با محاصره نفتی ونزوئلا، توقیف نفتکشهای این کشور و البته افزایش تخفیفهای نفتی به 21 دلار، تحلیلهای متفاوتی در مورد تاثیر این اقدام بر بازار نفت منتشر شده است. با این حال باید گفت این اقدام برای ایران به عنوان یک کشور نفتی که تحت تحریمهای آمریکاست نیز پیامدهایی به دنبال دارد.
مرتضی بهروزیفر، کارشناس نفت و انرژی، در واکنش به آمار صادرات بیش از دو میلیون بشکه نفت در روز گفت: چون آمار رسمی وجود ندارد، واقعا نمیشود با قطعیت درباره آمار ارائهشده صحبت کرد. تنها سوالی که میتوان مطرح کرد همین است: اگر واقعا دو میلیون بشکه نفت در روز صادر میشود و پول آن هم به کشور بازمیگردد، چرا دلار به 128 هزار تومان رسیده، وضعیت اقتصادی مردم، وضعیت ارزاق، کارمندان و وضعیت کشور این گونه است؟
صادرات نفت ایران در ماه نوامیر به 2.06 میلیون بشکه در روز رسیده است. این دومین ماهی است که میانگین صادرات روزانه نفت ایران به بیش از دو میلیون بشکه در روز میرسد، با این حال اثری از افزایش درآمدهای نفتی در متغیرهای کلان اقتصاد مشاهده نمیشود.
کنسرسیوم خط لوله خزر اعلام کرد: صادرات نفت از پایانه این شرکت در دریای سیاه پس از آسیب شدید یکی از سکوهای لنگرگاه بر اثر حمله پهپادی اوکراین متوقف شده است.
عبداله باباخانی، کارشناس ارشد انرژی، عنوان کرد: بخش عمدهای از نفت ایران یا با تخفیف زیاد فروخته میشود، یا در قالب تهاتر و اعتبار معامله شده، یا پولش هنوز بهدلیل مسیرهای غیربانکی قابل انتقال نیست. به همین دلیل است که در ظاهر، آمار صادرات رکورد میزند، اما خزانه دولت از آن سهم واقعی اندکی میبرد.
یک موسسه بینالمللی رهگیری نفتکشها اعلام کرد که صادرات نفت خام ایران در ماه سپتامبر ۲۰۲۵ (شهریور/مهر ۱۴۰۴) به حدود ۲ میلیون بشکه در روز رسیده که بالاترین میزان در هفت سال اخیر است.
هنوز سه هفته از رکوردزنی جدید صادرات نفت ایران نگذشته، حالا شرکت رهیابی محمولههای نفتی تانکرترکز اعلام کرده که این رقم ۲۰۰ هزار بشکه دیگر بیشتر شده است.
درباره میزان صادرات نفت ایران در ماههای سپتامبر و اکتبر، میان نهادهای بینالمللی و داخلی اختلاف نظر وجود دارد. وزیر نفت از وضعیت مطلوب فروش نفت سخن گفته و ارزیابیهای موسسه تانکرترکرز و وزیر اقتصاد نیز این دیدگاه را تایید میکند. اما در مقابل، رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس از افت وصول درآمدهای نفتی و افزایش میزان تخفیفهای ارائهشده خبر داده است. گزارشهای موسسه کپلر و خبرگزاری رویترز نیز روند افزایش تخفیفها و کاهش صادرات نفت ایران را تایید میکنند.
مجیدرضا حریری، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین، عنوان کرد: در مورد این موضوع که چرا ایران از روز گذشته سیاست جدیدی را در زمینه فروش نفت در پیش گرفته است باید گفت فروش نفت در شرایط تحریمی و مشخصا تحریمهای ایالات متحده آمریکا و نه تحریمهای شورای امنیت، با چالشهایی مواجه است. در چنین شرایطی، خریداران نفت ایران در معرض تحریمهای ثانویه آمریکا قرار میگیرند. از این رو، در طی حدود 15 سال اخیر، ایران برای آنچه در اصطلاح به عنوان «دور زدن تحریمها» شناخته میشود، روشهای متعددی را به کار گرفته است.
اکثر نفتکشهای با پرچم ایران اکنون پس از حدود هفت سال و نیم، از امروز موقعیت خود را از طریق سامانه AIS به صورت واقعی و بدون جعل مخابره میکنند. مشخص نیست دلیل این موضوع چیست اما باید پرسید آیا این موضوع میتواند گامی در راستای شفافیت تلقی شود؟
با قدرتگرفتن چین در نظم اقتصادی جهان، تداوم مبادلات این کشور با ایران و دیگر کشورهای تحریمی ادامه دارد. موضوعی که به نظر میرسد منجر به تداوم صادرات نفت ایران با وجود بازگشت تحریمهای سازمان ملل و تشدید تحریمهای یکجانبه آمریکا شود.
وزیر نفت با اعلام رشد بیش از ۱۲۰ هزار بشکهای تولید روزانه نفت و اتخاز تدابیر لازم برای دور زدن تحریمها، گفت: صادرات نفت خام در ماههای اخیر حتی به رکوردهایی نیز دست یافته است و اجرای احتمالی مکانیزم ماشه نگرانی تازهای برای فروش نفت ایجاد نمیکند.
یک کارشناس انرژی در مورد تمایل هند به خرید نفت از ایران گفت: دولت هند تمایل دارد از ایران نفت خریداری کند. دولت هند رسما به ترامپ گفته است که اگر میخواهید من واردات نفت از روسیه را کاهش دهم، باید به من اجازه دهید که از ونزوئلا و ایران نفت وارد کنم. ایران شانس دارد که وارد بازار هند شود. گزارشهایی منتشر شده است که یک محموله نفت ایران به هند رفته است.
هفته گذشته وزارت بازرگانی هند اعلام کرد یک محموله نفت خام به ارزش ۱۱۱ میلیون دلار از ایران وارد کرده است و این سیگنال را به بازار میدهد که نفت ایران قرار است جایگزین نفت روسیه شود.
رضا سپهوند، عضو کمیسیون انرژی مجلس، عنوان کرد: کشورهای قدرتمندی مانند روسیه، ایران، چین، هند و پاکستان در کنار هم قرار گرفتهاند و احتمال دور زدن تحریمها راحتتر شده است. در شرایطی که هند میداند اسنپبک برقرار میشود، برای نفت ایران درخواست میدهد، همین موضوع را نشان میدهد. عدد دقیق پیشنهاد هند به ایران را نمیدانم، اما حدود 10 میلیون بشکه در سال عنوان شده است.
اتحادیه صادرکنندگان فرآوردههای نفت، گاز و پتروشیمی با برگزاری نشستی خبری به بیان مشکلات موجود در زمینه تولید و صادرات فرآوردههای نفتی و پتروشیمی پرداختند. سخنگوی اتحادیه اوپکس عنوان کرد که در پنج ماه نخست سال جاری، عمده فرآوردهها با کاهش صادرات روبهرو بودند.
مدیر پیشین امور بینالملل شرکت ملی نفت ایران گفت: به طور کلی با اجرایی شدن مکانیسم ماشه تفاوت خاصی با شرایط موجود نخواهیم داشت و تغییرات جدیدی در فروش و صادرات نفت ایجاد نمیشود.
نایب رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در خصوص فروش نفت ایران در آستانه فشارهای جدید، گفت: در کوتاهمدت، مسیر اصلی صادرات به برخی خریداران همچنان باز خواهد ماند، اما تخفیفهای قیمتی افزایش مییابد.
