی به نعل و یکی به میخ می‌زند.
با این حال، از سال ۱۳۹۷ تاکنون، در حالی که ایالات متحده اعلام کرده هیچ‌کس حق خرید نفت از ایران را ندارد، همچنان کشورهایی چون چین، نفت ایران را خریداری کرده و در مقابل، ارزهایی متفاوت از جمله یوان و حتی دلار و یورو هم در اختیار ایران قرار می‌دهند.
برای مطالعه بیشتر گزارش پایان 7 سال پنهان‌کاری ناوگان سایه را در تجارت‌نیوز بخوانید.
